رهبر معظم انقلاب، تنها مسئول نظام جمهوری اسلامی ایران است که هر ساله و به طور مستمر، جلساتی را با دانشجویان برگزار می‌کنند و هیچ قشری از اقشار کشور به‌اندازه دانشجویان تا این حد فرصت حضور و سخن گفتن در محضر رهبر معظم انقلاب را پیدا نکرده است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از جلسات دانشجویی به عنوان «شیرین‌ترین جلسات» نام می‌برند و همواره در دیدار با دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی مطالبات و توصیه‌هایی نیز دارند.

از طرف دیگر کارشناسان معتقدند اگر مطالبات مختلف رهبر انقلاب از مسئولان دانشگاه و دانشجویان علی الخصوص در بحث برگزاری کرسی آزاد‌اندیشی و تقویت فضای گفت‌وگو در دانشگاه‌ها محقق می‌شد، اتفاقات بسیار خوبی رقم می‌خورد و شاهد حوادث ناگوار اخیر در دانشگاه‌ها نبودیم.

بر همین اساس در گزارشی مطالبات سال‌های اخیر رهبر انقلاب از دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی را بازخوانی کنیم. این گزارش ماحصل مطالعه سخنرانی‌های رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان در 20 سال اخیر است که در ادامه به آن پرداخته ایم.

 

1. روی مبانی پافشاری کنید

رهبر معظم انقلاب در سال 98 پیامی خطاب به تشکل‌های دانشجویی ارسال کرده و تاکید کردند:‌ اولا به آنها سلام برسانید ثانیا بگویید امروز بیشتر از همیشه کشور به عنصر مومن حزب‌اللهی نیاز دارد و هر چه می‌توانند بر روی مبانی پافشاری کنند. امروز جنگ تمدنی است و رهبر معظم انقلاب به نظریه پردازان تمدنی دستور داده‌اند به فکر طراحی یک تمدن به جای تمدن غرب باشند و قطعا این تمدن جدید نیز باید تمدن نوین اسلامی باشد.

2. از افراط و تفریط در بیان بپرهیزید

بعضی از دوستان انتقادهایی کردند که خب خوب است، بسیاری از انتقادها هم به‌جا است، منتها لحن انتقاد را خیلی تند نکنید، یعنی دو چیز را توجّه داشته باشید: یکی اینکه در انتقادها سعی کنید که نقطه‌ضعف به طرف مقابلتان ندهید؛ یعنی جوری حرف نزنید که بتوانند شما را در مرجع قضائی محکوم کنند. دوّم اینکه از افراط و تفریط در بیان بپرهیزید.

3. به افزایش کارآمدی دولت‌ها کمک کنید

رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای بسیج دانشجویی دانشگاه‌های کشور فرمودند: دشمن برای ناکارآمد جلوه دادن دولت مکتبی و حامی ارزش‌های اسلامی در پیشرفت اقتصادی کشور مانع‌تراشی می‌کند که بسیج دانشجویی می‌تواند با کمک به افزایش کارآمدی دولت این نقشه را خنثی کند.

ایشان در بخش دیگری عقب‌نگهداشتن ایران از لحاظ علمی و برهم‌زدن اتحاد ملی و انسجام اسلامی را از دیگر اهداف دشمن برشمردند و افزودند: بسیج دانشجویی می‌تواند در همه‌ این عرصه‌ها، نقش فعال و مؤثری بر عهده گیرد.

4. نهضت کتاب‌خوانی راه‌ بیندازید

یک توصیه‌ای که ما همیشه می‌کردیم، [یعنی] مسئله کتاب‌خوانی و نهضت کتاب‌خوانی خیلی در بین مجموعه‌های دانشجویی رواج مطلوب را نداشته. من این را باز هم تأکید می‌کنم: شما احتیاج دارید بخوانید، احتیاج دارید بدانید شما نهضت کتاب‌خوانی باید راه‌ بیندازید، واقعاً کتاب بخوانید، مطالعه کنید.

5. میزگرد و کرسی‌های آزاداندیشی را در دانشگاه‌ها تشکیل دهید

تشکیل میزگردها و کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها که بنده مکرّر این را تکرار کرده‌ام و تأکید کرده‌ام و توصیه کرده‌ام؛ و خب خیلی پیشرفتی نداشته. چه کسی باید این را بکند؟ [اگر] منتظر باشید که رئیس‌دانشکده یا معاون فرهنگی یا مانند اینها بکنند، فایده‌ای ندارد؛ خودتان باید بکنید. در دانشگاه‌ها کرسی‌های آزاداندیشی را باید تشکیل بدهید.

6. دانشجویان روی موانع تحقق آرمان‌ها کار کنند

کسانی که یأس و نومیدی به جامعه پمپاژ می‌کنند، ممکن است دشمن نباشند اما حتماً کار آن‌ها، همان کار دشمن است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، «درست نفهمیدن مسائل کشور و مسئله‌ انقلاب» را از جمله موانع تحقق آرمان‌ها دانستند و تأکید کردند: دانشجویان و عناصر فکریِ مؤمن و انقلابیِ حوزه و دانشگاه روی این موضوع کار کنند.

7. درگیر حاشیه‌ها نشوید

«سرگرم نشدن به مسائل و بهانه‌های اختلاف‌انگیز و ویران‌کننده» و نیز «درگیر حاشیه‌ها نشدن» از دیگر توصیه‌های مؤکد رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان بود. رهبر انقلاب به‌عنوان مثال درباره‌ اصلی شدن حاشیه‌ها فرمودند: در مسئله فضای مجازی و فلان پیام‌رسان، یک کاری باید انجام بگیرد و یک کاری هم در حال انجام است اما پرداختن افراطی و تفریطی به این مسئله، مصداق درگیر شدن با حاشیه‌ها است.

8. وظایف انقلابی خود را بشناسید و به آنها عمل کنید

رهبر انقلاب در بخشی از سخنانشان با دانشجویان، خاطرنشان کردند: نظام در میانه کارزار عظیمی قرار دارد و شما که در وسط این کارزار همه‌جانبه هستید، باید این رویارویی را احساس و درک کنید و با شناخت طرف مقابل، وظایف انقلابی خود را بشناسید و به آنها عمل کنید.

9. اجازه ندهید که یأس و ناامیدی بر شما غالب بشود

از شکست‌های مقطعی هم دانشجو نباید مأیوس بشود؛ این را توجّه داشته باشید؛ اینکه حالا یک جایی ما گفتیم [ولی] نشد، در یک جایی فلان مقصود را داشتیم [ولی] تحقّق پیدا نکرد؛ مطلقاً بایستی اجازه ندهید که یأس و ناامیدی بر شما غالب بشود.اگر بنا باشد که انسان از شکستها مأیوس بشود، ما صد بار باید در دوران مبارزه و صد بار باید در جنگ هشت‌ساله‌ تحمیلی مأیوس می‌شدیم، عقب ‌نشینی می‌کردیم.

10. حرفتان را صریح، قاطع و با صدای بلند بیان کنید

شما به‌عنوان دانشجو، به‌عنوان مجموعه‌های دانشجویی، حرفتان را صریح و قاطع و با صدای بلند بیان کنید.

11. آرمان‌گرایی را فراموش نکنید

آرمان‌گرایی را فراموش نکنید آرمان‌گرایی را فراموش نکنید. آرمان‌ها چیست؟ رسیدن به جامعه‌ عادل، جامعه‌ آزاد، جامعه پیشرفته، جامعه‌ مؤمن، جامعه‌ متعبّد، جامعه‌ مرفّه، جامعه‌ متّحد، جامعه قوی و مستحکم، جامعه‌ مستقل؛ اینها آرمان است. ارزش دارد که انسان جانش را در راه این آرمانها، برای خاطر خدا [بدهد].

12. واقع‌بین باشید

واقع‌بینی؛ واقع‌بین باشید. بنده یک‌بار در جلسه‌ مسئولین در ماه رمضان در همین‌جا گفتم، مدام به ما می‌گویند واقع‌بین باشید، واقع‌بین باشید؛ مرادشان از «واقع‌بین باشید» این است که موانع را ببینید؛ من می‌گویم ‌واقع‌بین باشید، یعنی واقعیّات مثبت را ببینید.

13. تشکّل‌ها نقش فعّال داشته باشند و تماشاچی نباشند

تشکّل‌ها نقش فعّال داشته باشند و تماشاچی نباشند. تشکّل نباید بنشیند، در یک حادثه‌ای که پیشرفتی هست اظهار خوشحالی کند، در یک حادثه‌ای که مثلاً پسرفتی هست احساس حزن و ‌اندوه بکند؛ نه، باید فعّال باشد، در هر دو جا باید فعّال باشد؛ تماشاچی نباشد.

14. برای غلبه دادن گفتمان انقلاب در دانشگاه تلاش جدّی کنید

تلاش جدّی و همه‌جانبه برای غلبه دادن گفتمان انقلاب در دانشگاه. نگویید در دانشگاه دیگر نمی‌شود کاری کرد؛ شنفتم این را که بعضی‌ها می‌گویند که «آقا، دیگر در دانشگاه نمی‌شود کاری کرد»؛ نه آقا، در دانشگاه خیلی می‌شود کار کرد، اتّفاقاً در دانشگاه باید کار کرد. چه کسی باید در دانشگاه کار بکند؟ شما. شما تشکّلها هستید که در دانشگاه باید کار بکنید.

15. تبیین مسئله‌ نقش مردم در حکومت

مسئله‌ «نقش مردم در حکومت» یکی از این کلید‌واژه‌ها است؛ این کلیدواژه است. بعضی‌ها از بچّه‌های خوب و انقلابی تعجّب می‌کنند که فلانی مدام می‌گوید در انتخابات شرکت کنید، شرکت کنید؛ از من گله‌مند می‌شوند که چرا شما مدام گفتید بیایید در انتخابات شرکت کنید. آقاجان! توجّه داشته باشید که مصیبت، آن‌روزی است که مردم پشت کنند به صندوق رأی؛ این مصیبت است و دشمن این را می‌خواهد.

16. کلید‌واژه‌های اساسی را درست تبیین کنند

مسئله «نفی نظام سلطه» جزو کلیدواژه‌های اصلی‌ است، مسئله‌ «آزادی» جزو کلید‌واژه‌های اصلی‌ است؛ آزادی را درست باید تبیین کنید. مسئله «عدالت» جزو کلیدواژه‌های اصلی ا‌ست؛ و از‌این‌قبیل. اینها را باید تبیین کنید. یعنی توصیه‌ من به تشکّلهای دانشجویی این است که این کلید‌واژه‌های اساسی و اصلی را درست تبیین کنند. از بیانات امام استفاده کنید و مانند اینها.

17. یک توصیه‌ دیگر هم مسئله تدیّن و تعبّد در عمل و گفتار است

یک توصیه دیگر هم مسئله‌ تدیّن و تعبّد در عمل و گفتار است. من فراموش نمی‌کنم آن‌ روزی را -سالها پیش البتّه- که شنیدم یک مجموعه‌ دانشجویی که خب با ما هم مرتبط بود و خیلی هم گرم و گیرا، مثلاً در فلان جلسه‌شان یک‌ چیز خلاف شرعی اتّفاق افتاده؛ نگران شدم؛ نه به‌خاطر اینکه اینها گناه کردند -که خب آن البتّه نگرانی داشت- نگران شدم از اینکه راه اینها عوض شده و بعد دیدم همین‌جور هم بود.

18. توصیه به دانشجویان خواهر: مسئله‌ زن در غرب را دنبال کنید

 یک توصیه‌ دیگر، سفارش به دانشجویان خواهر است. من سفارش می‌کنم یکی از نکاتی که دانشجویان خواهر در تشکّل‌ها دنبال کنند، مسئله‌ی زن در غرب باشد؛ ما کمتر به این مسئله می‌پردازیم.

19. تشکّل‌ها امید را در دانشگاه‌ها تزریق کنند 

آخرین حرف ما هم این است که تشکّلها امید را تزریق کنند در دانشگاه‌ها؛ خودشان امیدوار بمانند و امید را هم تزریق کنند در دانشگاه‌ها و نگذارند جوّ ناامیدی به وجود بیاید.

20. مطالبه‌گری درست دانشجویان زمینه‌ساز تلاش بیشتر مسئولان می‌شود

برطرف کردن مشکلات کلان کشور بر عهده‌ مسئولان عالی‌رتبه است اما مطالبه‌گری دانشجویان اگر با مطالعه و اطلاعات دقیق و درست همراه باشد، قطعاً زمینه‌ساز تلاش بیشتر مسئولان برای حل مشکلات خواهد بود.

21.دانشجو باید دارای بصیرت باشد و به تحولات با چشم باز نگاه کند

ایشان، دانشجویان را به خوب درس خواندن در کنار تقویت ایمان و معنویت سفارش کردند و گفتند: دانشجو همچنین باید دارای بصیرت باشد و به محیط دانشجویی و مسائل و تحولات کشور، منطقه و جهان با چشم باز نگاه کند.

رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: اگر چشم باز و بصیرت وجود نداشته باشد، ممکن است دانشجو در تشخیص دوست و دشمن و یا در تحلیل مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی دچار اشتباه و خطای محاسبه شود.

22. اطلاعات دقیق، صحیح و مستدل بودن از الزامات موضع‌گیری است

ایشان، «اطلاعات دقیق و صحیح، مستدل بودن و به‌هنگام بودن» را از الزامات موضع‌گیری تشکل‌های دانشجویی برشمردند و افزودند: این مواضع باید به‌خوبی در نشریات دانشجویی انعکاس یابد، ضمن اینکه می‌توان با روش‌های دیگر ازجمله سخنرانی نمایندگان تشکل‌ها پیش از خطبه‌های نماز جمعه‌ی شهرهای بزرگ، این مواضع را به گوش جامعه نیز رساند.

23.تشکل‌های دانشجویی مواضع خود را برای دانشجویان و مردم تبیین کنند

 در تفکر اسلامی، اقناع و جذب دل‌ها، یک اصل مهم است و تشکل‌های دانشجویی باید با استدلال‌های محکم و روشن، مواضع خود را برای دانشجویان و مردم تبیین کنند.

24. مخاطبان دانشجو را توسعه دهید

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، همچنین «توسعه‌ مخاطبان دانشجو» را از دیگر وظایف مجموعه‌های دانشجویی برشمردند و افزودند: اخلاق، حوصله، تحمل شنیدن حرف مخالف و تسلط بر مطالب ارائه‌شده، از پیش‌نیازهای عمل به این وظیفه است.

25. پرهیز از زدن اتهام غیرانقلابی به افراد

«پرهیز از زدن اتهام غیرانقلابی به افراد» دهمین توصیه‌ رهبری به تشکل‌های دانشجویی بود. ایشان به دانشجویان خاطرنشان کردند: انقلابی بودن، مراتب و معیارهای مشخصی دارد و نباید کسانی را که دیدگاه‌هایشان با شما انطباق کامل ندارد اما دارای این معیارها هستند، به غیرانقلابی بودن متهم کنید.

26. یکی از بزرگ‌ترین وظایف شما، خود‌سازی اخلاقی است

شما دانشجویان، متوجه باشید که یکی از بزرگ‌ترین وظایف شما، خود‌سازی اخلاقی است، اخلاق خود را تکمیل کنید، شما جوانان فرصت را دارید. دوران، دوران شماست، شما در دوران خوبی زندگی میکنید؛ در سایه حکومت قرآنی و فرهنگ اسلامی زندگی می‌کنید؛ بنابراین، از لحاظ روحی و معنوی، فرصت برای والا و شایسته شدن دارید، این فرصت را مغتنم بشمارید.

27. از نظام اسلامی دفاع صریح و بدون تقیّه انجام دهید

ایشان خاطرنشان کردند: دشمن با تکیه بر کمبودها، نقص‌ها و قصورها، انقلاب را کم‌ارزش جلوه می‌دهد و پیشرفت‌ها و موفقیت‌ها را نادیده می‌گیرد که لازم است تشکل‌های انقلابی این نامعادله را برهم بزنند.

28. توسعه‌ اردوهای جهادی در روستاها و مناطق محروم

اردوهای جهادی، هم خود‌سازی است، هم خدمت و هم آشنایی با فضای واقعی کشور. تحقق این مسئله راه‌های روشنی دارد که ایجاد صنایع کوچک و تبدیلی ازجمله آنها است، البته عمل به این توصیه مستمر، همت می‌خواهد.

29. تشکل‌‏هاى دانشجویى براى رسیدن آرمان‌ها به وجود مى‏ آیند

تشکل دانشجویى با حزب فرق دارد. احزاب و سازمان‌هاى سیاسى در وضع رایج و متعارف عالم، تشکیلاتى هستند که براى رسیدن به قدرت به وجود آمده ‏اند. احزاب در دنیا این‌جورند. یعنى مجموعه‌هایى تشکیل می‌شوند براى اینکه قدرت سیاسى را در جامعه در دست بگیرند. این خاصیت حزب است. تشکل‏هاى دانشجویى مطلقاً براى این به وجود نمى‏ آیند و نمی‌خواهند قدرت را در دست بگیرند. تشکل‏هاى دانشجویى براى رسیدن آرمان‌ها به وجود مى‏ آیند.

30. دانشجو باید قدرت تحلیل سیاسی داشته باشد 

 بنده یک وقت عرض کردم دانشگاه‌ها باید سیاسی باشند و دانشجو باید سیاسی باشد. معنای حرف آن است که دانشجو باید قدرت تحلیل سیاسی داشته باشد تا جبهه‌بندی‌های دنیا را بشناسند تا بفهمد امروز دشمن کجاست و از کجا و با چه ابزاری حمله می‌کند. این برای شما لازم است. اگر شما تلاش سیاسی، کار سیاسی، مطالعه سیاسی و مباحثه سیاسی نداشته باشید، این توانایی را پیدا نمی‌کنید.

31. دانشجویان باید در ترسیم حرکت عمومی جامعه نقش داشته باشند

بارها در مجامع دانشجویی گفته ام که در این نظام مردمی، دانشجویان که طبقه پیشرو و پیشاهنگ و زبده و با نشاط پیکره اجتماع هستند، باید در سازندگی آینده و ترسیم حرکت عمومی جامعه، بیش از جاهای دیگر نقش و اثر داشته باشند.

32.تقویت مبانی معرفتی و پرهیز از انفعال

توصیه دیگر تقویت مبانی معرفتی است؛ این خیلی مهم است. الحمدلله در شماها خوش‌فکر خیلی زیاد است و در زمینه‌های مختلف فکر می‌کنید، کار می‌کنید، منتها محیط‌های جوان از جمله دانشگاه از قدیم آماج آسیب‌هایی بوده، از جمله دو آسیب بزرگ متوجّه محیط‌های جوان بوده که این دو آسیب یکی انفعال است، یکی انحراف است.

33.گسترش جبهه‌ انقلاب و پرهیز از طرد افراد معتقد

جبهه‌ انقلاب را گسترش بدهید، یارگیری کنید؛ حذف نکنید؛ صِرف اختلاف سلیقه و اختلاف نظر درباره فلان مسئله موجب طرد نشود. بعضی هستند که به اسلام و انقلاب و نظام اسلامی و به خیلی از خصوصیّاتی که شما به آن اهمّیّت می‌دهید معتقدند، در فلان مسئله‌ خاص با شما موافق نیستند؛ این نباید موجب بشود که شما او را طرد کنید، از دایره‌ انقلابی‌گری خارج بدانید. هر چه می‌توانید جبهه‌ی انقلاب را گسترش بدهید، جذب کنید؛ البتّه منظورم جذب منافق نیست، جذب آدم بی‌اعتقاد نیست؛ جذب آدم معتقدی است که با شما اختلاف سلیقه دارد.

34. اهمیت به مسئله‌ حجاب در محیط دانشگاه

توصیه دیگر مسئله حجاب و حیای اسلامی است در دانشگاه‌ها که من نسبت به این مسئله دغدغه دارم و من خواهش می‌کنم که هم مسئولان دانشگاه‌ها و رؤسای دانشگاه‌ها، هم مدیران وزارت‌های مربوط به دانشگاه‌ها، هم خود دانشجوها ـ به‌خصوص دخترخانم‌ها ـ 

به مسئله‌حجاب، به مسئله فاصله‌گذاری بین زن و مرد که در اسلام وجود دارد توجّه کنند، به آن اهمّیّت بدهند، موازین شرعی را در دانشگاه رعایت کنند.

35. روی تحول و حرکت به سوی آرمان‌های انقلاب کار کنید 

رهبر معظم انقلاب در این دیدار از دانشجویان مطالبه کردند: شما جوانان باید در جلسات دانشجویی، روی تحول و حرکت به سوی آرمان‌های انقلاب کار کنید و آن را برای مردم تبیین کنید.

36. نخبگان انقلابی باید دست کشور را پر کنند و فکر تولید کنند

 نخبگان انقلابی و مؤمن هستند که بایستی دست کشور را پُر کنند و فکر تولید کنند و دانش حرکت در راه را بایستی تولید کنند. راهبری‌های عملیّاتی توسط نخبگان بایستی با در نظر گرفتنِ مشکلات و موانع انجام بگیرد. امام (رضوان الله علیه) روی مسئله‌ی اسلامی شدن دانشگاه‌ها اصرار داشتند.

37. در جلسات دانشجویی روی آرمان‌های انقلاب کار کنید

 الان ما دشواری‌های زیادی در این زمینه داریم، احتیاج به یک حرکت تحوّلی وجود دارد. حالا این آرمان‌ها که البتّه باید متوجّه به این آرمان‌ها باشیم و حرکت به سمت اینها بکنیم، سطوح مختلفی دارند و ان‌شاءالله شماها بایستی در جلسات دانشجویی، در جلسات بحث و بررسی دانشجویی روی اینها کار کنید و به جزئیّات آنها برسید و این را برای مردم تبیین کنید.

38. مطالبه‌گری کنید و از مسئولان بخواهید کار جدّی بکنند

 توصیه بعد مطالبه‌گری؛ طبیعت دانشجو مطالبه‌گری است؛ مطالبه‌گری کنید و از مسئولان بخواهید که کار جدّی بکنند؛ یکی از کارهایی که شماها می‌توانید بکنید این است؛ شما برحذر بدارید مسئولان را از کارهای نمایشی؛ از آنها بخواهید کارهای جدّی و واقعی انجام بدهند؛ این یکی از مطالبات درست و بجای دانشجویان است که می‌توانند این را بخواهند. 

39. با مسائل کشور مماس بشوید

توصیه‌ بعدی این است که با مسائل کشور مماس بشوید. با مسائل کشور مماس بشوید، مسائل را از نزدیک ببینید، درک کنید، روی آن کار کنید، متمرکز بشوید. روی آن مسائل فکر کنید، تحقیق کنید؛ نتایج تحقیقتان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.  یکی از مواردی که شما می‌توانید روی آن فکر کنید، کار کنید، با آن تماس پیدا کنید، همین مسئله شرکت‌های دانش‌بنیان و بنگاه‌های دانش‌بنیان است.

40. توصیه بنده‌اندیشه‌ورزی است

 توصیه‌ بعدی پرداختن به‌اندیشه‌ورزی است. ببینید در دانشگاه دو چیز لازم است: علم و فکر. علم بدون فکر مشکل‌ساز می‌شود، علمی که بدون فکر باشد، راه را غلط می‌رود؛ تبدیل می‌شود به سلاح‌های کشتار جمعی و سلاح اتمی و سلاح شیمیایی و بعضی از پدیده‌های علمی دیگری که بشریّت را دارد بدبخت می‌کند. یکی از کارهای مهم‌اندیشه‌ورزی است؛ توصیه‌ من این است.

41. تزریق امید در دانشگاه‌ها

تشکّل‌ها امید را تزریق کنند در دانشگاه‌ها؛ خودشان امیدوار بمانند و امید را هم تزریق کنند در دانشگاه‌ها و نگذارند جوّ ناامیدی به وجود بیاید.

42. توجه به پیشرفت علمی کشور برای گشایش افق آینده کشور

مسئله‌ پیشرفت علمی را که بنده سالها است روی آن تکیه می‌کنم، همچنان مورد تکیه است. باز هم عرض می‌کنم: العِلمُ سُلطان، علم اقتدار است، علم قدرت است و باید دنبال علم بود. محیط‌های دانشگاهی، محیط‌های تحقیقاتی و پژوهشی حتماً بایستی به مسئله‌ علم توجّه کنند. ضمناً توجّه بکنید، اینکه من تأکید می‌کنم روی مسئله علم، [برای این است که] علم برای پیشرفت کشور است، علم برای گشایش افق آینده است، علم برای همان چیزی است که من سالها پیش گفتم که پنجاه سال بعد باید ما به جایی برسیم که هر کسی خواست از تازه‌های علمی دنیا بهره ببرد، مجبور باشد زبان فارسی یاد بگیرد؛ علم با این نیّت، با این هدف.

43. نگاه راهبردی به انقلاب و تفکر درباره آینده

به انقلاب نگاه راهبردی داشته باشید؛ برای بیست سال، سی سال آینده فکر کنید همچنان‌که دشمن شما فکر می‌کند. عزیز من! شما امروز مثلاً بیست‌ودو سه سالت است... بیست سال دیگر شما یک مرد چهل ساله، چهل‌وپنج ساله هستید و احتمالاً منشأ یک خدمت بزرگ، یک کار بزرگ در این کشور خواهید بود. نمی‌گویم که حتماً باید شغل دولتی داشته باشید... امّا بالاخره رؤسای جمهور آینده، وزرای آینده، نمایندگان مجلس آینده، مسئولین گوناگون آینده از میان همین شماها هستند؛ دانشجویان امروزند؛ نگاهی بکنید که شامل آن روز بشود، دنیایی تصویر بکنید که آن روز که می‌خواهید در آن دنیا نقش‌آفرینی بکنید آن دنیا را بپسندید؛ یک چنین تصویری داشته باشید؛ این تصویر آرمانی را دنبال کنید.

44. همراه کردن مطالبه‌گری با ارائه راه‌حل

مطالبه‌گری فقط انتقاد نیست، مطالبه‌گری فقط اعتراض نیست، اگر چه در آن، اعتراض هم وجود دارد. انتقاد در کنار پیشنهاد؛ امروز البتّه پیشنهادهایی شد، خوب هم هست، بعضی از این پیشنهادها، پیشنهادهای قابل قبولی است، بعضی هم قابل بررسی است، لکن مجموعه جوانی که این سخن را می‌شنوند و در این عرصه‌ها فعّال هستند توجّه کنند اینکه ما صرفاً انتقاد کنیم، صرفاً اعتراض کنیم، این کار را پیش نمی‌برد، این مطلقاً فایده‌جدّی و ماندگاری ندارد؛ حالا ممکن است یک فواید کوچکی اوّل کار داشته باشد؛ آنچه فایده دارد عبارت است از پیشنهاد. ببینید در اسلام هم نهی از منکر با امر به معروف همراه است، نهی از منکر همان اعتراض است، امر به معروف یعنی پیشنهاد، ارائه راه‌حل، ارائه کاری که باید انجام بگیرد و می‌تواند انجام بگیرد؛ اینها با هم هستند؛ بنابراین مطالبه‌گری را حتماً با ارائه‌ راه‌حل و دادن راه‌حلهای خوب و قابل قبول همراه کنید.

45. داشتن نقش فعّال در حوادث

تشکّلها نقش فعّال داشته باشند و تماشاچی نباشند. تشکّل نباید بنشیند، در یک حادثه‌ای که پیشرفتی هست اظهار خوشحالی کند، در یک حادثه‌ای که مثلاً پسرفتی هست احساس حزن و‌اندوه بکند؛ نه، باید فعّال باشد، در هر دو جا باید فعّال باشد؛ تماشاچی نباشد.

46. توجه به سبک زندگی ایرانی اسلامی در ‌اندیشه و عمل

سبک زندگی اسلامی ایرانی را در‌اندیشه و عمل دنبال کنید؛ مسئله مهمّی است. بنشینید رویش فکر کنید، مصداقهایش را مشخّص کنید، بعد خودتان عمل کنید و این را به عنوان دستورالعمل [منتشر کنید]؛ فرض کنید یک جزوه منتشر بشود در مورد سبک زندگی اسلامی من باب مثال در مسیرها.

47. کار عمقی روی مفاهیم اسلامی و پرهیز از سطحی‌نگری

تشکلّهای دانشجویی، روی معارف اسلامی کار کنند. کتاب هم کم نداریم؛ کتاب خیلی داریم. یک‌روزی ما ناچار بودیم فقط به کتابهای شهید مطهّری ارجاع بدهیم -البتّه آن کتابها باز هم همچنان در قلّه است و خیلی باارزش است- امّا امروز غیر از آنها هم کتابهای زیادی داریم؛ [دانشجویان] می‌توانند شیوه‌ها و روشهای مطالعاتی انتخاب بکنند، مطالعه کنند، کار کنند، بحث کنند، جلسه‌خطابه بگذارند، به‌اصطلاح کنفرانس بگذارند، میزگرد بگذارند؛ یعنی سطح را [بالا ببرند].

48. اثرگذاری فکری و دینی بر مجموعه دانشجویان

بایستی تلاش شما برای همفکر کردن و همراه کردن مجموعه‌ دانشجویان، یک تلاش جدّی، برنامه‌ریزی‌شده و اساسی باشد. هیچ لزومی ندارد که آنها بیایند جزو تشکّل شما بشوند امّا لزوم دارد که تحت تأثیر تفکّر شما قرار بگیرند و تلاش حدّاکثری برای اثرگذاری فکری و دینی و باز کردن گره‌های فکری آنها [انجام شود].

49. تشکیل جبهه واحد ضدآمریکایی در سطح دانشجویان جهان اسلام

از مسائلی که به نظرم می‌توانید شما [دانشجویان] انجام بدهید تشکیل یک جبهه واحد ضدّآمریکایی و ضدّصهیونیستی در سطح دانشجویان جهان اسلام است؛ این کار را بکنید. بنشینید، فکر کنید، بعد یک جبهه ضدّصهیونیستی و ضدّآمریکایی [تشکیل بدهید]. امروز وسیله‌ ارتباط هم آسان است، دیگر نامه‌نگاری و پست و تلگراف و مانند اینها لازم ندارد. در فضای مجازی تماس بگیرید، کمااینکه در موارد مشابهی این کار انجام گرفته. به قول این فرنگی‌مآب‌ها یک کمپین‌های عمومی دنیای اسلامی تشکیل بدهید علیه تسلّط آمریکا، از لحاظ ضدّیّت با سیاستهای آمریکایی و سیاست‌های صهیونیستی.

50. حرکت خودجوش در کارهای‌اندیشه‌ای و اجرایی

آنچه ما از بچّه‌های دانشجو، از شما جوانهای عزیز که من خیلی به شماها واقعاً‌ علاقه‌مندم، انتظار داریم این است که شماها باید خودجوش باشید، باید خودکار باشید، باید منتظر این نباشید که شما را به کار وادار کنند؛ بخصوص جوانهایی که مثلاً مربوط به تشکّلهای گوناگون دانشجویی هستند. باید خودکار حرکت کنید، باید بچّه‌هایی که اهل‌اندیشه هستند؛ بعضی‌ها هستند در ‌اندیشه‌ورزی پیشرو هستند، بعضی‌ها در حرکتهای اجرائی پیشرو هستند؛ هر کدام در هر قسمتی که توانایی‌اش را دارید بایستی خودجوش و خودکار باشید؛ مثل مبارزات مبارزین زمان طاغوت. خب، اگر باور می‌کنید ما هم یک وقتی هم‌سنّ شما بودیم، یک زمانی در همین دوره [بودیم].

51. تاریخ بخوانید تا واقعیت غرب را بشناسید

باز هم من توصیه می‌کنم که تاریخ بخوانید. تاریخ دوره‌ استعمار را بخوانید تا ببینید غربی‌ها علی‌رغم ظاهر نونوارِ اتوکشیده‌ ادکلن‌زده‌ منظم و مرتب و داعیه‌های حقوق بشرشان، چه وحشیگری عظیمی در این مقوله کردند. نه اینکه فقط آدم‌ها را بکُشند؛ در دور نگهداشتن ملت‌های تحت استعمارِ خودشان از عرصه‌پیشرفت و امکان پیشرفت در همه‌ زمینه‌ها هم تلاش زیادی کردند. ما می‌خواهیم این اتفاق نیفتد.

52. به کارهای فکری و فرهنگىِ عمیق بپردازید

 یکی از چیزهایی که من میخواهم بخصوص به تشکل‌های دانشجویی توصیه کنم، این است که به طور جدی به کارهای فکری و فرهنگىِ برنامه‌مند و هدفمند و عمیق بپردازند. یک وقت هست که دشمن به عرصه‌ دانشگاه تهاجم آشکار می‌کند؛ این‌جا شما باید حضور آشکار داشته باشید.

53. تشکل‌های دانشجویی هم جهت پیش بروند

 یک توصیه دیگر ما هم این است که تشکلهای دانشجویی با هم همفکری و همکاری و همدلی نشان بدهند. حالا من نمی‌خواهم یک چیزی را حتماً یک پیشنهاد قطعی بکنم، اما به نظر آدم می‌رسد که مثلاً یک مجمع هماهنگ‌کننده‌ای بین این تشکل‌ها وجود داشته باشد تا تشکل‌ها هم‌جهت پیش بروند.

54. ایجاد دانشگاه متدیّن

هدف انقلاب ایجاد دانشگاه متدیّن بود، که جوان کشور وقتی می‌آید دانشگاه و چند سال در دانشگاه می‌ماند و بعد می‌آید بیرون، باید متدیّن بیاید بیرون، حتّی متدیّن‌تر از وقتی که وارد دانشگاه شد. هدف ضدّانقلاب درست عکس این بود؛ البتّه در این هدف خیلی موفّق نشدند. 

55. از بدنه‌ دانشجویی غافل نشوید

نکته دیگر این است که همه‌ تشکلها ارتباطاتشان را با بدنه دانشجویی تقویت کنند. به نظر من از بدنه‌ دانشجویی غافل نشوید.

56. حرکت علمی در دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را حفظ کنید

و همین جا به شما بگویم، مواظب باشید توی این قضایای سیاسی کوچک و حقیر مبادا دانشگاه تحت تأثیر قرار بگیرد؛ مبادا کار علمی دانشگاه متزلزل شود؛ حواستان باشد. یعنی یکی از مسائل مهم در پیش روی شما، حفظ حرکت علمی در دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست.

57.دغدغه‌ هویّت‌زدایی و آرمان‌زدایی از دانشگاه را داشته باشید

 مسئولین و خود دانشگاهیان و شما دانشجوها در درجه‌ اوّل دغدغه‌ هویّت‌زدایی و آرمان‌زدایی از دانشگاه را داشته باشید. بایستی برایش نگران بود و فکر کرد؛ همه باید فکر کنند. ایدئولوژی، تفکّر، ارزش‌ها، هویّت یک ملّت است. اینکه گفته می‌شود بایستی در داخل ایدئولوژی‌زدایی بشود، یعنی هویّت فکری جامعه که مظهر مهمّش هم دانشگاه و دانشجو است بایستی از بین برود.

58. دانشجوها فعالیت‌های بین‌المللی داشته باشند

یک توصیه‌ دیگر در مورد فعّالیّت‌های بین‌المللی است. دانشجوهای ما، تشکّل‌های ما، فعّالیّتهای بین‌المللی داشته باشند. الان در دنیا گروه‌های جوان دانشجو و غیر دانشجوی زیادی هستند که علیه سیاستهای استکباری، علیه آمریکا، علیه سیاستهای اروپایی و غربی به‌شدّت مشغول فعالیت هستند با این‌ها ارتباط سالم برقرار کنید.

59. تقویت مبانی معرفتی را جدی بگیرید

 در مسائلی که با سرنوشت کشور ارتباط پیدا می‌کند، حتماً تحلیل و موضع داشته باشید. برادرها و خواهرها! تقویت مبانی معرفتی را جدی بگیرید. البته من امروز که نگاه می‌کنم، می‌بینم در مقایسه با هفت هشت سال پیش که ماه رمضان در همین جا جلسه تشکیل می‌شدتوجه به مبانی معرفتی در بین دانشجوها قوی‌تر شده است.

60. در مطالبه‌گری‌ها با دشمن وجه مشترک پیدا نکنید

در مطالبه‌گری‌ها که من به شما توصیه‌ مطالبه‌گری می‌کنم مراقبت کنید دشمن نتواند از مطالبه‌ بحقّ شما سوءاستفاده کند، هم در صورت‌بندی مسئله هم در راه ‌حلی که ارائه می‌دهید، سعی کنید با دشمن وجه مشترک و مخرج مشترک پیدا نکنید.

* پی‌نوشت‌ها در تحریریه موجود است.