مجتمع بندری آستارا ـ شمالی‌ترین نقطه استان گیلان و هم مرز ایران با جمهوری آذربایجان ـ یکی از مهم‌ترین بنادرخصوصی کشور است که در سال 1388 سازمان بنادر و دریانوردی پس از تشریفات قانونی یک مزایده، طی یک قرارداد بلندمدت 40 ساله به منظور ساخت و راهبری، آن را به یک شرکت خصوصی واگذار کرده است. بندری که در دهه‌های پیشین صرفا به یک بندر صیادی معروف بود حالا با سرمایه‌گذاری اخیر بخش خصوصی، به یکی از قطب‌های صادرات انواع کالا در خطه شمال کشور تبدیل شده است. این ویژگی ـ صادراتی ـ به نحوی است که اکنون 5 درصد از سهم جابه‌جایی کالا و 7 درصد از سهم جابه‌جایی کانتینر در دریای خزر به این بندر اختصاص دارد.
طی 12 سال گذشته، ارزش سرمایه‌گذاری در بندر آستارا از سوی بخش خصوصی به رغم تعهد اولیه 300 میلیارد ریالی، به 7 هزار میلیارد ریال رسیده؛ از انبارهای سرپوشیده و هانگار تا سیلوی 16 هزار تنی غلات و برج مکنده غلات و انواع جرثقیل‌های سبک، سنگین و فوق سنگین اهمیت و جایگاه این بندر را در سواحل دریای خزر به یکی از بنادر درخور اعتنا تبدیل کرده است. با این وجود، بخش خصوصی به تامین همین تجهیزات بندری نیز بسنده نکرده و بندر آستارا را جهت تسهیل و تسریع ورود کشتی‌ها به واحدهای شناور خدماتی مانند انواع لایروب و یدک‌کش برای تامین تردد ایمن کشتی‌ها در کانال ورودی و حوضچه مجهز کرده و اگرچه این اقدام اصالتا براساس قرارداد منعقده با سازمان بنادرو دریانوردی در تعهدات بخش خصوصی نبوده ‌اما در سال‌های اخیر به علت کندی و تاخیرات طاقت فرسای سازمان بنادر و دریانوردی در اجرای تعهدات، بالاجبار خود را به این واحدهای خدماتی شناور نیز مجهز کرده است. حال آنکه، سازمان بنادر و دریانوردی طی این 12 سال این فرصت را داشت که طی یک زمانبندی دقیق در کمتر از یکسال عمق حوضچه بندر آستارا را به 5/5 متر برساند. امری که در طی همه این سال‌ها، تنها به وعده و وعیدها و نامه نگاری‌های معطوف شده و وضعیت را به نقطه‌ای رسانده که هم‌اکنون بطور بالفعل، براساس کاهش ارزش ریال و جمیع سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی و روبنایی و هزینه‌های نیروی انسانی مشغول به کار، روزانه بیش از 2 میلیارد ریال هزینه برای سرمایه‌گذار و خطوط کشتیرانی ایجاد می‌کند که این خسارت تنها متوجه یک طرف قرارداد است.
از سوی دیگر، دست کم در 50 ماه گذشته، بطور متوسط ماهانه 5 کشتی بواسطه نگرانی از عدم لایروبی و به گل نشستن کشتی‌ها از ورود به بندر آستارا خودداری کرده‌اند و در بنادر تجاری دیگر ایرانی در ساحل دریای خزر پهلو گرفته‌اند که نسبتا به 250 کشتی رسیده است. خسارتی که به هیچ روی نه برای کشور و نه برای بخش خصوصی قابل جبران نیست.
با این همه، بندر آستارا طی همین 12 سال از عمر کوتاه خود 7 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری را زیر بار ترافیک بندری برده و نسبتا روابط منظم و نسبتا قاعده مندی را با بنادر منطقه فراهم کرده است. اما به واسطه عدم لایروبی و فقدان عمق آب لازم از فرصت‌های اساسی تری باز مانده است به نحوی که اکنون تنها 25 درصد از کشتی‌های در حال تردد دریای خزر امکان پهلوی گیری در این بندر را دارند. به تعبیر روشن، کم و بیش 75 درصد از کشتی‌های موجود در آب‌های دریای خزر به واسطه تعلل دولت در لایروبی این بندر، احتیاطا امکان ورود به مجتمع بندری آستارا را پیدا نمی‌کنند. این در حالی است که برخی از مسیرهای دریایی در دریای خزر، به جهت عبور کشتی‌ها از دهانه رودخانه ولگا در برخی از ماههای سال به علت سرمای زمستان عملا امکان تردد در این مسیر را ندارند و همین امر برای ماهها این بندر را دچار رکود می‌کند. متاسفانه این دو عامل باعث شده که سرمایه‌گذار بخش خصوصی در این بندر، به رغم موفقیت‌ها در عملیات و بازاریابی، دچار زیان‌هایی شود که اساسا امکان توسعه و ارتقاء بندر را سخت و غیرقابل توجیه کرده است.
غلامرضا مرحبا نماینده مردم شریف آستارا با‌اشاره به اینکه منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا به نماد فرصت سوزی در کشور تبدیل شده گفت: علیرغم تحریم‌های ظالمانه و شیوع ویروس کرونا، همچنان مرزهای این شهرستان فعال است اما متولی این منطقه چراغی در آنجا روشن نکرده است.
وی با گلایه از عملکرد سازمان بنادر و دریانوردی درخصوص عدم لایروبی کامل بندر آستارا افزود: متاسفانه پس از 10 سال هنوز لایروبی بندر آستارا کامل نشده است.
نماینده مردم آستارا در مجلس با تاکید اینکه درسال‌های گذشته کشتی‌های زیادی به‌دلیل عدم وجود آبخور کافی موفق به پهلوگیری در بندر آستارا نشده‌اند، تصریح کرد: سازمان بنادر و دریانوردی باید پاسخگوی خسارات قابل توجه این موضوع باشد که متاسفانه بی‌عملی موجود با شعار سال مقام‌ معظم رهبری در تعارض است.
طی 12 سال گذشته، چند دولت، چهار وزیر، 6 استاندار، 5 فرماندار و 3 مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی آمدند و رفتند و هر کدام بنا به مقتضیات دوره مدیریت خود برای لایروبی بندر آستارا وعده‌های 6 ماهه تا یک‌ ساله را داده‌اند. اداره بنادر و دریانوردی استان گیلان نیز طی این یک دهه، چندین بار اقدام به لایروبی بندر کرد اما چون اراده‌ای پشت آن وجود نداشت طبیعتا حاصلی هم به بار نیاورد.