جعفرعبدي
مسئولان دولت يازدهم از ابتداي روي کار آمدن خود، مخالفت با طرح مسکن مهر را در سرلوحه اظهاراتشان قرار دادند. از رئيس دولت گرفته تا وزراي اقتصادي و رئيس کل بانک مرکزي، طرح مسکن مهر را عامل اختلال در نظام اقتصادي کشور خصوصا افزايش تورم خواندند و حتي کار به جايي رسيد که يکي از معاونان وزير راه نيز مدعي شد طرح‌هاي مشابه مسکن مهر در اروپا دچار آنچنان مشکلات حادي شدند که در نهايت دولت‌‌ها تصميم گرفتند با انفجار، از آن‌ها خلاص شوند.
اين نوع نگرش دولتمردان به طرح مسکن مهر سبب رکود در ساخت و‌ساز و تکميل حدود يک ميليون واحد مسکوني مهر در يک سال اخير شد و نااميدي و اعتراض متقاضيان را به دنبال داشت. اما متاسفانه آن‌ها فقط همچنان با طرح مسکن مهر مخالفت مي‌کردند و طرح‌هاي جايگزين نيز صرفا روي کاغذ يا از تريبون‌‌ها اعلام مي‌شد و خبري از طرح‌هاي عملياتي نبود تا اين که اخيرا رئيس کل بانک مرکزي و وزير راه و شهرسازي، خواستار تصويب طرحي براي افزايش وام خريد به 80ميليون شده اند. اما بررسي‌هاي کارشناسي نشان مي‌دهد مشکلات اين طرح، بيش از مشکلاتي است که (درست يا غلط) به طرح مسکن مهر نسبت داده شده است.
در حالي که کل تسهيلات اعطايي براي 2 ميليون واحد مسکوني طرح مسکن مهر، 40 هزار ميليارد تومان طي 6 سال بوده و اين تسهيلات نيز توسط مردم بازپرداخت مي‌شود، بررسي کارشناسان حکايت از آن دارد که بار مالي طرح وام خريد مسکن براي دولت طي 5 سال بيش از 175 هزار ميليارد تومان و براي 2 ميليون واحد مسکوني است که به عنوان يارانه سود بوده و در نهايت بازپرداختي نيز ندارد!
اين بدان معناست که وام خريد مسکن به ميزان 2ميليون فقره به اندازه بيش از 4 برابر طرح مسکن مهر براي دولت بار مالي و هزينه برجاي مي‌گذارد با اين تفاوت که اقساط مسکن مهر به دولت باز مي‌گردد اما بازپرداختي براي ارائه يارانه سود براي دولت وجود نخواهد داشت.
وزير راه و شهرسازي همچنان از طرح پرداخت تسهيلات خريد معادل 50 درصد ارزش يک واحد مسکوني حمايت مي‌کند و معتقد است براي خروج بخش مسکن از رکود بايد به قشر متوسط جامعه وام پرداخت شود.
آخوندي اخيرا بخشي از جزئيات طرح مشترک خود و رئيس کل بانک مرکزي را تشريح کرد که در قالب آن حدود 80 ميليون تومان تسهيلات به زوج‌هاي جوان پرداخت مي‌شود و آن‌ها (خانه ‌اولي‌ها) نيز بايد حداقل 70 ميليون تومان داشته باشند تا بتوانند يک واحد مسکوني 75 متري را در محله‌هاي قديمي تهران خريداري کنند.
بر اساس اين طرح طي پنج سال 5/1 ميليون فقره وام به متقاضيان هدف پرداخت مي‌شود. کارشناسان ايرادات متعددي را به اين نوع تسهيلات وارد کرده و معتقدند اجراي برنامه مشترک آخوندي و سيف مي‌تواند چيزي شبيه فاجعه براي بخش مسکن را به‌دنبال داشته باشد. گذشته از تبعات منفي احتمالي طرح مذکور، به گفته وزير راه‌وشهرسازي سود تسهيلات خريد مسکن از محل بودجه‌هاي عمومي تامين خواهد شد.
گرچه مسئولان کنوني دولت انتقادات زيادي به نحوه تامين منابع طرح مسکن مهر داشته و دارند و اين مسئله قاعدتا در تامين سود تسهيلات مورد نظر آخوندي نيز بايد صادق باشد، اما با اين حال بررسي ميزان سود تسهيلات 50 درصد معادل ارزش واحد مسکوني چندين برابر طرح مسکن مهر سود نصيب بانک‌‌ها خواهد کرد. بر اين اساس مبلغ کل سود دوران بازپرداخت تسهيلات 80 ميليون توماني 12 ساله با نرخ بهره 25 درصد 173 ميليون تومان است. مبلغ کل سود تسهيلات 80 ميليون توماني 12 ساله با نرخ بهره 14 درصدي نيز 85 ميليون تومان خواهد بود. به اين ترتيب مابه‌التفاوت يارانه سود پرداختي توسط دولت به ازاي هر فقره وام 88 ميليون تومان و براي 150 هزار فقره تسهيلات 13 هزار و 200 ميليارد تومان خواهد بود. با توجه به اين‌‌که وزير راه و شهرسازي اعلام کرده سالانه 300 هزار فقره تسهيلات 80 ميليون توماني به متقاضيان هدف (زوج‌هاي جوان متعلق به قشر متوسط) پرداخت مي‌شود بنابراين مابه‌التفاوت يارانه سود پرداختي توسط دولت به ازاي اين ميزان تسهيلات 26 هزار و 400 ميليارد تومان است. در مجموع مابه‌التفاوت يارانه سود پرداختي توسط دولت به ازاي يک ميليون و500 هزار فقره تسهيلات 80 ميليون توماني در 5 سال 132 هزار ميليارد تومان خرج روي دست دولت مي‌گذارد.
اين در حالي است که در قالب طرح مسکن مهر حدود 2/2 ميليون مسکن شهري ساخته شد که 43 هزار ميليارد تومان منابع مالي هزينه شده در آن طي 15 تا 20 سال برگشت داده مي‌شود اما در قالب طرح دولت يازدهم در يک بازه پنج ساله 5/1 ميليون فقره تسهيلات پرداخت خواهد شد که حدود 132 هزار ميليارد تومان يارانه سود آن فقط در جيب بانک‌‌ها خواهد رفت.
شايد دولتمردان در پاسخ بگويند که اعتبار 40 هزار ميليارد توماني طرح مسکن مهر از طريق افزايش پايه پولي تامين شده که اثرات تورمي وحشتناکي داشته است. در پاسخ به اين استدلال مي‌توان گفت اگر دولت منابع غيرتورمي 132 هزار ميليارد توماني براي تامين  مابه التفاوت يارانه سود وام 80 ميليون توماني در اختيار دارد، چرا بخشي از همان منبع را براي تکميل مسکن مهر اختصاص نمي‌دهد؟
با توجه به حقايق فوق و همين طور تذکر هفته پيش رهبر معظم انقلاب به دولت براي تکميل طرح مسکن مهر، اينک انتظار مي‌رود دولتمردان از مواضع تنفرآميز عليه طرح مسکن مهر دست برداشته و به تکميل آن اقدام کنند. در ديدار هفته گذشته اعضاي دولت با مقام معظم رهبري، توجه جدي براي تکميل مسکن مهر، پانزدهمين و آخرين توصيه‌ رهبر انقلاب اسلامي به دولت بود.
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي فرمودند: اگر احتمالاً با اصل طرح مسکن مهر و يا نحوه‌ تزريق اعتبارهاي بانکي به آن مخالفتي وجود دارد، اما اين را هم بدانيم که اکنون چند ميليون نفر چشم‌انتظار تکميل مسکن مهر هستند و بايد اين کار به‌ طور جدي پيگيري شود و به اتمام برسد.