تفاوت قائل شدن بین فرزندان یک تهدید تربیتی است
یکی از گزارههای تربیتی که اسلام آن را برای پدر و مادرها مهم دانسته است عبارت است از تفاوت قائل نشدن بین فرزندان. در روایتی آمده است که پدري با دو فرزند خود شرفياب محضر رسول اكرم- صلياللهعليهوآله- بود. يكي از فرزندان خود را بوسيد و به فرزند ديگر اعتنايي نكرد. پيغمبر(ص) كه اين رفتار (نادرست) را مشاهده كرد، به او فرمود: چرا با فرزندانت بهطور مساوي رفتار نميكني؟ «مكارمالاخلاق، ص113»
در برخی موارد والدین به این اصل تربیتی مهم توجه ندارند و با تفاوت قائل شدن بین فرزندانشان موجبات تحریک حسادت و ناآرامی آنها را فراهم مینمایند. والدین باید توجه داشته باشند که هر گلی بوی خودش را دارد و بچهها فارغ از هر سن و سال و هر جنسیتی، نیازمند توجه و محبت والدین خودشان هستند. گاهی والدینی که خداوند به تازگی فرزندی را به آنها عنایت فرموده است، همه توجه خود را معطوف به نوزاد یا کودک کوچک میکنند و از فرزندان بزرگترشان غافل میشوند و حالا اگر فرزندی سه یا پنج ساله دارند احساس میکنند چون نوزادشان خیلی کوچک است پس دیگر فرزندان دیگرشان خیلی بزرگ شدهاند و نیازی به توجه و محبت آنها ندارند. جالبتر اینکه برخی پدر و مادرها و یا اطرافیان اعم از پدر بزرگ و مادر بزرگ و خاله و عمه و... دائم در حال تفقد و قربان و صدقه رفتن نوزاد این خانواده هستند در حالی که این نوزاد حتی متوجه معنا و مفهوم یک کلمه از این ادبیات نمیشود و از آن طرف فرزندان بزرگتری که به خوبی این کلمات محبتآمیز را فهم میکنند از این نوع ابراز محبت محروم میگردند، این رفتار باعث خواهد شد که آنها دچار بدبینی نسبت به والدین و برادر یا خواهر کوچکترشان شوند و رویه حسادتورزی به آنها را در خود نهادینه نمایند.
در برخی موارد نیز والدین گرایش به توجه بیشتر نسبت به فرزند پسر یا دختر خانواده دارند مثلا پسر یا دختر خانواده آزادی تام در خانه دارد و یا هرچیزی که بخواهد در اختیارش میگذارند ولی برای دیگر فرزندان تفاوت قائل میشوند که این کار هم تبعات منفی خودش را خواهد داشت.
یکی دیگر از مصادیق تفاوت قائل شدنهای والدین در برابر فرزندانشان مرتبط با احترام به حس مالکیت فرزندان بزرگتر است به این صورت که هر آن چیزی که فرزندان کوچکتر از وسایل شخصی فرزندان بزرگتر میخواهند در اختیارشان قرار میدهند و این کارشان را اینگونه توجیه میکنند که تو بزرگ شدهای و او هنوز کوچک است؛ در حالی که این کار برخلاف احترام به حس مالکیت فرزندان است و میتواند به مرور زمان باعث ناامنی خاطر و تجربه تلخی در آن فرزندان شود.
بنابراین پدر و مادرها لازم است به این موضوع مهم توجه کنند که نیاز به محبت و توجه و همچنین احترام به احساس مالکیت، فقط برای فرزندان کوچکتر و یا یک جنسیت خاص نمیباشد و دیگر فرزندان هم به این مهم نیازمندند که اگر والدین محترم به آن توجه نکنند میتواند خسارات زیادی در فرآیند تربیت فرزندان بهجای گذارد.
محسن پوراحمد خمینی
روانشناس و کارشناس خانواده