سرویس سیاسی- 

آیت‌الله رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان روز گذشته در حالی میزبان رؤسای‌جمهور دو کشور همسایه، روسیه و ترکیه بود که منطقه تحولات جدیدی را شاهد است و از سوی‌ دیگر، همکاری‌های ایران با کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ وارد مرحله نوینی شده است.

نگاهی اجمالی به کارنامه 8 ساله سیاست خارجی دولت پیشین، به ‌وضوح بیانگر آن است که مهم‌ترین توان و منابع دیپلماتیک کشور برای توسعه روابط با کشورهای اروپایی به‌کار گرفته شد و نتیجه ملموسی هم به بار نیاورد، اما حالا، دولت سیزدهم با درک اهمیت استراتژیک همسایگان، قدم در مسیری نهاده است که آورده‌های بسیاری نصیب کشور خواهد کرد. توسعه روابط سیاسی، امنیتی و اقتصادی با کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ، از اقدامات هوشمندانه دستگاه دیپلماسی برای ایجاد تنوع در سیاست خارجی است.

جمهوری اسلامی ایران در ۱۱ماه گذشته تغییر ریل در این عرصه را به‌عنوان ماموریتی ضروری برای خود تعریف کرده است، ماموریتی که تاکنون با محور قرار دادن سیاست‌ خنثی‌‌سازی تحریم‌های اقتصادی غرب علیه کشورمان دستاوردهای مهمی داشته است. 

ماموریت دولت سیزدهم؛

 احیای ظرفیت‌های فراموش‌شده 

اما ماموریت مهم دیگری که دولت به آن توجه ویژه‌ای داشته است، احیای ظرفیت‌های موجود میان ایران و آن‌ دسته از کشورهایی است که در طول هشت ‌سال مدیریت دولت‌های یازدهم و دوازدهم، به امید برجام مورد کم‌توجهی دستگاه سیاست خارجی وقت قرار گرفتند. در چنین شرایطی دیروز تهران میزبان دو اجلاس مهم «کمیته عالی روابط ایران و ترکیه» و «سران ابتکار آستانه» بود که پیام روشن آن تثبیت همکاری‌های امنیتی و هدفگذاری تجارت 70 میلیارد دلاری با همسایگان آن هم بدون آمریکا و غربی‌هاست.

ارتقای تجارت 30 میلیارد دلاری

 با ترکیه در دستورکار 

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه روز گذشته در صدر هیئتی عالی‌رتبه وارد کشورمان شد و از سوی آیت‌الله رئیسی مورد استقبال رسمی قرار گرفت. رؤسای‌جمهور دو کشور سپس در هفتمین نشست شورای عالی همکاری ایران- ترکیه حضور یافتند. 

آیت‌الله رئیسی در این نشست با تاکید بر اراده جدی جمهوری اسلامی ایران بر توسعه سطح روابط با همسایگان، گفت: ایران از ارتقای سطح روابط با تمامی همسایگان خود استقبال می‌کند و جمهوری ترکیه نیز به‌دلیل اشتراکات فراوان و سابقه دوستی دیرینه با کشورمان، از جایگاه بسیار مناسبی در مراودات سیاسی و تجاری جمهوری اسلامی ایران در منطقه برخوردار است.

رئیس‌جمهور مناسبات میان دو کشور را مثبت و رو به ارتقاء ارزیابی و خاطرنشان کرد: لازم است دو کشور با سیاست‌گذاری اصولی و توسعه همکاری‌ها، به سمت هدف‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری مبادلات تجاری سالیانه حرکت کنند.

در این نشست با اشاره به افزایش ۶۰ درصدی سطح روابط ایران و ترکیه در یک‌سال گذشته، دو طرف بر تعامل در زمینه‌های ساخت پارک‌های علم و فناوری، همکاری در بخش محیط‌زیست، استرداد مجرمان، رفع معضل ریزگردها، توسعه همکاری در حوزه‌های انرژی، اقتصادی و ورزشی و تسهیل در مراودات بانکی و سرمایه‌گذاری تاکید کردند.

همچنین در هفتمین نشست شورای عالی همکاری ایران- ترکیه، جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای تامین انرژی پایدار برای ترکیه از طریق صادرات گاز اعلام کرد. در این زمینه توافق شد تمدید قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه برای ۲۵ سال آینده و افزایش میزان صادرات گاز در دستورکار طرفین قرار بگیرد که مذاکرات آن آغاز شد.

در این نشست همچنین دغدغه‌های ایران درخصوص رود ارس و ضرورت تامین حقوق ملت ایران در این زمینه با طرف مقابل مطرح و مقرر شد موضوع در رایزنی‌های آتی دو طرف مورد توجه قرار بگیرد.

امضای 8 سند و یادداشت تفاهم همکاری

 میان ایران و ترکیه 

همچنین در ادامه برنامه‌های سفر رسمی رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به کشورمان، هشت سند و یادداشت تفاهم همکاری در عرصه‌های مختلف میان مقامات و مسئولان دو کشور به امضا رسید.

طرح جامع همکاری بلندمدت میان ایران و ترکیه، موافقت‌نامه در زمینه‌های توسعه تامین اجتماعی و ورزش، حمایت از بنگاه‌های کوچک اقتصادی، همکاری‌های رادیو و تلویزیونی و همکاری میان سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران و دفتر سرمایه‌گذاری ریاست جمهوری ترکیه از اسناد و یادداشت تفاهم‌نامه‌هایی است که به امضای مسئولین دو کشور رسید.

دیدار رئیسی و پوتین‌، تحکیم روابط 

در مسیر مقابله با تحریم 

آیت‌الله رئیسی همچنین بعد از ظهر دیروز میزبان ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه بود. پوتین که برای شرکت در اجلاس سه‌جانبه کشورهای ضامن روند آستانه به ایران سفر کرده، پس از ورود به تهران، با حضور در نهاد ریاست جمهوری اسلامی ایران، با رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان دیدار کرد. در این دیدار دو طرف ضمن مرور آخرین وضعیت مناسبات میان دو کشور که در دوره اخیر رشد قابل توجهی داشته است، از جهش در روابط دوجانبه به‌خصوص در حوزه اقتصادی، امنیتی، زیرساختی، انرژی، تجارت و صنعت ابراز خشنودی کرده و اراده خود را تداوم این مسیر و تقویت آن ابراز کردند.

در عین حال دو طرف ضمن یادآوری موفقیت‌های مشترک در مقابله با تروریسم، بر ضرورت توسعه همکاری‌ها در عرصه‌های جدید منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تاکید کردند و از اراده جدی خود برای تقویت امنیت کشورهای مستقل در منطقه خبر دادند.

آیت‌الله رئیسی در این دیدار اراده دو کشور بر توسعه مناسبات دوجانبه را قابل توجه خواند و گفت: پس از دیدار در مسکو و عشق‌آباد، روند همکاری‌ها رو به رشد بوده و این روند همچنان باید تقویت شود.

 

رئیس‌جمهور با اشاره به سابقه همکاری موفقیت‌آمیز دو کشور در مبارزه با تروریسم در سوریه، این همکاری را زمینه‌ساز تقویت امنیت و ثبات در منطقه دانست و افزود: کشورهایی که در منطقه غرب آسیا مدعی مبارزه با تروریسم بودند، هیچ گام موثری در این زمینه برنداشتند اما این جمهوری اسلامی ایران و روسیه بودند که با همکاری جدی در بحث مبارزه با تروریسم، صداقت و اراده جدی خود را در این زمینه نشان دادند.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از حضور در سرزمین میهمان‌نواز ایران، از افزایش همکاری‌های دو کشور در عرصه‌های مختلف به‌ویژه در حوزه امنیت بین‌المللی خبر داد و گفت: ایران و روسیه سهم بسیار بزرگی در حل‌ و فصل بحران سوریه دارند.
بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ایران
سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری روسیه
در پروژه‌های نفت و گاز
همچنین همزمان با سفر رئیس‌جمهور روسیه به کشورمان شرکت‌های معتبر نفت و گاز روسیه تفاهم‌نامه بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در تاریخ اقتصاد ایران را امضا کردند، روس‌ها هم‌اکنون در حال اجرای ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران هستند که قرار است ۱۰ برابر شود.
این توافق شامل سرمایه‌گذاری روسیه برای اجرای اولین حفاری در میدان پارس شمالی‌، اجرای پروژه فاز دوم میدان گازی کیش، پروژه فشارافزایی پارس جنوبی (کاری که توتال قرار بود انجام دهد و انجام نداد)، سرمایه‌گذاری در طرح‌های ال‌ان‌اجی، احداث خطوط لوله صادرات گاز، سوآپ گاز و فرآورده‌های نفتی (که به‌زودی عملیاتی می‌شود) همکاری‌های علمی و تکنولوژی، صادرات کاتالیست و تولید تجهیزات حساس صنعت نفت است.
این توافق، تحول بزرگی در صنعت نفت ایران محسوب می‌شود چراکه با سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری شرکت‌های روسی انجام خواهد شد که بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت و حتی اقتصاد ایران است.
اجلاس روند آستانه
باز‌تعریف سیاست‌های کشورهای محوری در سوریه
آیت‌الله رئیسی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان همچنین پس از این دیدارها در هفتمین اجلاس سران کشورهای ضامن روند آستانه که به میزبانی کشورمان برگزار می‌شود، شرکت کردند، تا سه طرف مواضع خود را هماهنگ کرده و از افزایش تنش‌ها در سوریه جلوگیری کنند.
از آنجا که حضور پوتین در تهران تنها چند روز پس از سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه انجام می‌شود، بیانگر این است که مسکو قصد دارد در غرب آسیا متحدانش را تقویت کرده و با تحرکات مخربانه غرب مقابله کند. همان‌گونه که وزیر خارجه روسیه هم در سفر اخیر خود به تهران به شدت به تلاش آمریکا برای ائتلاف‌‌سازی
عبری- عربی علیه ایران هشدار داد.
می‌توان گفت، نشست سه‌جانبه تهران نوعی بازتعریف سیاست‌های کلان کشورهای محوری در سوریه پس از سفر ناکام جو بایدن به منطقه تلقی می‌شود. از آنجا که بایدن در تشکیل ائتلاف عبری- عربی علیه ایران و محور مقاومت شکست خورد، به خوبی نشان داد که متحدان آمریکا در منطقه اعتمادشان را به توانمندی‌های آمریکا و اتکا به این کشور به‌ویژه پس از بحران اوکراین از دست داده‌اند.
بنابراین، نشست تهران پاسخ مناسبی به لفاظی‌های بایدن علیه ایران و روسیه نیز بود و قطعا خروجی آن به تقویت ایران و محور مقاومت در منطقه منجر شده و از طرفی فصل جدیدی را در روابط راهبردی و نظامی تهران- مسکو در آینده رقم
خواهد زد.