پیرمردی که از دولت‌ها زور بیشتری دارد (نگاه)
امین‌الاسلام تهرانی
«جُرج سوروس» میلیاردر آمریکایی، رئیس هیئت مدیره مؤسسه
«جامعه باز» و ملقّب به پدر انقلاب‌های رنگی هر از گاهی موضع‌گیری‌های می‌کند که مقامات کشورهای مختلف را به خشم می‌آورد؛ برای مثال سال گذشته در جریان سخنرانی در مؤسسه محافظه‌کار «هوور» خواهان جایگزینی «شی جین پینگ»، رئیس‌جمهور چین، شد و المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن را با المپیک ۱۹۳۶ در آلمان نازی مقایسه کرد. حالا اما قرعه به نام کشورِ رقیب چین یعنی هند افتاده است.
او در آخرین موضع‌گیری خود در آستانه کنفرانس امنیتی مونیخ گفته بود که هند یک دموکراسی است، اما «نارندرا مودی»، نخست‌وزیر این کشور دموکرات نیست. همین اظهارات کافی بود تا دهلی‌نو به خشم آید. «سوبرامانیام جایشانکار»، وزیر خارجه هند، در کنفرانسی خبری، در واکنش به این اظهارات، گفت که اظهارات سوروس، میلیاردر مجار- آمریکایی، نمونه بارز «دیدگاه یورو- آتلانتیک» است. او حتی با لحنی تندتر گفته است: «سوروس پیر، ثروتمند، متعصب و خطرناک است، چون چنین افراد و سازمان‌هایی با چنین دیدگاه‌هایی، واقعاً برای شکل دادن به روایت‌های خود پول خرج می‌کنند.»
اما یک «پیرمرد» چرا این‌قدر مهم است که موضع‌گیری‌های او مقامات رسمی کشورهای قدرتمندی چون هند را وادار به واکنش می‌کند؟ سال گذاشته گزارش‌هایی منتشر شد که در آنها ادعا شده بود، بنیاد جامعه بازِ سوروس چندین میلیون دلار برای راه‌اندازی یک انقلاب رنگی در قزاقستان که سال گذشته با ناآرامی‌هایی همراه بود، هزینه کرده است. همچنین گفته می‌شود که در پَسِ پرده انقلاب‌های رنگین زیادی که تاکنون در کشورهایی چون اوکراین، لبنان، گرجستان و... صورت گرفته- آن‌طور که برخی از تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌هد- جرج سوروس بوده است. گفته می‌شود در واقع سوروس همان آستینی است که «دستِ مخفی غرب» در انقلاب‌های رنگی از آنها بیرون آمده است.
جرج سوروس در حال حاضر جزوِ 200 فرد ثروتمند جهان است که تجربه موفق سرمایه‌گذاری‌های پربازده خود را از دهه ۷۰ میلادی آغاز کرده است. در طول این سال‌ها چگونگی و چند و چونِ رابطه او با نهادهای قدرت در آمریکا محل پرسش باقی مانده است. او که به‌عنوان «لنین حزب دموکرات» نیز خوانده شده حتی از سوی منتقدان آمریکایی متهم است که با نيات سياسی بازار بورس نيويورک را تحت تاثير قرار می‌دهد و بر اتفاقات اثرگذار بر بهای دلار آمريکا نيز نفوذ دارد. او در 92 سالگی هم هنوز علاقه دارد که به راه گذشته خود و سرک کشیدن و دخالت کردن در وضعیت دیگر کشورها ادامه دهد.
سوروس در کتاب «سقوط اقتصادی سال 2008 و معنای آن؛ چارچوب نظری تازه برای بازارهای مالی» خود را فيلسوفی ناکام و بورس‌بازی موفق خوانده است! او در این کتاب ياد کرده که در ماه‌های نخست ورودش به لندن کتاب «جامعه باز و دشمنان آن» اثر «کارل پوپر» را خواند و اين کتاب چون وحی منزل او را تحت تأثير خود قرار داد. به نظر می‌رسد نام مؤسسه خود را نیز از این کتاب گرفته است و قصد دارد با پول‌پاشی مفاد این کتاب را در سراسر جهان پیاده کند!
این شهروند مجارستانی‌الاصلِ آمریکایی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال 2004 آمریکا در جهان شناخته شد، هرچند نتوانست معادله آن انتخابات را به نفع خود به هم بزند. اما اقدامات او به خیلی سال پیش برمی‌گردد؛ اقدامات گسترده سوروس از جنوب شرق آسیا، خاورمیانه، آفریقا و اروپای شرقی واروپای مرکزی نیازمند سازماندهی بین‌المللی بود که او در سال 1993 با تأسیس مدیره مؤسسه «جامعه باز» که یک شبکه بین‌المللی است، ساختارهای فعالیتش را علنی کرد و در اروپای شرقی، مرکزی و کشورهای عضو جماهیر شوروی سعی در حمایت از رشد دموکراسی غربی کرد. تمام این‌ها و تمام فعالیت‌هایی که هنوز در پس پرده است، سوروس را به مردی با قدرت افسانه‌ای تبدیل کرده است که با سرمایه افسانه‌ای خود در حال نفوذ در سراسر جهان است و یک خط فکری را پیگیری می‌کند.
جالب توجه است که سوروس برخلاف گذشتگان که در سایه استعمار و امپریالیسم سعی در تسلط مستقیم بر کشورها پیرامونی داشتند، الگوهای قبلی را نفی می‌کند، او بهره‌برداری از کشورهای دیگر یا آنهایی که او برای شکل‌گیری جامعه باز در آنها تلاش می‌کند را در سایه عملکرد مستقیم نیروهای بومی و محلی دنبال می‌کند، در این مسیر به‌عنوان اولین گام سعی در تربیت واسطه‌های انتقال ایده‌ها و مجریان برنامه‌هایی در جامعه باز مورد نظرش دارد، سوروس قائل به کمک‌های مستقیم و نه با واسطه است و کمک‌های بین‌المللی فعلی را دارای مکانیزمی ناقص می‌داند.
* منابع در دفتر روزنامه موجود است.