فطرت، سرمایه ذاتی انسان
خدا انسان را با سرمایههایی آفریده که او را برای انجام ماموریت و مسئولیت آماده میکند. مهمترین سرمایههای هر انسانی سرمایههای معرفتی و انگیزشی است.
خدا سرمایههای معرفتی و شناختی را به گونهای قرار داده که قوت تشخیص حق و باطل و خیر و شر و مانند آنها را داشته باشد و به سمت و سویی که حکمت آفرینش اقتضا میکند یعنی خلافت الهی حرکت کند. به این معنا که خدا در نرمافزار وجودی هر موجودی از جمله انسان هدایت باطنی و فطری قرار داده و او را به سمت هدف رهنمون میکند.(طه، آیه 50) قوه الهی در نفس انسان که از آن به قلب یاد میشود، به انسان این امکان را میدهد تا تفقه و تعقل و تذکر و تدبر داشته باشد. این گونه است که فطرت الهی در ذات انسان از نظر شناختی به مدد انسان میآید و او را یاری میرساند؛ چنانکه خدا می فرماید: فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا؛ حقیقت وجودی خود را به سمت دین حنیف بگیر و در این سمت قیام کن و بایست! همان جهتی که فطرت الهی است و خدا مردمان را بر اساس فطرت آفریده است.(روم، آیه 30)
سرمایه انگیزشی انسان نیز از سوی خدا با الهام فراهم است؛ چنانکه خدا بهصراحت میفرماید: وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا؛ سوگند به نفس و هر آنچه آن را در حالت استوا و اعتدال قرار میدهد. پس خدا به آن نفس، فجور و تقوایش را الهام کرد.(شمس، آیات 7 و 8)
بنابراین، انسان از نظر علمی و عملی با سرمایههای فطری و ذاتی آفریده شده است و اگر آن را دفن نکند و تغییر ندهد(شمس، آیه 10)، همچنان او را هدایت کرده و به سوی هدف رهنمون میسازد. به این معنا که هر انسانی به طور ذاتی و فطری دارای نرمافزار شناختی و انگیزشی است که توانایی شناخت حق را به او میدهد و در مقام عمل نیز او را به سوی آن حق رهنمون میکند.(شمس، آیه 9)