سرنوشت اردوغان امروز رقم می‌خورد؟
سروریس خارجی-
انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در ترکیه دیروز از ساعت 8 صبح به وقت محلی (هشت و ۳۰ دقیقه به وقت تهران) آغاز شد، تا صاحبان کرسی ریاست جمهوری و ۶۰۰ عضو پارلمان این کشور برای یک دوره پنج ساله مشخص شود. شمارش آراء و اعلام نتایج «به صورت غیررسمی» نیز از همین دیشب شروع شد؛ اما نتایج «رسمی و قطعی» امروز اعلام خواهد شد. البته اگر انتخابات به دور دوم در تاریخ ۱۸ مه (پنجشنبه؛ 28 اردیبهشت) نرسد. اگر نامزدِ حزبِ حاکم نتواند ۵۰ درصد آراء را کسب کند انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود.
در همان ساعات آغازین رأی‌گیری، «احمد ینر» رئیس شورای عالی انتخابات ترکیه اعلام کرد که میزان مشارکت بالاتر از رقابت‌های انتخاباتی قبلی است. تعداد افراد واجد شرایط شرکت در انتخابات ترکیه، ۶۴ میلیون و ۱۱۳ هزار و ۹۴۱ رأی دهنده اعلام شده که ۴ میلیون و ۹۰۴ هزار و ۶۷۲ شهروند برای اولین بار حق شرکت در انتخابات را دارند. تعداد رای‌دهندگان در داخل ترکیه ۶۰ میلیون و ۶۹۷ هزار و ۸۴۳ نفر و مابقی رای‌دهندگان خارج از کشور است. گفتنی است، در انتخابات سال ۲۰۱۸، حدود ۸۷ درصد از رأیدهندگان واجد شرایط در انتخابات شرکت کردند که مشارکتی قابل توجه بود.
به هر حال این انتخابات روشن خواهد کرد که «رجب طیب اردوغان» که از سال 2003 تا کنون، یعنی 20 سال، در رأس قدرت بوده است برای 5 سال دیگر در قدرت می‌ماند یا مسند خود را به مخالفان تسلیم خواهد کرد. گفتنی است، اردوغان از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ نخست‌وزیر ترکیه بود و سپس با تغییر قانون اساسی ترکیه و تبدیل ساختار پارلمانی به ریاست جمهوری از مقام خود کناره‌گیری کرد و به ریاست‌جمهوری رسید. از آن زمان او کوشیده تا دایره اختیارات خود را افزایش دهد و در ۲۰۱۷ با برگزاری رفراندوم، مجموعه‌ای از اصلاحات را در قانون اساسی ترکیه انجام داد که قدرت مقام ریاست‌جمهوری را بیش از پیش کرد. طرف دیگر که بخت پیروزی را دارد و رقابت سختی با اردوغان دارد، «کمال قلیچداراوغلو» است. این مرد ۷۴ ساله را به چشم یک بروکرات ضدفساد نگاه می‌کنند، تا آن‌جا که یکی از اسامی مستعارش «عمو بروکرات» است. او که ریشه‌های ایرانی دارد از سال ۲۰۱۰ تا امروز رهبر حزب «مردم جمهوری‌خواه» بوده است.
اهمیت بالای این انتخابات برای غرب
نتایج این انتخاباب برای غربی‌ها هم بسیار مهم است. به هر حال نتیجه این انتخابات ممکن است رجب طیب اردوغان را پس از دو دهه، از قدرت کنار بزند. این انتخابات نه تنها رئیس‌جمهور آینده ترکیه، بلکه چگونگی اداره آن، آینده اقتصادی و سیاست خارجی این کشور را نیز تعیین می‌کند. پیش از برگزاری این انتخابات «نیویورک تایمز» نوشته بود: «شکست اردوغان در ترکیه باعث رضایت غرب و نگرانی در مسکو خواهد شد. انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در پایتخت‌های غربی، مقر ناتو و کرملین با دقت دنبال می‌شود.» آن‌طور که مهر گزارش کرده، «پولیتیکو» نیز نوشته بود: «صد سال پس از تأسیس ترکیه نوین، اردوغان و رقیبش دیدگاه‌های متضادی از قرن دوم برای ترکیه دارند.» همچنین «ان‌بی‌سی نیوز» در صدر گزارش خود درباره انتخابات ترکیه به زلزله، ضعف اقتصاد و واکنش خشونت‌آمیز علیه میلیون‌ها پناهجوی سوری‌اشاره کرده است که می‌تواند اردوغان را با مشکل مواجه کند. «اشپیگل» آلمان اما پیش‌بینی کرده است که: «اردوغان علی‌رغم همه مسائل می‌تواند پیروز انتخابات شود.»
ممنوعیت‌های انتخاباتی!
نکته جالب توجه دیگر در مورد انتخابات دیروز ممنوعیت‌هایی بود که در روز انتخابات در ترکیه برقرار است. رأیدهندگان ترکیه‌ای که در انتخابات سراسری ترکیه شرکت کردند از به همراه داشتن تلفن همراه و دوربین در مراکز اخذ رای و صندوق‌های رای گیری منع شدند. به رای‌دهندگان توضیح داده شده که «ورود به مراکز رای‌گیری با وسایل عکاسی یا ارتباطی مانند تلفن همراه و دوربین عکاسی و فیلمبرداری ممنوع است و نقض این ممنوعیت مستلزم جریمه مالی است و اگر این وسایل نزد رأی‌دهنده باشد، پس از پایان مراحل رأی‌گیری در آخر روز آزاد و بازیابی می‌شوند.»
هیچ‌کس جز خود رای‌دهنده نمی‌تواند وارد اتاق رأی‌گیری شود. هیچ کس در حین رأی‌گیری فرد دیگری را کمک نمی‌کند. رای‌دهنده به طور مستقل رای می‌دهد. اگر رای‌دهنده‌ای بیسواد، سؤالی داشته باشد، رئیس شعبه رأی‌گیری به علائم روی برگه رای اینکه متعلق به کدام حزب سیاسی یا نامزد مستقل است، اشاره می‌کند.
در چارچوب ممنوعیت‌های انتخاباتی، فروش مشروبات الکلی از ساعت ۶ الی ۲۴ دیروز و سرو مشروبات الکلی در اماکن عمومی ممنوع بود. اماکن تفریحی نیز در طول دوره رأی‌گیری بسته بود! از سوی دیگر، دیروز بعد از ساعت ۱۸ کسانی که قصد برگزاری مراسم عروسی داشتند توانستند با رعایت ممنوعیت‌های انتخاباتی و قوانین مشخص شده مراسم خود را برگزار کنند. دیروز همچنین از ترکیه خبر رسید که شبکه‌های اجتماعی از جمله توئیتر محدودیت‌های دسترسی برای کاربران خود ایجاد کرده‌اند.
گفتنی است، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و به‌خصوص بعد از حوادثی مانند تحولات جهان عرب، هم الگوی همکاری و هم الگوی تعارض در روابط تهران- آنکارا نمایان بوده است. البته به طور کلی سطح تنش در روابط ایران و ترکیه اگرچه در بعضی مواقع مانند بحران سوریه افزایش پیدا کرده و گاهی حتی شکل خصومت‌آمیز هم به خود گرفته است؛ ولی همواره به شکل کنترل شده بوده و دو طرف سعی کرده‌اند با درک ملاحظات طرف مقابل در مواقع بحرانی به جای تشدید تنش‌ها به مدیریت تنش‌ها بپردازند. پس نتایج این انتخابات برای ایران – با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود مخالفان اردوغان در صورت پیروزی سیاست خارجی متفاوتی داشته باشند – مهم خواهد بود.
* تا زمان تنظیم این گزارش، خبرها از پیشتازی اردوغان حکایت دارد. البته هنوز کمتر از نیمی از آراء شمرده شده است.