به مناسبت بیست و دومین سالروز درگذشت پروفسور «محمود حسابی»
یک آدم حسابی!
پروفسور سید محمود حسابی، در سال 1281 شمسی، از پدر و مادری تفرشی، در تهران زاده شد. پس از سپری نمودن چهار سال، از دوران كودكی در تهران، به همراه خانواده عازم شامات گردید. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را در در مدرسه كشیش های فرانسوی بیروت آغاز كرد و همزمان توسط مادر متدین خویش تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی، قرار گرفت.
استاد قرآن كریم را حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشت. دیوان حافظ را نیز از برداشته و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشآت قائم مقام اشراف كامل داشت.
شروع تحصیلات متوسطه ایشان، مصادف با آغاز جنگ جهانی اول و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این رو، برای ادامه تحصیلات به كالج آمریكایی بیروت رفت و در سن 17 سالگی لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی و پس از آن مدرك مهندسی راه و ساختمان را اخذ نمود.
در آن زمان با نقشهكشی و راهسازی به امرار معاش خانواده کمك میكرد. استاد همچنین در رشتههای پزشكی، ریاضیات و ستارهشناسی به تحصیلات آكادمیك پرداخت. شركت راهسازی فرانسوی كه استاد در آن مشغول به كار بود، به پاس قدردانی از زحماتش، وی را برای ادامه تحصیل به كشور فرانسه اعزامكرد و بدین ترتیب، در سال 1924 میلادی به مدرسه عالی برق پاریس وارد و یک سال بعد فارغالتحصیل شد.
همزمان با تحصیل در رشته معدن در راهآهن برقی فرانسه مشغول به كار گردید و پس از پایان تحصیل در این رشته، كار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ آغاز كرد.
سپس به دلیل وجود روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن در رشته فیزیك پرداخت و در سن بیست و پنج سالگی، دانشنامه دكترای فیزیك خود را با ارائه رساله ای، تحت عنوان «حساسیت سلولهای فتوالكتریك» با درجه عالی، دریافت كرد.
استاد با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی كلاسیك غرب به خوبی آشنایی داشت و در چند رشته ورزشی موفقیتهایی كسب نمود كه از آن میان میتوان به دیپلم نجات غریق در رشته شنا اشاره کرد.
فعالیت در دو نسل كاری و آموزش 7 نسل استاد و دانشجو، از خدمات ارزنده پروفسور حسابی به شمار میرود و در همین راستا ایشان از سال 1350 به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شد.
استاد به چهار زبان زنده دنیا شامل؛ فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی مسلط بود و به زبانهای؛ سانسكریت، لاتین، یونانی، پهلوی، اوستایی، تركی و ایتالیایی اشراف داشت.
دكتر حسابی به فرهنگ و ادب و اعتقادات سنتی و مذهبی این سرزمین عشق میورزید و گذشته از سفر به كشورهای متعدد عالم، به سراسر ایران سفر كرده بودند و از این مسافرتهای پربار داخلی و خارجی، یادداشتها و سفرنامههای بسیاری به جای نهاد.
در زمینه تحقیق علمی 25 مقاله، رساله و كتاب از استاد به چاپ رسیده است. تئوری «بینهایت بودن ذرات» ایشان در میان دانشمندان و فیزیكدانان جهان، شناخته شده است.
نشان «اوفیسیه دولا لژیون دونور» و همچنین نشان «كوماندور دولا لژیون دونور» به عنوان بزرگ ترین نشانهای كشور فرانسه، به ایشان اهدا گردید.
استاد تنها شاگرد ایرانی پروفسور آلبرت اینشتین بوده و در طول زندگی با دانشمندان تراز اول جهان نظیر شرودینگر، بورن، فرمی، دیراك، بوهر و با فلاسفه و ادبایی همچون آندرهژید، برتراند راسل تبادل نظر داشته است.
ایشان از سوی جامعه علمی جهان به عنوان «مرد اول علمی جهان در سال 1990» برگزیده شد و در كنگره "شصت سال فیزیك ایران" در سال 1360 به لقب "پدر فیزیك ایران" ملقب گردید.
پروفسور حسابی، سرانجام در 12 شهریور 1371 در بیمارستان دانشگاه ژنو به هنگام معالجه قلبی، بدرود حیات گفت. مقبره استاد بنا به خواسته ایشان، در زادگاه خانوادگی در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد.
روحش قرین رحمت و یادش گرامی باد.