ایران در رسانه‌های جهان
سرویس سیاسی-
رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای روزانه اخبار و تحلیل‌های مختلفی را درباره ایران منتشر می‌کنند. ترجمه گلچینی از این گزارشات و تحلیل‌ها به معنای تایید محتوای آنها نبوده و صرفاً برای آشنایی مخاطبان با فضای رسانه‌های خارجی درباره کشورمان است.
نشنال اینترست:
فواید اقتصادی و تجاری دیپلماسی «نگاه به شرق» در دولت رئیسی
نشریه آمریکایی «نشنال اینترست» در تحلیلی نوشت: عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای اولین تجربه این کشور در پیوستن به یک سازمان منطقه‌ای با ماهیت و کارکرد دفاعی- امنیتی از زمان خروج ایران از پیمان سنتو در سال 1979 است.
اندکی پس از اینکه ابراهیم رئیسی در آگوست 2021 به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید ایران انتخاب شد، وضعیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای پس از شانزده سال تاخیر ناگهان تغییر کرد. رئیسی در اولین سفر خارجی خود به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید ایران در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه تاجیکستان در تاریخ 16 تا 17 سپتامبر 2021 شرکت کرد. در این اجلاس، ایران به عضویت کامل درآمد و به‌عنوان «نهمین عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای» پس از روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان، هند و پاکستان شناخته شد؛ تحولات نسبی در روابط ایران و تاجیکستان، امضای پیمان مشارکت راهبردی جامع جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین؛ مقدمات امضای قرارداد بیست ساله جدید میان ایران و روسیه به‌عنوان جایگزین قرارداد بیست ساله گذشته از سال 2001 تا 2021 و «سیاست نگاه به شرق» رئیسی که بر گسترش روابط با کشورهای آسیایی تأکید دارد، از مهم‌ترین عواملی بودند که به پیشرفت روند عضویت ایران کمک کردند.
سازمان همکاری شانگهای یک تجربه جدید و متفاوت برای ایران است و پرسش‌هایی درباره معنا و پیامدهای عضویت تهران بسیار زیاد است. از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌توان هفت نتیجه گرفت:
نخست، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای برای «سیاست نگاه به شرق» رئیسی و توجه تهران به کشورهای آسیایی در سیاست خارجی ایران بسیار مهم است. اما پس از انقلاب اسلامی در سال 1979، شعار «نه شرقی، نه غربی» به اصل راهنمای سیاست خارجی ایران تبدیل شد و باعث شد برخی از ایرانیان عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را نقض این شعار و رویکرد بدانند. با این حال مقامات تهران تشخیص می‌دهند که وضعیت پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان جنگ سرد تغییر کرده است و روسیه و چین و دیگر قدرت‌های نوظهور آسیایی و شرقی اکنون با هژمونی و یکجانبه‌گرایی به رهبری ایالات متحده رو‌به‌رو هستند. از این منظر، ایران سازمان همکاری شانگهای را به‌عنوان «باشگاه دولت‌های تجدیدنظرطلب» می‌داند که با ایالات متحده مخالفت می‌کند و در عین حال چندقطبی را در نظام بین‌الملل ترویج می‌کند.
دوم، پس از خروج ایران از سنتو و لغو قرارداد نظامی دوجانبه بین ایران و آمریکا که بلافاصله پس از پیروزی انقلاب در 1979 صورت گرفت، ایران متحدان نظامی و استراتژیک خود را از دست داد. پس از پایان جنگ، ایران روابط خود را با کشورهای عربی و مسلمان خاورمیانه بهبود بخشید و روابط خود را با سایر کشورها از جمله ترکیه، پاکستان، روسیه، هند و چین توسعه داد.
سوم، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای دو توافقنامه همکاری راهبردی بلندمدت تهران با روسیه و چین را تقویت خواهد کرد.
چهارم، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای باعث تقویت همکاری اقتصادی و تجاری این کشور با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به رهبری مسکو خواهد شد.
پنجم، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای سطح همکاری اطلاعاتی و امنیتی این کشور را با سایر کشورها به‌ویژه در چارچوب «ساختار منطقه‌ای ضد تروریستی» که در بیشکک، قرقیزستان قرار دارد، افزایش می‌دهد.
ششم، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای به این کشور حق وتو را بر سایر کشورها مانند رژیم اسرائیل که احتمالاً به این سازمان می‌پیوندند، می‌دهد. در سال‌های اخیر، رژیم اسرائیل درخواست عضویت ناظر در سازمان همکاری شانگهای را داده است، اما درخواست آن هرگز به‌صورت علنی یا رسمی در هیچ اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای مطرح نشده است. بنابراین، در چارچوب «مکانیسم اجماع»، رأی مخالف ایران می‌تواند مانع از پیوستن اسرائیل به این سازمان شود.
هفتم، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای تغییری در محاسبات امنیتی تهران ایجاد نخواهد کرد. ایران برای دفاع از خود در برابر تهدیدات نظامی آمریکا و اسرائیل به سازمان همکاری شانگهای متکی نخواهد بود. اعضای سازمان همکاری شانگهای ملزم به مقابله و دفاع در برابر تهدیدات نظامی علیه یک عضو نیستند. در واقع دو بند از قانون اساسی ایران که پس از انقلاب اسلامی 1357 به تصویب رسید، محدودیت‌هایی را برای همکاری نظامی و دفاعی با کشورهای خارجی تعریف می‌کند. اصل 145 قانون اساسی می‌گوید: «هیچ خارجی در ارتش یا نیروهای امنیتی کشور پذیرفته نمی‌شود» و اصل 146 می‌گوید: «استقرار هر نوع پایگاه نظامی خارجی در ایران حتی برای مقاصد صلح‌آمیز ممنوع است». از این رو، اتکای ایران به «دفاع از خود» که پس از انقلاب اسلامی 1979 آغاز شد، همچنان به مدت چهل سال ادامه خواهد داشت. در حقیقت عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای تغییر اساسی در رویکرد تهران در قبال امنیت ایجاد نخواهد کرد.