مالیات بر ثروت اختلاف طبقاتی را کاهش می‌دهد
به گزارش خبرگزاری تسنیم، محمدجواد توکلی، رئیس پژوهشکده امور اقتصادی ضمن تاکید بر اهمیت کارکردهای تنظیمی پایه‌های مالیاتی در اقتصاد گفت: مالیات بر ثروت یا مالیات بر دارایی، در زمینه رفتار‌سازی بسیار مهم است و جنبه‌های تنظیم‌گری آن بیشتر از جنبه‌های درآمدی است و تا به حال در اقتصاد ایران مغفول مانده است.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین اشکالات در اقتصاد ایران، عدم هدایت منابع به سمت فعالیت‌های تولیدی است. بخشی از این مشکل به نظام بانکی مربوط است اما اگر بخواهیم نظام بانکی اصلاح شود و هدایت منابع به سمت تولید محقق شود، باید ابتدا نظام مالیاتی اصلاح شود و فعالیت‌های غیرمولد از صرفه بیفتد. بنابراین وضع صحیح مالیات بر ثروت ضمن ایجاد بازدارندگی در انباشت دارایی غیرمولد، منابع را به سمت فعالیت‌های تولیدی سوق می‌دهد.
رئیس پژوهشکده امور اقتصادی یادآور شد: مالیات بر ثروت در کوتاه‌مدت می‌تواند به افزایش درآمدهای دولت نیز منجر شود ولی در میان‌مدت و بلندمدت اثر درآمدی آن کمرنگ‌تر و جنبه‌های تنظیم‌گری و رفتار‌سازی آن مهم‌تر می‌شود.
توکلی ضمن اشاره به امکان نقش‌آفرینی شهرداری‌ها در اخذ پایه‌های مالیاتی مربوط به مالیات بر ثروت، افزود: زمین‌های زیادی در محدوده شهرها وجود دارد که مالکین آنها صرفا با هدف کسب سود در آینده آنها را بلااستفاده گذاشته‌اند و به‌طور مثال باید چنین زمین‌هایی در طول 5سال به‌طور کامل در مالکیت شهرداری‌ها دربیایند و به این ترتیب عرضه زمین در شهرها به‌شدت افزایش می‌یابد که می‌تواند در کنترل قیمت‌ها بسیار موثر باشد.
وی ادامه داد: نکته بسیار مهم اینکه اخذ مالیات بر ثروت به تقویت زیرساخت‌های اقتصادی نیز نیاز دارد و به‌طور خاص لازم است مواردی مثل کدپستی محل سکونت افراد اهمیت بیشتری پیدا کند و داده‌های مربوط به نقل و انتقال پول نیز به درستی مورد استفاده قرار بگیرد.
نقطه مغفول نظام مالیاتی ایران
محمدرضا یزدی‌زاده، عضو سابق شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور هم در اندیشکده اقتصاد مقاومتی، گفت: اینکه چرا مالیات بر ثروت تا به حال در اقتصاد ایران مطرح نشده است به این برمی‌گردد که سیستم مالیاتی ما یک سیستم منجمد و غیرقابل تغییر است و از پویایی لازم برخوردار نیست. به‌طور کلی کشورها برای مواجهه با پدیده‌ها از دو سیاست پولی و مالی استفاده می‌کنند. در ایران سیاست پولی به دلایلی همچون فهم ناصحیح بین کارشناسان و مسئولان از سیاست‌های پولی، بالا بودن حجم اقتصاد زیرزمینی، رواج گسترده شبه‌پول به جای پول ملی و عدم اثرگذاری سیاست پولی به‌صورت بخشی، سیاست‌های پولی فاقد کارایی است و لازم است در این زمینه از سیاست‌های مالی و به‌طور خاص وضع پایه‌های مالیاتی به شکل پویا استفاده شود.
عضو سابق شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور ادامه داد: در 45 سال گذشته کشورهای پیشرفته به ندرت از سیاست‌های پولی برای کنترل تورم و به‌طور خاص کنترل تورم‌بخشی استفاده کرده‌اند؛ چراکه سیاست مالی قدرتمندی دارند. به‌طور خاص در کانادا وقتی قیمت ملک افزایش یافت، به‌طور ویژه از ابزار مالیاتی استفاده کرد و بر خریداران خارجی مسکن، مالیات بر ارزش افزوده بالایی اعمال کرد؛ در حالی که با سیاست پولی امکان کنترل افزایش قیمت ملک ممکن نبود. در ایران نیز در بازارهایی مثل خودرو که با محدودیت عرضه مواجهیم، حتما باید به سراغ مدیریت تقاضا برویم و با ابزارهایی مثل مالیات بر عایدی سرمایه، سوداگران و دلالان را از بازار خارج کنیم.
کاهش اختلاف طبقاتی
وی افزود: اعمال سیاست مالی نیازمند پایه‌های مالیاتی منعطف و متعدد است. در دیگر کشورها اعمال سیاست مالی به‌طور کامل به عهده رئیس‌جمهور است ولی در ایران این سیاست به مجلس شورای اسلامی و برخی دستگاه‌های دولتی سپرده شده و از انعطاف و پویایی خارج شده است. در ایران شکاف طبقاتی روزبه‌روز افزایش یافته و تورم نیز به مشکلی مستمر تبدیل شده است. ولی همچنان از ابزار مهمی همچون مالیات بر ثروت استفاده نشده است که بدون آن امکان کاهش فاصله طبقاتی وجود ندارد.
یزدی‌زاده مالیات بر ثروت را متفاوت از مالیات بر درآمد دانست و افزود: در کشورهای پیشرفته امروز مالیات بر درآمد به‌صورت تصاعدی تا بیش از 50 درصد نیز می‌رسد و فرار مالیاتی نیز نزدیک به صفر است. ولی در این کشورها نیز نیاز به اعمال مالیات بر ثروت و مالیات بر عایدی سرمایه برای جلوگیری از انباشت بیش از حد ثروت مورد توجه قرار گرفته است. در ایران که فرار مالیاتی بالاست و مالیات بر درآمد نیز حداکثر 25 درصد است، نیاز به مالیات بر ثروت و پایه‌هایی مثل مالیات بر عایدی سرمایه بسیار بالاتر است؛ چراکه متوسط رشد درآمد حاصل از سرمایه بیشتر از متوسط رشد درآمدهای دیگر است و از این جهت وضع مالیات بر عایدی سرمایه لازمه اقتصاد کشورهاست. اگر از دو دهک ثروتمند جامعه به‌طور سرانه نفری 10 میلیون تومان بگیریم، یک و نیم برابر بودجه کشور از محل این مالیات تامین می‌شود.
وی ادامه داد: مالیات بر ثروت کارکردهای زیادی دارد که از جمله آنها می‌توان به بهبود عدالت مالیاتی، افزایش درآمدهای دولت و کنترل تورم در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور اشاره کرد و به همین دلیل باید به‌صورت منعطف در اقتصاد اعمال شود. کاهش فاصله طبقاتی و هدایت سرمایه‌ها به بخش تولید نیز از جمله مزایای مهم مالیات بر ثروت است.
این کارشناس یادآور شد: به‌طور خاص در حال حاضر اقتصاد ایران با مشکل سرمایه‌گذاری مواجه است و شرایط به نحوی است که افراد صاحب سرمایه به جای سرمایه‌گذاری در تولید که با ریسک بالا، نقدشوندگی پایین، سود کم و مشکلات جدی در اخذ مجوزها مواجه است، به سمت سوداگری در بازارهایی مثل ارز و سکه و زمین سوق داده می‌شوند که ریسک ندارد و سود آن تضمین شده و سود آن نیز به مراتب بیشتر از تورم است. تنها پایه‌هایی همچون مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند این تعادل را به نفع تولید برهم بزند؛ اما لازمه آن تصویب قانون به شکل بازدارنده است، نه اینکه صرفا سودبخش‌های غیرمولد را مقداری کاهش دهد و بازدارندگی نداشته باشد. به‌طور خاص نرخ مالیات بر عایدی سرمایه در بازارهایی مثل مسکن و ارز و طلا به مراتب باید از مالیات بخش تولید بالاتر باشد. بحث اراضی شهری راکد نیز بسیار حائز اهمیت است و نرخ مالیات بر این بخش باید به‌شدت بالا باشد تا بازدارندگی کامل ایجاد کند.