سید محمد امین‌آبادی
بحران‌های ملی و بین‌المللی زمانی که رخ می‌دهند، مسائلی را برجسته می‌کنند که پیش از این دیده نمی‌شد و کرونا به خوبی این موضوع را ثابت کرد. در ابتدا تصور می‌شد که کرونا، ویروسی دموکرات است و همه را به یک اندازه درگیر می‌کند چرا که برای این ویروس موقعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی افراد فرقی نداشت. اما خیلی زود مشخص شد که عبارت «کرونا یک ویروس دموکرات است» باید به عبارت «کرونا در شرایط برابر یک ویروس دموکرات است» تغییر کند. چرا که گزارش‌ها نشان می‌داد نابرابری در دسترسی مناسب به خدمات بهداشتی و درمانی تاثیر غیرقابل انکاری بر میزان مبتلایان و فوتی‌ها ناشی از کرونا دارد و کسانی که به لحاظ موقعیت اجتماعی و شغلی در طبقات پایین جوامع قرار دارند بیشتر در معرض ابتلا به کرونا هستند و در صورت ابتلا نیز به دلیل اینکه از دسترسی برابری به داروهای درمانی و خدمات پزشکی برخوردار نیستند و یا هزینه درمان و خرید دارو را ندارند بیشتر در معرض فوت ناشی از کرونا هستند. این واقعیت تلخ غیر از کشورهای جهان سوم در کشورهای صنعتی و پیشرفته نیز خود را نشان داد. به عنوان مثال در آمریکا اخبار، گزارش‌ها و آمارهای ارائه شده در مراکز خبری، علمی و پژوهشی این کشور به وضوح ثابت می‌کند که کرونا جامعه سیاهان و رنگین پوستان این کشور را به شدت از خود متاثر کرده و میزان مبتلایان و فوتی‌های کرونا در بین اقلیت‌های قومی و نژادی این کشور بسیار بالاست. کرونا همچنین بر تعداد بی‌خانمان‌های آمریکا نیز اضافه کرده است به طوری که میلیون‌ها آمریکایی به دلیل ناتوانی در پرداخت اجاره بها در خطر از دست دادن خانه و کاشانه خود هستند.
متاسفانه از زمان اعلام خبر کشف واکسن به نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، نابرابری در دسترسی به واکسن کرونا نیز اضافه شده است. طی روزهای اخیر اخبار و گزارش‌های زیادی منتشر شده است که نشان می‌دهد کشورهای ثروتمند با خرید و احتکار حجم بالایی از واکسن کرونای تولید شده عملاً دسترسی کشورهای فقیر را به واکسن مسدود کرده‌اند. سازمان «عفو بین‌الملل» در همین زمینه هشدار داده است در کشور‌های فقیر جهان از هر 10 نفر تنها یک تن می‌توانند به واکسن کرونا دسترسی داشته باشند. به گفته این سازمان در این میان متخلف‌ترین کشورها، دولت کانادا قرار دارد که با حجم واکسنی که سفارش داده می‌تواند تمام ۳۸ میلیون نفر جمعیت خود را پنج بار واکسینه کند. شبکه «سی‌سی‌تی‌وی» چین نیز طی گزارشی در همین زمینه در وب سایت خود نوشته است: «عدالت در توزیع واکسن از سوی سیاستمداران برخی از کشور‌های غربی فراموش شده است. خرید و احتکار واکسن از سوی برخی از کشور‌های پیشرفته، خودخواهی برخی سیاستمداران غربی را آشکار می‌کند و به همبستگی جهانی علیه همه‌گیری کرونا، آسیب جدی می‌زند. آمریکا، کانادا، انگلیس و اتحادیه اروپا به اندازه کافی واکسن کرونا برای تزریق به شهروندان خود را از قبل سفارش داده‌اند. این سبب می‌شود که این واکسن از سوی کشور‌های ثروتمند احتکار شود. مجموعه‌ای از داده‌ها، واقعیت‌هایی دشوار را درباره وجود شکاف در جهان بین کشور‌های فقیر و غنی از نظر دسترسی به واکسن نشان می‌دهد.» بر اساس همین گزارش «کشور‌های با درآمد بالا اگر چه تنها ۱۴ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، اما، بیش از نیمی از واکسن‌های کرونا در جهان را خریداری کرده‌اند»!
 در درون خود کشورها نیز دسترسی نابرابر به واکسن کرونا به موضوع نگران‌کننده‌ای تبدیل شده است. روزنامه «اکسپرس» نوشته است ابرثروتمندان انگلیسی در تلاشند تا به ازای پرداخت ۲ هزار دلار برای هر دوز، بدون نوبت مشمول دریافت واکسن بیشتر شوند! آنها با مراجعه به کلینیک‌های خصوصی، برای دریافت واکسن پول بیشتری پیشنهاد می‌دهند تا مانند مردم عادی در صف تزریق نایستند. رئیس ‌یکی از همین کلینیک‌های خصوصی در مصاحبه‌ای با ساندی تایمز گفته است: «چگونه برخی می‌توانند تا این اندازه با خودخواهی خود، دیگران را ناامید کنند. مگر ابتلا به ویروس انتخابی بوده است که دریافت و تزریق واکسن هم گزینشی باشد. فقرا و ثروتمندان به یک میزان تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و اما همه از امکانات یکسانی برخوردار نیستند.» در آمریکا نیز «واکسیناسیون» سراسری شروع شده اما بر اساس برخی گزارش‌ها جامعه سیاهان این کشور اعتمادی به واکسیناسیون دولتی ندارند و هم نگرانند که دسترسی برابری مثل سفید‌ها به واکسن کرونا نداشته باشند. نشریه آمریکایی «هیل» در همین زمینه نوشته است: «عرضه اولین واکسن کووید-۱۹ تایید شده سؤالاتی را در مورد زمان آماده‌سازی این واکسن تغییردهنده بازی برای آمریکایی‌ها ایجاد می‌کند. اما برای جوامع رنگین‌پوست، به ویژه جوامع سیاه‌پوست که عمیقا به دولت بی‌اعتماد هستند، سؤال این است که آیا آنها اصلاً واکسن دریافت می‌کنند یا خیر. ».
در فلسطین ‌اشغالی نیز علیرغم ادعای تشکیلات خودگردان فلسطین مبنی بر تزریق واکسن «کووید-۱۹» به اسرای فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی، تل‌آویو قصد ندارد این کار را انجام دهد. «امیر اوحانا» وزیر امنیت عمومی رژیم صهیونیستی شامگاه شنبه هفته جاری به مسئولان زندان‌های این رژیم دستور داد که هنگام تزریق واکسن کرونا به زندانیان، اسرای فلسطینی تا اطلاع ثانوی واکسینه نشوند.
ویروس کرونا در یک سال گذشته شکاف‌های گسترده اجتماعی را در سراسر جهان به وضوح عیان کرد و نشان داد که آسمان برای فقرا و کسانی که از موقعیت اقتصادی و اجتماعی پایینی در جوامع بشری برخوردار هستند و در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند همه جا یک رنگ است و این وضعیت در کشورهای صنعتی و پیشرفته به دلیل در دسترس بودن آمارهای مقایسه‌ای عیان‌تر از بقیه نقاط جهان است. واکسن کرونا نیز به سرنوشت ویروس آن دچار شده و کشورهای ثروتمند با خرید و احتکار آن دسترسی جوامع فقیر به واکسن را مسدود کرده‌اند و در درون این کشورها نیز دسترسی‌ها به واکسن برای همه یکسان نیست و ثروتمندان با پرداخت مبالغ کلان از انتهای صف خود را به اول صف دریافت واکسن رسانده‌اند و این چرخه معیوب همچنان در بحران‌های بعدی نیز ادامه خواهد یافت.