محمدرضا مرادی
زمانی که تحولات سوریه در سال 2011 شروع شد عربستان از جمله کشورهایی بود که در ابتدا از دمشق در برابر مخالفان حمایت می‌کرد. علت این مسئله نیز به ماهیت و نوع نظام سیاسی عربستان برمی گردد. نظام پادشاهی مطلقه حاکم بر این کشور از هرگونه موج انقلابی در منطقه و به ویژه در کشورهای عربی هراس دارد و به همین دلیل تفاوت چندانی بین کشور دوست و دشمن برای عربستان در این مورد نیست. حمایت از کودتای نظامی در مصر، پناه دادن به رئیس‌جمهور فراری تونس و یمن، لشگر کشی به بحرین برای سرکوب انقلاب و حمله نظامی به یمن تنها چند نمونه از هراس عربستان از موج انقلاب در منطقه است. اما عربستان در سال 2011 خیلی سریع از مرحله حمایت از سوریه به مرحله تقابل با این کشور تغییر جهت داد. علت این مسئله نیز این بود که ریاض بحران سوریه را فرصتی برای ضربه زدن به محور مقاومت و رقیب همیشگی خود یعنی ایران می‌دانست و از سوی دیگر علمای وهابی با تحریک جوانان زمینه‌ساز شروع جنگ مقدس و یا جهاد جعلی در سوریه شدند. بنا بر این عربستان با قدرت تمام در کنار مخالفان در سوریه ایستاد و حتی 2 هزار نیروی سعودی برای به اصطلاح جهاد وارد سوریه شدند. علاوه‌بر این تجهیز و تامین تروریست‌ها نیز سیاست ثابت 10 سال گذشته عربستان در مورد سوریه بوده است. اما پس از یک دهه روند تغییر موضوع عربستان در مورد سوریه شروع شده است.
روزنامه رای‌الیوم اخیرا از سفر یک هیئت بلندپایه عربستان به دمشق و دیدار با «بشار اسد»، رئیس‌جمهور سوریه برای آماده‌سازی بازگشت روابط بین دو کشور خبر داد. این روزنامه به نقل از منابع دیپلماتیک سوریه نوشت:« هیئت عربستانی به ریاست «خالد الحمیدان»، رئیس‌دستگاه اطلاعات عربستان به دمشق رفته و با بشار اسد و «علی المملوک»، معاون ریاست‌جمهوری در امور امنیتی دیدار کرد.» همچنین روز چهارشنبه 5 خرداد ماه خبرگزاری سانا اعلام کرد، یک هیئت از سوریه اخیرا وارد عربستان شده است. بر اساس این گزارش، هیئت سوری برای مشارکت در چهل و هفتمین نشست کمیته سازمان گردشگری جهانی در منطقه، مراسم افتتاح دفتر منطقه‌ای و همچنین اجلاس احیای گردشگری به ریاض سفر کرده است. سانا اعلام کرده است که هیئت سوری بنا بر دعوت رسمی مقامات عربستان به این کشور سفر کرده‌اند. این برای اولین بار طی ۱۰ سال گذشته است که یک هیئت سوری به عربستان سفر می‌کند.
اما چرا عربستان در این برهه تصمیم به عقب‌نشینی در برابر سوریه گرفته است. در 2 سال اخیر زمزمه‌های عقب‌نشینی ریاض در برابر دمشق شنیده می‌شد. اما حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید و حمایت‌های وی از بن سلمان باعث شده بود تا ولیعهد سعودی چندان به دنبال عقب‌نشینی نباشد. اما شکست ترامپ و رفتن وی از کاخ سفید باعث شده تا بن سلمان خود را در منطقه تنها ببیند. جوبایدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا بیشترین تمرکز خود را بر روی روسیه و چین گذاشته و به دنبال کاهش تمرکز بر منطقه خاورمیانه است. این مسئله باعث شده تا عربستان نیز به تبعیت از این نگاه رویکرد خود در منطقه را از حالت تهاجمی به تدافعی و حتی تنش زدایی تغییر دهد. در ابتدا بن سلمان از ضرورت گفت‌و‌گو با انصارالله یمن سخن گفت. در ادامه نیز وی از لزوم تنش زدایی با ایران سخن راند و آخرین نشانه از تغییر رویکرد وی نیز عقب‌نشینی در برابر سوریه است.
در حقیقت بن سلمان اکنون به روشنی شکست سیاست‌های تهاجمی خود در منطقه را می‌بیند و سعی دارد با شیبی ملایم رویکرد خود را تغییر دهد. ایران، سوریه و یمن نیز در متن تغییرات بن سلمان قرار دارند.