وزارت خارجه در بیانیه‌ای تأکید کرد
عدم تأمین حقابه هیرمند از سوی افغانستان به هیچ‌وجه قابل قبول نیست
در موضوع دیپلماسی آبی میان ایران و افغانستان حداقل در دو سال گذشته اتفاقات بسیاری افتاده است، از توجیه خشکسالی تا حفر کانال برای انحراف آب هیرمند و حتی رها‌سازی آب در بیابان‌های خشک افغانستان برای هدررفت آن به جای پرداخت حقابه هیرمند، با علم و آگاهی به این موضوع که در دوسال گذشته قطره آبی از حقابه هیرمند به ایران وارد نشده است. اگرچه حالا با عتاب کم‌سابقه رئیس‌جمهور ایران و البته گفته‌های وزیر امور خارجه درباره لزوم پرداخت حقابه از سوی حکمرانان افغانستان شاید مسیر تازه‌ای را در پیش بگیرد.
سرویس سیاسی-
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در جریان سفر به چابهار با بیان اینکه تمام تلاش دولت این است تا از دریای عمان آب به مناطق شرق کشور برسد اما این پروژه زمان بر است، بیان کرد: حقابه مردم سیستان از هیرمند را نمی‌شود مشمول زمان کرد، چرا که انتقال آب از طریق دریا پروژه‌ای طولانی است که اوامر دخیل با انگیزه کار خواهند تا این زمان کمتر
شود.
رئیس‌جمهور با تاکید بر این مطلب که موضوع آب هیرمند حق مردم منطقه و سیستان و بلوچستان است که در معاهدات و قراردادها آمده و مردم از این آب در چاه نیمه‌ها استفاده می‌کردند، افزود: به حاکمان افغانستان می‌گویم این مطلب را عادی تلقی نکنند و موضوع را جدی بدانند، اخطار می‌دهم حق مردم سیستان و مردم سیستان و بلوچستان را سریع‌تر
بدهند.
رئیس‌جمهور کشور ادامه داد: گاها شنیده می‌شود سد آب چندانی ندارد یا بخشی از آن را لجن فرا گرفته است، حاکمان افغانستان باید اجازه دهند کارشناسان ما مراجعه و صحت و سقم ماجرا را بررسی کنند، اگر کارشناسان ما کمبود آب را تایید کنند حرفی نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما به هیچ عنوان تضییع شود.
آیت‌الله رئیسی اظهارداشت: دولت مصمم است در همه شئون حق مردم کشور را هرجا باشد بگیرد، موضوع حقابه هم حق مردم استان است و دنبال می‌کنیم در تمام نقاط مرزی حق مردم را خواهیم گرفت.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه موضوع آب مسئله تمام دنیا است، تاکید کرد: اجازه نمی‌دهیم حق مردم ضایع شود حاکمان افغانستان این حرف بنده را جدی بگیرند تا بعدا گلایه نکنند، چرا که گذشت ایام این داستان را حل نمی‌کند؛ در این راستا به صورت دیپلماسی و گفت‌وگو پیگیری‌هایی توسط نماینده در افغانستان و استاندار سیستان و بلوچستان دنبال شده است؛ از حاکمان افغانستان می‌خواهم که مطلب بنده را جدی گرفته و سریعا اقدام کنند تا مردم این منطقه به حق خود دست یابند.
بیانیه دفتر سخنگوی طالبان درباره حقابه هیرمند
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی امارت اسلامی اعلامیه طالبان در مورد اظهارت رئیس‌جمهور کشورمان درباره حقابه هیرمند را منتشر کرد.
در این بیانیه آمده است: روز گذشته رئیس‌جمهور ایران در مورد آب هلمند یک سلسله اظهارات داشت که وضاحت(توضیح) ما در مورد آن قرار ذیل است: موافقتنامه آب که میان افغانستان و ایران نیم قرن قبل در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی به امضا رسیده تا هنوز پابرجاست و امارت اسلامی متعهد است که به تعهدات انجام شده عمل نماید.
در این بیانیه با بیان این که از این که در سال‌های اخیر در افغانستان و منطقه خشکسالی رخ داده و سطح آب پایین آمده است به شمول دریای هلمند تعداد زیادی از ولایات و مناطق کشور از خشکسالی رنج می‌برند و آب کافی وجود ندارد، خواست مکرر ایران برای آب و آنچه اظهارات نا مناسب در رسانه‌ها عنوان شده، زیان‌آور خوانده شده است.
امارت اسلامی همچنین با فرافکنی و با این ادعا که مقامات ایرانی ابتدا باید معلومات خود را در مورد آب هلمند تکمیل نمایند، از ایران خواسته درخواستش را با الفاظ به زعم آنها مناسب مطرح کند.
در ادامه این بیانیه ادعا شده است که اگر واقعیت درست مطالعه نشود و چنین اظهارات مطرح گردد، می‌تواند فضای سیاسی میان مردم و کشورهای دو ملت مسلمان را آسیب بزند که با نفع هیچ طرفی نیست و باید تکرار نگردد.
در بخش دیگری این بیانیه آمده است که امارت اسلامی یک‌بار دیگر تعهد می‌سپارد که با در نظرداشت موافقتنامه آب هلمند تمام تلاش خویش را به خرج می‌دهد که آب تعهد شده به مردم ایران برسد، اما این اقدام را به این شرط دانسته که ذخایر آب آنها به‌اندازه‌ای برسد که اگر آن را به ایران جاری بسازند و در دریای خشک هلمند صدها کیلومتر مسیر را طی کند، به آن کشور برسد.
طالبان در ادامه مدعی شده که این در حالی است که اکنون در بند کمال‌خان هیچ آبی وجود ندارد و اگر آب‌بند کجکی در آن‌جاری گردد تا آنجا نمی‌رسد، بنابراین نیاز است تا جانب ایرانی این حقایق را
درک نماید.
تصاویر ماهواره‌ای
چه می‌گویند؟
در همین حال سازمان فضایی ایران اعلام کرد رصدهای ماهواره خیام نشان داده که حکومت افغانستان مسیر رودخانه هیرمند را منحرف کرده است و به این ترتیب مانع از رسیدن آب به کشورمان می‌شود.
به گفته این سازمان حکومت افغانستان در برخی از مسیرهای این رود بندهای متعددی ایجاد کرده است و از این طریق مانع رسیدن آب به ایران می‌شود. سازمان فضایی ایران از آمادگی خود برای ارائه اطلاعات و داده‌های مربوط به این مسئله به وزارت خارجه خبر داد.
همچنین تصاویر ماهواره‌ای از حجم آب پشت سد کجکی افغانستان بر رودخانه هیرمند در تاریخ ۲۸ اردیبهشت امسال و مقایسه با دو سال قبل نشان می‌دهد که امسال بیشترین حجم آب در پشت سد کجکی ذخیره شده و ظرفیت سد تکمیل است اما طالبان از رها‌سازی حقابه ایران خودداری می‌کنند!
امیرعبداللهیان:
حکومت افغانستان
به تعهدات خود عمل نمی‌کند
در ماه‌های اخیر مکررا از ملامتقی سرپرست وزارت خارجه افغانستان خواستم طبق عهدنامه هیرمند،به تعهدات خودشان عمل کنند و امکان بازدید هیئت‌های فنی و سنجش میزان آب را فراهم کنند، که نکردند.
سیستان از خشکسالی رنج می‌برد.ملاک بود و نبود آب، بازدید فنی و عینی است و نه صدور بیانیه سیاسی.
وزارت امور خارجه: صدور بیانیه‌های سیاسی بدون اقدام عملی به هیچ وجه قابل قبول نیست
وزارت امور خارجه نیز در واکنش به پاسخ اخیر گروه طالبان درخصوص حقابه هیرمند با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: در روز گذشته شاهد صدور بیانیه‌ای از سوی هیئت حاکمه افغانستان بودیم. اعلامیه
مورخ ۲۸ اردیبهشت۱۴۰۲ طرف افغانستانی درباره حقابه هیرمند حاوی مطالب متناقض و نادرست بوده و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آن را قویا رد می‌کند.
در این بیانیه تصریح شده است: معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند مورخ ۲۲ اسفند۱۳۵۱ به‌طور صریح و بدون هیچ ابهامی، حقابه طرف ایرانی از رودخانه هیرمند را تعیین کرده است.
این حقابه، حقی قانونی، عینی و معین است و افغانستان متعهد است حقابه مزبور را تامین نماید و بر اساس ماده ۵ معاهده اقدامی نکند که ایران از حقابه خود بعضا یا کلا محروم شود.
وزارت امور خارجه کشورمان تاکید کرد: حاکمان افغانستان در یک‌سال و نیم گذشته، اگرچه بارها بر پایبندی به تعهدات خود طبق معاهده تاکید کرده‌اند، اما در عمل، تعهدات ناشی از معاهده را اجرا نکرده و در رها‌سازی و تامین حقابه ایران، همکاری لازم را به عمل نیاورده و حقابه قانونی ایران را تحویل نداده‌اند.
در این بیانیه آمده است: اظهارات متعدد برای عدم تحویل حقابه قانونی جمهوری اسلامی ایران از جمله طرح موضوع خشکسالی و کم شدن آب در هیرمند، مستلزم بررسی‌های کارشناسی، وفق مفاد معاهده بوده و تاکنون توسط کارشناسان جمهوری اسلامی ایران راستی آزمایی نشده است، لذا اتخاذ چنین مواضعی، غیرحقوقی و غیرقابل قبول است.
این بیانیه می‌افزاید: تا زمانی که به کارشناسان جمهوری اسلامی ایران اجازه داده نشود که طبق معاهده هیرمند بخصوص ماده ۵ پروتکل شماره یک آن معاهده، از مسیر و بالادست هیرمند بازدید کنند، هرگونه اظهار نظر درخصوص کاهش آب هیرمند پذیرفته نیست.
وزارت امور خارجه کشورمان افزود: جمهوری اسلامی ایران همواره بر همکاری‌های فنی و مطالعاتی از طریق کمیساران آب دو طرف تاکید نموده و خواستار بررسی دقیق وضعیت آب هیرمند و تامین حقابه طرف ایرانی وفق معاهده بوده است.
این بیانیه تصریح کرده است: تداوم آبگیری بند انحرافی کمال‌خان و انحراف مسیر طبیعی رودخانه هیرمند و بر هم زدن شرایط رودخانه و همچنین عدم همکاری مقامات افغانستان در تعیین محل‌های تحویل حقابه و نصب سامانه‌های فنی مربوط به سنجش میزان آب، نقض صریح مواد ۳، ۵ و ۶ معاهده هیرمند بوده و نمی‌توان با صدور بیانیه‌های سیاسی، توجیهی برای آن یافت.
وزارت امور خارجه کشورمان در ادامه تاکید کرده است: جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت و در پرتو اصل حسن همجواری درطول یک‌سال و نیم گذشته درباره موضوعات مختلف در روابط بین دو کشور از جمله درباره اجرای معاهده هیرمند و تامین حقابه با مقامات افغانستان مذاکره و گفت‌وگو کرده است. مذاکرات و گفت‌وگوها تاکنون در فضای دوستانه و با پایبندی به اصل حسن همجواری مطرح و پیگیری و تلاش شده تا همه موضوعات از جمله مسئله حقابه بر مبنای شرایط و منافع طرفین حل و فصل گردد.
در این بیانیه تصریح شده است: وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌نماید که اظهارات و مواضع مقامات جمهوری اسلامی ایران درباره حقابه هیرمند، کاملا قانونی و بر مبنای معاهده هیرمند و شرایط حاکم بر رودخانه و مبتنی بر اظهارنظرهای کارشناسی و فنی مطرح شده و همواره معطوف به احترام به اصل حسن همجواری و رعایت حقوق همسایگی بوده است.
این بیانیه می‌افزاید:عدم اجرای معاهده و عدم تامین حقابه هیرمند از سوی افغانستان و صدور بیانیه‌های سیاسی بدون اقدام عملی، به هیچ وجه قابل قبول نیست و جمهوری اسلامی ایران حقوق خود را برای اتخاذ تدابیر لازم محفوظ دانسته و بر مسئولیت کامل افغانستان در این خصوص تاکید دارد.
در این آب، نانی برای مدعیان دفاع
از حقوق اهل سنت نیست؟!
همچنین حساب کاربری پایگاه خبری تحلیلی نور نیوز در توئیتی نوشت: چرا از مسجد مکی زاهدان صدایی در محکومیت اقدام غیرقانونی طالبان و بستن آب بر روی مردم تشنه سیستان و بلوچستان شنیده نمی‌شود؟! شاید در این آب، نانی برای مدعیان دفاع از حقوق اهل سنت نیست!