مهدی امیدی
صالح مدرسه‌ای نام آشنایی در حوزه فیلم‌های دینی است. وقتی از فیلم‌سازی در حیطه «قرآن» سخن به میان می‌آید، عباس صالح مدرسه‌ای به‌عنوان برند معروف این حوزه مطرح است. ساخت بیش از هشتاد فیلم مُلهم از مفاهیم و مضامین قرآن و عترت در کارنامه صالح مدرسه‌ای حجت را تمام می‌کند و اینکه او فیلم‌سازی اصلح در این رشته مهم محسوب می‌شود.
با انتخاب سیدناصر ‌هاشم‌زاده در سال 99 به‌عنوان «سینماگر خادم قرآن»، تعداد ایشان به 10 نفر رسید. پیش از این فیلمسازان صاحب‌نام کشورمان همچون مجید مجیدی، رضا میر‌کریمی، عباس صالح مدرسه‌ای، شهریار بحرانی، مجتبی راعی، کمال تبریزی، منوچهر محمدی، محمد داوودی و محمد علی باشه آهنگر از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مفتخر به کسب این مقام شدند. وی سال‌هاست به‌عنوان نماینده کارگروه هنرمندان سینمایی در انجمن خادمان قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران حضور دارد.
صالح مدرسه‌ای برای سومین سال پیاپی به‌عنوان داور فیلم‌های قرآنی جشنواره فجر از سوی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شده است. به همین بهانه، خبرنگار کیهان طی گفت‌وگویی اختصاصی آخرین نظرات وی را جویا شد.
صالح مدرسه‌ای در پاسخ به این سؤال که متولی فیلم قرآنی چه کسی است گفت: خیلی روشن و شفاف بگویم که فیلم قرآنی «متولی» ندارد. چون باورهای تصمیم‌گیرندگان و افراد سیاسی موثر در مدیریت، هنوز به اهمیت و تأثیرگذاری فیلم‌های قرآنی نرسیده و اغلب مسئولین، مثل بسیاری از عوام، قرآن را مختص به مجالس عروسی و عزا می‌دانند. مدیران این جامعه، از پرورش‌یافتگان فرهنگ کلیشه‌ای همین مردم درخصوص مواجهه با قرآن هستند. بنابراین تا فکر سیاسیون اصلاح نشود، نمی‌توان توقع داشت که جایگاه فیلم قرآنی در جامعه تبیین گردد.
این کارگردان سینما در ادامه افزود: البته حمایت از تولید فیلم‌های قرآنی وظیفه همه دستگاه‌هاست. لکن الان که همه توپ را به زمین وزارت ارشاد می‌اندازند، وزارت ارشاد یا باید رسماً اعلام کند که نمی‌خواهد در زمینه تولید فیلم‌های قرآنی حمایت یا فعالیتی داشته باشد و یا باید پس از چهل سال از پیروزی انقلاب، یک سازوکار اساسی و جدی را طراحی و اجرا کند. متأسفانه تا پیش از این، هم اغلب مدیران وزارت ارشاد، هم شورای عالی انقلاب فرهنگی و هم شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی تذکر صریح بزرگان را درخصوص تأثیر فیلم و سینما و جایگاه فیلم‌های قرآنی نادیده گرفته‌اند و عمده توجه و هم و غمشان برگزاری همایش‌ها و مسابقات قرآنی و چاپ کتاب و پوستر است. ساخت فیلم‌های قرآنی در وزارت ارشاد در حاشیه است. البته همه دستگاه‌ها مسئولند منتهی نخستین دستگاهی که عنوان «فرهنگ» و «ارشاد» و «هنر» را دارد، زیر
ذره‌بین و مورد سؤال است.
وی با انتقاد از پاسکاری‌های رایج مدیران سیاسی گفت: وقتی وزارت ارشاد جاخالی می‌دهد، سایر دستگاه‌ها به مراتب عقب‌تر می‌روند.
نماینده کارگروه هنرمندان در پاسخ به این سؤال که راهکار را در چه می‌دانید تصریح کرد: فیلم قرآنی باید متولی داشته باشد و دستگاه‌ها فرافکنی نکنند. سال‌ها پیش در جاهای مختلف پیشنهاد دادیم که نهادها و سازمان‌های قرآنی تلفیق و ادغام شوند، نظیر همان تجربه موفقی که در تشکیل نیروی انتظامی ‌اتفاق افتاده بود؛ ‌ترکیب ژاندارمری، کمیته انقلاب و شهربانی. اتفاقی که لازم است در مجموعه‌های بزرگ فرهنگ و هنر و تبلیغات و... هم بیفتد و از موازی‌کاری‌های وقت‌کش و فرصت‌سوز جلوگیری شود. سازمان‌های عریض و طویل وقتی می‌توان گفت خوبند که کارساز و گره‌گشا باشند نه اینکه با یک صدم ظرفیت فعالیتی لاک‌پشتی کنند.
فیلمساز خادم قرآن افزود: اینکه هر از گاهی یک گروه بلند می‌شوند و نسنجیده و غیرکارشناسی جشنواره قرآنی برگزار می‌کنند، باعث بی‌اعتباری آن شده است؛ جشنواره‌های ناکارآمد و تشریفاتی مشکلی را حل نمی‌کند. ما ابتدا نیاز به تعریف و جایگاه محکم قانونی در بدنۀ فرهنگی هنری کشور داریم تا بر آن اساس «اتاق فکر» تشکیل شود و سازوکار تولید فیلم‌های قرآنی علمی ‌و قانونمند شود و آسیب‌های فیلم‌سازی قرآنی شناسایی گردد.
وی با نارضایتی از برخوردهای ناپخته گفت: حتی خودی‌ها و معتقدین هم گاهی از سر ناآگاهی، فیلم‌های قرآنی را می‌زنند. متأسفیم برای این بی‌بصیرتی. البته حساب کاسبانِ فیلم‌های قرآنی جدا از خادمان است.
داور فیلم‌های قرآنی جشنواره فجر در پایان خاطرنشان کرد: دستگاه‌های مختلف هر چقدر هم بیلان و آمار بدهند که برای‌ترویج مفاهیم و معارف و معانی قرآن چه کرده‌اند، مانند اقیانوسی است به عمق یک سانتیمتر. بی‌تردید، حق مطلب ادا نشده و مسئولین در تعارفات اولیه گیر کرده‌اند. تجمیع فعالیت‌های قرآنی کشور در صورتی موثر است که برای همه زیرمجموعه‌ها و گروه‌ها فکری اساسی بشود تا اختلافات مجموعه‌ها و تشکل‌های قرآنی به حداقل برسد. روشن است که هنر و به‌خصوص فیلم و سینما جنبۀ تزیینی و تفننی ندارد بلکه در جوامع بشری هنر تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز است. اساساًً تعدادی از قرآنی‌های متنفذ در دستگاه‌ها با فعالیت‌های هنری و سینمایی میانه چندان خوبی ندارند و بیشتر به دنبال مسابقه و نمایشگاه و حضور در مجامع داخلی و خارجی و اهداف پنهان خودشان هستند و نمی‌گذارند بودجه برای سینما و تولید فیلم‌های قرآنی بماند. این بی‌عدالتی و نفوذ و زیاده‌خواهی باید اصلاح شود.