پرسش:

از منظر آموزه‌های وحیانی، چه علل و عواملی موجب می‌شود، انسان به اهداف موردنظر خود برسد و در زندگی احساس موفقیت و سربلندی کند؟

پاسخ:

در بخش نخست پاسخ به این سوال به 8 مورد از عوامل معنوی موفقیت شامل: 1- ایمان 2- تقوای الهی 3- امنیت فراگیر جامع 4- عقلانیت 5- جهاد در راه خدا 6- امیدواری به خدا 7- دعا 8- عبادت اشاره کردیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.

9- شکرگزاری

یکی دیگر از عوامل معنوی موفقیت و پیروزی شکرگزاری زبانی و عملی است. کسی که شکر می‌گزارد، خدای متعال نه‌تنها بر نعمت‌های او می‌افزاید، بلکه سعه صدری در دل او قرار می‌دهد که موجب افزایش قدرت و توان او شده، و مشکلات را به سادگی از پیش‌روی خود برمی‌دارد. خدای متعال می‌فرماید: اگر شکرگزاری کنید، قطعا (نعمت‌های خود را) بر شما می‌افزایم، و اگر ناسپاسی کنید، بی‌تردید عذابم سخت است.(ابراهیم-7)

10- نماز و انفاق

کسی که نماز را برپا می‌دارد و برای خدا انفاق مالی دارد، از امدادهای الهی بهره‌مند می‌شود، و خدای متعال به او یاد می‌دهد چگونه کارهای خیری را انجام دهد که موجب موفقیت و پیروزی او شود. در حقیقت امدادهای غیبی از طریق القا و الهام و حتی وحی غیرتشریعی پیامد قرار گرفتن در مسیر توحید و هدایت‌های الهی است که با انجام کارهای نیک و اعمال صالح از جمله انفاقات مالی حتی از سوی کسانی که مشکل اقتصادی دارند، خود موجب رشد اقتصادی می‌شود، و انفاق مالی به‌عنوان یک عامل معنوی در بهبود اقتصاد خانواده و امت تاثیر مستقیم دارد. خداوند می‌فرماید: «آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را) هدایت می‌کردند، و انجام دادن کارهای نیک و برپا داشتن نماز و پرداخت زکات را به آنان وحی کردیم، و آنان فقط پرسش‌کنندگان ما بودند.(انبیاء-73) در آیه دیگر می‌فرماید: «خدا ربا را نابود می‌کند و صدقات را افزونی می‌دهد(بقره-276) همچنین می‌فرماید: «آنچه از زکات می‌دهید و خشنودی خدا را می‌خواهید، (مایه فزونی است) پس این زکات‌دهندگان مال و ثواب‌شان دوچندان می‌شود.(روم-39)

11- توکل

توکل بر خدا یکی از مهم‌ترین عوامل معنوی در بهره‌مندی از امدادهای غیبی است. اصولا توکل موجب افزایش روحیه، استقامت و صبوری در برابر مشکلات و مصیبت‌ها، بهره‌مندی از فضل و عنایت خاص الهی، استعانت‌جویی فقط از خدا و سرانجام موفقیت و پیروزی در کارها دستیابی به اهداف می‌شود. قرآن کریم می‌فرماید: «و ما را چه عذر و بهانه‌ای است که بر خدا توکل نکنیم، در حالی که ما را به راه‌های (خوشبختی و سعادت‌مان) هدایت کرد. و قطعا بر آزاری که (در راه دعوت به توحید) از ناحیه شما به ما می‌رسد، شکیبایی می‌ورزیم. پس باید توکل‌کنندگان فقط بر خدا توکل کنند.» (ابراهیم-12) و در سوره نساء آیه 81 می‌فرماید: «بر خدا توکل کن، و کارساز بودن خدا (نسبت به امور بندگان) کافی است».(نساء-81)

12- استغفار و توبه

یکی دیگر از عوامل موثر معنوی در موفقیت‌ها و دستیابی به اهداف، استغفار و توبه است. استغفار از گناهان و خطاها و توبه الهی خود یک عامل کنترل نفس و پرهیز از خطاها و گناهان جدید است که موجب می‌شود موفقیت‌ها و پیروزی‌های بیشتری به دست آید. قرآن می‌فرماید: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره بسیار آمرزنده است. تا بر شما از آسمان باران پی‌درپی و بابرکت فرستد، و شما را با اموال و فرزندانی یاری کند، و برایتان باغ‌ها و نهرها قرار دهد.(نوح-10تا12)

13- استقامت بر دین

مومنانی که در راه خدا و دین او استقامت می‌ورزند و به آموزه‌های وحیانی و دستورات خدای متعال عمل می‌کنند خداوند هم از طریق مختلف به آنها مدد و یاری می‌رساند و در رسیدن به اهداف و مقاصدشان آنها را موفق می‌گرداند. خداوند می‌فرماید: «اگر (جن و انس) بر طریقه حق پایداری کنند حتماً آنان را از آب فراوانی سیراب خواهیم کرد. (جن-16) همچنین در سوره احقاف آیه 13 می‌فرماید: «کسانی که گفتند: صاحب اختیارمان خدا است و پای حرف‌شان ایستادند و استقامت کردند، نه ترسی بر آنها غلبه می‌کند و نه غصه‌ای می‌خورند.»

14- عمل به اسلام

اسلام به‌عنوان فلسفه و سبک زندگی الهی مطرح است. و اگر کسی بخواهد از مواهب الهی در دنیا و آخرت بهره‌مند شود می‌بایست به اسلام و آموزه‌های وحیانی آن عمل کند. بر این اساس هرگونه گریز از اسلام و احکام آن می‌تواند عامل مشکلات گوناگون و شکست‌های سنگین و عدم موفقیت در رسیدن به اهداف باشد و بالعکس عمل به دستورات الهی و تسلیم خداوند در گزینش سبک زندگی الهی بودن، حیات طیبه و آرامش و موفقیت در ابعاد مختلف زندگی را به ارمغان می‌آورد. قرآن می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر دین خدا را (با عمل‌تان) یاری کنید، خدا هم کمک‌تان می‌کند، و قدم‌هایتان را محکم و استوار می‌سازد».(محمد-7)

از مجموعه علل و عوامل موفقیت ارائه‌شده چنین می‌توان نتیجه گرفت که انسان‌های موفق کسانی هستند که از مجموعه علل و عوامل مادی و معنوی در راه رسیدن به اهداف موردنظر خود که حسنات دنیا و آخرت باشد استفاده می‌کنند و جهان‌بینی و هدف‌گذاری خود را محدود به دنیا و یا فقط به آخرت نمی‌کنند، بلکه با یک نگاه جامع و تلفیقی و وحدت و پیوستگی دنیا و آخرت، از همه علل و اسباب تاثیرگذار مادی و معنوی در راه رسیدن به اهداف متعالی موردنظر خود بهره می‌گیرند.