آیا وابستگی به شبکه‌های مجازی خارجی پایان می‌یابد؟ (بخش پایانی)
پلتفرم‌های ایرانی در انتظار حمایت همه‌جانبه
ایرج نظافتی
«پلتفرم» گروهی از تکنولوژی‌هایی است که به عنوان یک پایه در کنار اپلیکیشن‌ها، فرآیندها و تکنولوژی‌های دیگر کار می‌کند. پلتفرم در رایانه و لپتاپ، یک سخت‌افزار پایه، نرم‌افزار یا همان سیستم اجرایی محسوب می‌شود که در آن برنامه‌های نرم‌افزاری می‌توانند اجرا شوند و در واقع پلتفرم تعیین می‌کند که کدام برنامه یا نرم‌افزار قابل اجرا خواهد بود.
اروپا و کشورهای عضو اتحادیه هرگز حاضر به شرکت حکمرانی خود با یک پلتفرم آمریکایی نیستند با اینکه از منظر ایدئولوژیک هیچ مشکلی با یکدیگر ندارند.
اروپا به هیچ وجه قصد ندارد که اجازه دهد پلتفرم‌های آمریکایی در این اتحادیه یکه‌تازی کنند، حتی در حال حاضر به تازگی برای جایگزینی سرویس‌های آمریکایی به معرفی سکوهای بومی اروپایی می‌پردازند.
جریمه پلتفرم‌های غیر بومی در اروپا
یکی از هم‌آوردی‌های اروپا و آمریکا در فضای مجازی جریمه و اعمال قانون جدی در برابر تخلفات سکوهای آمریکایی است، از جمله این مواجهه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. اینستاگرام در ایرلند به دلیل عدم حفاظت صحیح از اطلاعات کودکان و نوجوانان ۴۰۰میلیون دلار جریمه شد.
۲. واتساپ به دلیل نقض حریم خصوصی و اطلاعات کاربران اتحادیه اروپا با جریمه ۲۲۵ میلیون یورویی رو‌به‌رو شد...
۳. اتحادیه اروپا همچنین به دلیل عدم همراهی متا با این اتحادیه و غیرفعال کردن امکان ذخیره کوکی‌ها برای کاربران فرانسوی، شرکت مذکور را ۶۸ میلیون دلار جریمه کرد.
۴. متا سال ۲۰۱۸ به دلیل ایجاد مخاطره برای اطلاعات ۵۰میلیون کاربر اروپایی مبلغ ۱۷میلیون دلار جریمه شد.
همچنین در قانون جدید در آلمان هم در صورت عدم حذف «اخبار جعلی» و پست‌های «نژادپرستانه» جریمه 60 میلیون دلاری برای اینستاگرام و فیس بوک در نظر گرفته شده است.
خانم دکتر زهرا عباسی استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این سؤال که نقش و وظیفه دستگاه‌های دولتی کشورمان در قبال پلتفرم‌های داخلی چیست، تصریح می‌کند:« در این باره دولت وظیفه محوری دارد. ببینید در گسترش پلتفرم‌های داخلی، تشویق و موظف کردن آن بخش‌هایی از توسعه‌ای کشور که در مسائل آموزشی دخیل هستند ضروری است. یعنی سعی کنیم آنها را موظف کنیم که از پلتفرم‌های داخلی استفاده کنند و همچنین دستگاه‌های دولتی حتما از شبکه‌های داخلی استفاده کنند و مصوبات و قوانین خاصی در این زمینه داشته باشند. پس وقتی مصوبات و قوانین لازم الاجرا در استفاده از پلتفرم‌های داخلی وجود داشته باشد و پهنای باند و بسترهای لازم را هم به خوبی فراهم کنیم آن وقت می‌توانیم مراکز علمی و صنعتی و آموزشی را موظف کنیم تا بنا بر مطابقت زیست بومی به صورت کیفی برای خودمان این پلتفرم‌ها واین فضای مجازی را با توجه به شاخص‌ها و آیتم‌های بومی و ملی درون کشوری تولید ومدیریت کنند. سختگیری و دقت در ارزیابی و ارائه خدمات بومی توسط پلتفرم‌های داخلی به نحوی که یک ایرانی با توجه به شاخص‌های ایرانی بودنش بتواند از این فضای مجازی استفاده کند و حتی به آن افتخار کند، یک نیاز جدی جامعه امروز است.»
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که با توجه به توضیحات داده شده، آیا می‌توانیم کسب و کارهای مردم را به سمت پلتفرم‌های ایرانی هدایت کنیم، می‌گوید: « به نکته مهمی اشاره کردید، تسهیل کسب و کار دانش بنیان‌ها و اصولا تعریف کسب و کار مردم در فضای مجازی تحت مدیریت خودمان نکته مهمی است. باید ابتدا همه نهادها و ارگان‌های دولتی و حاکمیتی، خودشان از این پلتفرم‌های داخلی استفاده کنند و یک انگیزه و یک اعتماد و اطمینان را به گروه‌های دیگر از جمله گروه‌های غیردولتی و غیرانتفاعی و گروه‌های مردمی بدهند، یعنی با ورود خودشان در این فضاها به نوعی مستند‌سازی کنند تا مردم اعتماد کرده و به این فضا ورود پیدا کنند تا بارش امید در بین جوانان و اساتید و کارآفرینان و مردم صورت بگیرد.»
گسترش زیرساخت‌های مجازی داخلی
خانم دکتر عباسی به ضرورت گسترش زیرساخت‌های مجازی داخلی اشاره می‌کند و می‌گوید: «گسترش زیرساخت‌های ایران نت خیلی مهم است و باید در دستور کار مسئولان باشد. ما باید از فضای پلتفرم‌ها و اینترنت‌های غربی فاصله بگیریم و خودکفا شویم و باید بتوانیم فضای داخلی یا همان«اینترانت» یا «ایران نت» را ایجاد کنیم. ایران‌نت همان کاری است که کشورهای دیگر مثل ژاپن، چین، کره یا حتی ترکیه انجام دادند و ما هم باید فضای مجازی بومی و داخلی را تقویت کنیم. توسعه زیرساخت‌های بومی مجازی برای در امان ماندن از فضای مجازی کشورهای غربی لازم و ضروری است و باید این تغییرات را انجام دهیم تا کشورمان بتواند از زیر بار سلطه زیرساخت‌های اینترنتی و مجازی کشورهای متخاصم بیگانه خارج شود.»
مقایسه پهنای باند پلتفرم‌های ایرانی و خارجی آخرین سؤالی است که از خانم دکتر عباسی می‌پرسم. ایشان پاسخ می‌دهد:«نسبت پهنای باند خارج به داخل برای ما خیلی نگران‌کننده است. اکثر ایرانی‌های داخل کشور از پهنای باند خارجی استفاده می‌کنند که حتما مسئولان محترم باید برای این مهم تدابیر جدی و فوری اتخاذ کنند و حتما باید تیم کاری قوی، جوان، ایده پرداز و پرانگیزه داشته باشیم و ما باید از این مقطع عبور کنیم و در این عرصه هم باید این باور «ما می‌توانیم» را در عرصه مجازی هم به نمایش بگذاریم و امیدواریم بتوانیم در این زمینه قوی شویم البته با صبر و پشتکار و قناعت و امید و سواد و رصد فناوری‌های نوین و جوان گرایی و جمع سپاری کارها بتوانیم کیفیت لازم را در کارهایمان داشته باشیم.ان شاءالله»
نیاز امروز به شبکه‌های مجازی داخلی
امروزه تقویت پلتفرم‌های داخلی امری لازم و ضروری است و باید دولت و مسئولان مربوطه به تقویت و گسترش آن بپردازند.
دکتر محمدحسن قدیری ابیانه، دکترای مدیریت استراتژیک و سفیر سابق کشورمان در ایتالیا و مکزیک، درباره اهمیت تقویت پلتفرم‌های داخلی به گزارشگر کیهان می‌گوید:« سال‌های سال است که فراگیری اینترانت(شبکه مجازی داخلی) مطرح است، اما در دولت‌های قبل جدی گرفته نشد و بودجه قابل توجهی هم به این ساختار اختصاص داده نشد و همچنان به شیوه کنونی باقی ماند.»
دکتر قدیری ابیانه در ادامه همین بحث بر ضرورت تقویت شبکه ملی اشاره می‌کند و می‌گوید:« کشور ما از نظر وسعت در مقایسه با کشورهایی همچون فرانسه، ایتالیا، آلمان، اسپانیا و... بزرگ‌تر و وسیع‌تر است و وجود شبکه ملی مجازی هم به مراتب بسیار ضروری است. یعنی اگر شبکه ملی اینترانت داخلی راه بیفتد می‌تواند بخش‌های مهمی از نیاز جامعه امروز را برطرف کند و حتی مانع خیلی از سفرهای زمینی شود و در همه زمینه‌ها صرفه‌جویی خواهد شد.»
این کارشناس ارشد مدیریت استراتژیک به تقویت پهنای باند پلتفرم‌های داخلی اشاره می‌کند و می‌گوید: « نکته مهمی که باید مسئولان مربوطه به آن توجه کنند ضرورت تقویت پهنای باند پلتفرم‌های داخلی است. حتی اگر شبکه‌های اجتماعی خارجی نبود باز هم ما نیازمند شبکه ملی داخلی بودیم و لازم است به شدت این پلتفرم‌های ایرانی تقویت شوند. الان پهنای باندی که در اختیار شبکه‌های مجازی خارجی است قابل مقایسه با داخلی‌ها نیست و همچنین امکاناتی که شبکه‌های مجازی خارجی در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند تا راحت‌تر بتوانند ارتباط بگیرند قابل مقایسه با داخلی‌ها نیست و این ضعف را باید به سرعت برطرف کرد.»
دکتر قدیری ابیانه تصریح می‌کند:« دولت باید هر چه سریع‌تر به فکر تقویت شبکه ملی داخلی باشد و کسب و کارهایی که وابسته به شبکه‌های مجازی خارجی بودند براساس شبکه‌های داخلی شکل بگیرند و این یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.»
وی با انتقاد به شبکه‌های اجتماعی تحت کنترل استکبار از جمله اینستاگرام، در پاسخ به سؤال گزارشگر کیهان می‌گوید: « شما ببینید اینستاگرام وقتی عکس یا فیلم ویا نوشته‌ای درباره شهید حاج قاسم سلیمانی قرار می‌دادید به راحتی شما را حذف می‌کرد و خیلی از امکانات آن فضا را از شما می‌گرفت، خب اینها نباید این‌قدر در کشور ما آزاد باشند و امکان جولان داشته باشند.
مدیران این شبکه‌ها آن‌قدر وابسته به دنیای استکبار هستند که حتی حاضر نیستند به قوانین ملی و میهنی و اسلامی ما تن بدهند و از مذاکره با مسئولان ارتباطات ما پرهیز دارند و حتی حاضر نیستند آن تعهدی که به دولت ترکیه دادند، به ایران بدهند!»
دکتر قدیری ابیانه در پاسخ به این سؤال که آیا پلتفرم‌های داخلی می‌توانند جایگزینی مناسب برای خارجی‌ها باشند، می‌گوید:« اگر شبکه‌های داخلی تقویت شوند قطعا می‌توانند جایگزین مناسبی باشند، چون ما در برنامه نویسی و توانایی‌های سایبری بسیار قوی هستیم و الحمدالله به این خودباوری رسیده ایم که می‌توانیم بهتر از خارجی‌ها در این زمینه ظاهر شویم، فقط باید دولت و مسئولان مربوطه از این شبکه‌ها حمایت کنند و موانع پیش روی آنها را برطرف نمایند. مثلا شنیده ام که می‌گویند شبکه «ایتا» دیگر ظرفیت پذیرش کاربر جدید را ندارد. خب این باید پهنای باندش تقویت شود و الان فرصت مناسبی است تا شبکه‌های خارجی را برای همیشه حذف کنیم، چرا که حضور در شبکه‌های داخلی نفع ملی، اخلاقی، اقتصادی و فرهنگی ما را در پی دارد و باید طراحان پلتفرم‌های ایرانی برابر نیاز داخلی و با حمایت همه‌جانبه دولت به تقویت این شبکه‌ها بپردازند.»
طرح شبکه ملی اطلاعات
طرح شبکه ملی اطلاعات در کشور به اواخر سال ۱۳۸۴ برمی‌گردد و مهم‌ترین دلیل پیاده‌‌سازی این شبکه در آن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد.
عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش در جمع نمایندگان، از مردم خواست به پلتفرم‌های داخلی نگاه ویژه‌ای داشته باشند، چرا که خیلی از این پلتفرم‌ها به مراتب بهتر از نمونه‌های خارجی هستند و قابلیت‌های بهتری دارند.
اجرای شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت فضای مجازی کشور، اکنون حدود ۵۰ درصد پیشرفت داشته است.
در سند «ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» آمده که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبکه همه شبکه‌های کشور است.
این شبکه متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملاً داخلی، شبکه‌ای حفاظت‌شده نسبت به اینترنت و شبکه‌ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است.