سوران و ارزش اقتباس از آثار ادبی
رسول شمالی ورزنده
مجموعه تلویزیونی«سوران» به کارگردانی سروش محمدزاده، یکی از کارهای جدی سیاسی اجتماعی مرتبط با قوم کرد و مبارزات آنها است و از طرفی بخشهایی از ماجرای تلاش برای تجزیه کردستان در بحبوحه انقلاب و قصهای از مظلومیت مردمان کرد و دسیسههای ریز و درشت علیه آنها را نمایش میدهد.
استکبار جهانی که با وقوع انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) و مردم ولایتمدار ایران اسلامی، قصد داشت با فریب دادن برخی از عوامل داخلی و با حمایت از گروهکهای ضدانقلاب چون کومله و دموکرات و... با به خاک و خون کشیدن کردستان، این خاک عزیز را از ایران جدا کند به همین منظور دست به دسیسه و برنامهریزی برای توطئه در کردستان زد و در واقع قائله کردستان شکل گرفت و همین موضوع قصه واقعی تولید اثری با نام«سوران» شد.
شاید برای نخستین بار است که رسانه ملی در روند تاریخی تولید مجموعههای تلویزیونی درخصوص اقوام این بار بهگونهای جدی به یک امر سیاسی و اجتماعی برگرفته از تاریخ معاصر و اتفاقات دوران ابتدایی انقلاب اسلامی پرداخته است که یقینا برای نسل جوان امروز که آن دوران را از نزدیک لمس نکردهاند و در واقع درکی از مسائل و روایتهای واقعی آن دوران ندارند میتواند بسیار جذاب و دیدنی باشد.
به هرحال بازگشت به دوران اول انقلاب و نمایش شخصیتهای آن و همچنين پرداختن به فضا و بافت تاریخی سیاسی و فرهنگی سالهای ۵۷، ۵۸ و پس از آن که دوران بحران و تنش در کشور بود نیازمند تحقیقات گسترده و مشاوره گرفتن از بزرگان و پیشکسوتان است. اما آنچه این مرحله را برای سازندگان این سریال تسهیل کرده، اقتباس از کتاب «عصرهای کریسکان» است که خود آن کتاب در بر دارنده خاطرات واقعی است. به همین دلیل هم دستاندرکار تولید مجموعه«سوران» توانستهاند قصه آن دوران را با همان ظرافت خاص و به گونهای قابل لمس برای مخاطبان به تصویر بکشند.
شخصیت اصلی این سریال«سوران» که یک مبارز جوان کرد است و ایفاگر نقش آن«مهدی نصرتی» است درواقع در شخصیت «سعید سردشتی» روایتگر زندگی «امیر سعیدزاده» از قهرمانان مبارز کرد ظاهر شده است و این مجموعه در حقیقت نمایشگر مجاهدتهای مردم قهرمان کردستان است اما آنچه در روند نمایشی این مجموعه به چشم میخورد نگاهی ظریف و دقیق به فرهنگ، آداب و رسوم و مسائل قوم کرد است. علیرغم همه فشارها و فتنههای دشمنان انقلاب اسلامی آنچه بیشتر در مجموعه «سوران» و در قاب تلویزیون تاکنون شاهدش بودیم مقاومت و پایداری قوم کرد به آرمانهای انقلاب و ارزشهای دینی است و بدون شک دشمنان انقلاب اسلامی بدون محاسبه معیارهای دینی و ارزشی مردمان کرد به بهانههای واهی قصد کرده بودند که با به آشوب کشیدن فضای کردستان و ملتهب کردن بافت سیاسی اجتماعی منطقه، کردستان را به میدان تسویه حسابهای داخلی و جنگ قومی تبدیل کنند که به لطف الهی و حضور نیروهای سپاهی و ارتشی و حضور همهجانبه مردم کردستان این دسیسهها و فتنههای دشمنان انقلاب اسلامی هم خنثی شد.
«سوران» راوی مسائلی است که نشان میدهد استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی سابق، برخی از کشورهای اروپایی که تشنه تجزیه غرب کشور بودند و به خیال خام خویش برنامهریزی کرده بودند که کردستان را از میهن اسلامی جدا کنند همه محاسباتشان غلط از آب در آمد و مبارزان کرد و مردم غیور و قهرمان کردستان هرگز اجازه ندادند که دشمنان انقلاب اسلامی به اهداف پلید خود که همانا تجزیه کردستان بود برسند، بازی مرحوم «حسام محمودی» در نقش یک فرمانده ارزشی و انقلابی در قلب کردستان و حضورش در کنار مردم کردستان، قصه «سوران» را بهگونهای که انتظار میرفت برای بینندههای شبکه یک تلویزیون جذابتر کرد، جوانانی که در اوائل انقلاب اسلامی جان برکف، بدون هیج گونه چشم داشتی برای حفظ و دفاع از اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی به مناطق درگیری با ضدانقلاب اعزام میشدند و بعضا برخی از این عزیزان به شهادت هم میرسیدند موجب حماسیآفرینی در کردستان شد، نویسنده این مجموعه حالا با ظرافتی خاص و البته با اقتباس از یک کتاب توانسته به متن قصه «سوران» در قالب یک فیلمنامه واقعی جان تازهای ببخشد و در واقع با یک نگاه سیاسی اجتماعی نافذ، آن دوران را در اذهان مخاطب زنده کند.
بحث حضور گروهکها، ناامنی در شهر و مناطق مرزی، کارشکنی عدهای آدمهای نفوذی از سوی گروهکهای کومله، دموکرات و ضدانقلاب در بین مردم و از طرفی هم تلاشها و جان فشانیهای نیروهای بسیج، سپاه و ارتش در حل معضلات و مشکلات مردم و نبرد با دشمنان و... همه و همه در قالب مجموعه «سوران» یادآور دوران سخت و پیچیده سالهای ابتدایی انقلاب است. کارگردان این مجموعه سعی کرده به نوعی تمامی قطعات این پازل را منطبق با آنچه روی داده است در کنار هم بچیند.
به هرحال«سوران» فقط یک مجموعه نمایشی صرف نیست بلکه روایت واقعیاتهایی از مبارزات قوم کرد است که هرگز به دشمنان انقلاب اسلامی اجازه تجاوز به ذرهای از خاک کردستان را ندادند و قهرمانانه جنگیدند و برخی از عزیزان هم در این راه به شهادت رسیدند. «سوران» بیانگر واقعیتهایی از کردستان است که تاکنون برای مردم کشورمان روایت نشده و مغفول مانده است، اگرچه در طول سالهای پس از انقلاب شاهد تولید آثار تلویزیونی با موضوع سیاسی اجتماعی و پخش آن از رسانه ملی بودیم اما چنین مجموعهای با این بار فرهنگی و نکات ناگفته از کردستان شاید در تلویزیون نبوده و اگر هم بوده با این جدیت و دقیق به مسائل کردستان در قالب یک اثر نمایشی نپرداخته است.
به هرحال مجموعه «سوران» ما را به سالهای ۵۷ و ۵۸ و دهه ۶۰ میبرد. جایی که بسیاری از سردمداران وابسته به استکبار جهانی در این اندیشه بودند که با به آشوب کشیدن منطقه کردستان و به خیال خودشان قیام مردم کرد، بتوانند به اهداف شوم خود دست پیداکنند و کردستان از کشور جدا شود. اما نه تنها اینگونه نشد بلکه زن و مرد و پیر و جوان منطقه کردستان با حضور خود در صحنه و به زانو درآوردن دشمنان انقلاب اسلامی همه ترفندهای آنها را به زبالهدان تاریخ ریختند. و ملت قهرمان و مسلمان کرد، پیروز این جنگ تجزیهطلبانه شدند. در مجموعه «سوران» درواقع حضور مردمی و نیروهای ارزشی نظام بخوبی به نمایش گذاشته شده است و به نوعی مخاطب با قرار گرفتن در آن فضا و التهابات آن دوران، قصه را درک میکند.
اما به هرصورت این مجموعه در برخی موارد هنوز با ابهامات و معماهایی روبهروست که میشد به شکل واضحتر و ملموستری برای مخاطبان روایت شود و در واقع در نمایش برخی از فضاها میشد بهتر از این هم کار شود و فضا به فضای آن دوران نزدیکتر باشد. بهنظر میرسد در برخی از موراد مثل نوع لباس پوشیدن، یا نمایش حضور گروهکها و برخی مسائل فرهنگی اجتماعی مردم در منطقه کردستان، نوع دیالوگها، بیان لهجه و گویش کردی میشد بهتر از این باشد. شاید اگر این سریال با قدری توجه بیشتر و در واقع وسواس لازم بعضی از صحنهها کاملا منطبق با سالهای ابتدایی انقلاب میبود از جذابیت بیشتری برخوردار میشد.
اما به هرصورت این مجموعه با همه مشکلات و دغدغههایی که بوده یا نبوده تولید و به آنتن شبکه یک رسانه ملی رسیده که این خود بسیار با ارزش است، چراکه نسل جوان امروز کشورمان آن دوران سخت و دشوار سالهای اولیه انقلاب را ندیدهاند و نمایش این اثر میتواند تصویری هرچند کوچک و گذرا از آن دوران را برای آنها داشته باشد و در واقع تلنگری بیدارکننده برای این قشر از جامعه باشد که متوجه باشند که انقلاب اسلامی در راستای جانفشانیها و قهرمانیهای مردان و زنان بزرگ این سرزمین متولد و امروز به درختی تنومند تبدیل شده است.
بنابراین باید گفت «سوران» به معنای واقعی، مقاومت و ایستادگی مردم سرزمینی است که قهرمانان زیادی از درون آن برای مبارزه بهپاخاستند و علیه دشمنان این مرز و بوم
مبارزه کردند.