شاید برای برخی والدین اهمیت بازی با فرزندان و ملزومات آن در هاله‌ای از ابهام باشد و برخی از آنها حتی از اثرات معجزه آسای بازی کردن با فرزندان آگاهی لازم را نداشته باشند. بازی والدین با فرزندان می‌تواند بسیاری از هنجارهای تربیتی را برای فرزندان نهادینه نماید، هنجارهایی همچون «تقویت احساس تعلق و صمیمیت در برابر والدین»، «ارتقاء توان برقراری ارتباط با دیگران»، «احقاق حقوق خود در برابر دیگران»، «تقویت عزت نفس و اعتماد بنفس»، «افزایش توان پذیرش شکست»، «افزایش احساس فداکاری وکمک به دیگران»، «افزایش رغبت فرزندان به کارهای مشارکتی و جمعی»، «تخلیه انرژی فرزندان به روش صحیح» و بسیاری از گزاره‌های تربیتی دیگر که مجال آن در این بحث نمی‌گنجد.
عده‌ای از والدین اصلاً اعتقادی به وقت گذاری و بازی با فرزندان ندارند و برخی دیگر به دلیل عدم شناخت صحیح روش بازی با فرزندان به جای آنکه سبب تعمیق روابط عاطفی با فرزندانشان شوند، زمینه فاصله عاطفی با آنها را فراهم می‌کنند. اگر پدر و مادری تصمیم به برقراری رابطه عاطفی عمیق و البته پایدار با فرزندان داشته باشند، لاجرم باید از بازی به عنوان بازوی تربیت استفاده بهینه نمایند. والدین محترم برای اینکه بتوانند از طریق بازی نمودن فضای خانه را شاد کرده و روند تربیت فرزندان را به درستی طی کنند و در عین حال طعم عطوفت و مهربانی را در محیط خانه حس نمایند، باید به اصول بازی واقف باشند. در این یادداشت به ذکر چند اصل مهم در این رابطه‌اشاره خواهد شد.
1. بازی باید زمان بندی داشته باشد
والدین برای بازی کردن با فرزندان باید وقت تعیین کنند و جزء برنامه روزانه شان باشد. برخی والدین هر از چندگاهی برای بچه‌ها وقت می‌گذارند و دقایقی با آنها بازی می‌کنند. این روش وقت گذاری اگرچه از بازی نکردن کامل با فرزندان بهتر است ولی اصلاً کافی نیست و نمی‌تواند نیاز بازی آنها با پدر و مادرشان را مرتفع نماید. بازی با فرزندان باید جزء یکی از برنامه‌های مهم والدین و به صورت روزانه باشد. مثلاً مادر خانه بازی کردن با فرزندان را به عنوان یکی از وظایف روزانه مهم خود تلقی نماید که حتی الامکان نباید لغو شود؛ همچنین پدر خانواده نیز باید حداقل دقایقی را برای بازی کردن با بچه‌ها اختصاص دهد حتی اگر روزانه پنج یا ده دقیقه باشد. وقت گذاری والدین برای فرزندان باید آنقدر اهمیت داشته باشد که اگر امروز به هر دلیلی نتوانستند برای بازی با بچه‌ها وقت بگذارند حتماً فردا این وقت گذاری را داشته باشند و همچنین وقت امروز را هم فردا جبران کنند؛ به عبارت دیگر فرزندان باید بدانند که روزانه پدر و مادر برای یک زمان مشخصی وقتشان را برای بازی با آنها خالی کرده‌اند. همین امر در قوت قلب بچه‌ها تاثیر شگرفی خواهد داشت.
2. بازی باید با نشاط و پویایی همراه بوده و ختم به احساس خوشایند در فرزندان شود
برخی والدین از روی بی‌حالی، اصلا انگیزه بازی‌های با نشاط و دارای تحرک را ندارند؛ اگر خیلی به خودشان زحمت بدهند، گوشه‌ای می‌نشینند و فقط حاضرند منچ و مارپله با بچه‌ها بازی کنند. حال آنکه بچه‌ها به بازی با نشاط و دارای تحرک نیاز دارند. البته بازی‌های فکری هم برای وقت گذاشتن والدین برای فرزندان خوب است ولی اگر بازی‌های با تحرک و پویا در سبد بازی‌های خانواده نباشد به مرور زمان اثربخشی خود را از دست خواهد داد و دیگر نمی‌تواند نقش سازنده و موثر در روحیه فرزندان داشته باشد.
عده‌ای دیگر از والدین با بچه‌ها بازی می‌کنند ولی به جای اینکه احساس نشاط را به آنها انتقال دهند برعکس حس دوری و سردی و ناراحتی را پرورش می‌دهند، مثلا پدر هنگام بازی آنقدر بچه را قلقلک می‌دهد که بچه از اذیت شدن بسیار،‌گریان می‌شود و خاطره بدی از این بازی به خاطر می‌سپارد. والدین محترم باید توجه داشته باشند که هنگام بازی با بچه‌ها باید خودشان را هم سن آنها بپندارند در غیر اینصورت نخواهند توانست آن حس خوب را به فرزندان انتقال دهند.
3. بازی باید دارای تنوع باشد
باید توجه داشت هر بازی حتی اگر جذاب باشد در صورت یکنواخت بودن به مرور باعث تکراری شدن خواهد شد. تصور کنید آن غذایی که خیلی باب طبع شماست را قرار است به مدت یک هفته صبح و ظهر و شام میل کنید؛ در چنین شرایطی بعد از چند روز حتی ذکر اسم آن غذای خوشمزه هم برای انسان ناخوشایند خواهد بود. بازی با فرزندان هم باید دارای تنوع باشد تا جذابیت خودش را برای والدین و فرزندان حفظ نماید. خیلی خوب است که هر دفعه یک بازی متفاوت باشد.
4. بازی باید اختیاری باشد
در انتخاب بازی باید به نظر و سلیقه فرزندان توجه داشت. اگر والدین تنها خودشان پیشنهاد دهنده نوع بازی باشند دیگر چنین بازی برای فرزندان کشش و جذابیت نخواهد داشت.
5. بازی باید متناسب سن و جنس فرزندان باشد
والدین باید توجه داشته باشند که سن و جنس فرزندان در بازی را مورد توجه قرار دهند؛ خصوصا والدینی که صاحب دختر و پسر هستند. به عبارت دیگر باید در سبد بازی‌های خانواده هم بازی پسرانه داشته باشند و هم بازی دخترانه.
6. بازی باید مشارکتی باشد
یکی از بهترین بازی‌هایی که بیشترین اثربخشی تربیتی و بیشترین نشاط را به محیط خانه هدیه می‌نماید، بازی‌های مشارکتی است یعنی با مشارکت پدر و مادر؛ یعنی والدین به همراه بچه‌ها زمان مشخصی را برای بازی کردن صرف کنند مثل قایم باشک، بازی‌های فکری، برج هیجان و بسیاری از بازی‌های جذاب و با نشاط دیگر.
اگر والدین با رعایت اصول فوق اقدام به وقت گذاری و بازی کردن با فرزندان نمایند به فضل الهی خواهند توانست روابط عاطفی و صمیمانه با فرزندان را تعمیق بخشیده و پایداری این رابطه عمیق عاطفی را تضمین نمایند. ان شاءالله در فرصتی مناسب به معرفی تعدادی از بازی‌های جذاب و مناسب برای فرزندان خواهیم پرداخت.
محسن پوراحمد خمینی- روانشناس و کارشناس خانواده