کنترل بیماری‌ها با روزه‌داری
ماه مبارک رمضان امسال با روزهای گرم و بلند تابستان همزمان شده است به همین علت برخی بیماران از بیم شدت یافتن بیماری از روزه گرفتن پرهیز می‌کنند اما به گفته محققان به جز برخی بیماریهای خاص، روزه درصورت تجویز پزشک عامل تخفیف بسیاری از بیماری‌ها است.
در مقابل برخی بیماران نیز بدون مشورت با پزشک اقدام به روزه‌داری می‌کنند که این امر نیز به دلیل برهم خوردن تعادل رژیم غذایی، ممکن است برای آنها مشکل ایجاد کند.
دکتر سیدضیاءالدین مظهری در این مورد به ایرنا، توضیح داد: اغلب بیماران با مشورت پزشک می‌توانند روزه بگیرند، اما روزه برای برخی بیماران مشکل‌ساز است و به شدت بیماری آنها می‌انجامد.
وی افزود: افرادی که به بیماری‌هایی مانند میگرن شدید و بیماریهای قلبی عروقی مبتلا هستند که برای کنترل چربی و فشار خون مجبورند دارو مصرف کنند یا بیماران کلیوی که ننوشیدن مایعات و دمای بالای هوا با احتمال سنگ‌سازی کلیه‌های آنها همراه است، نمی‌توانند روزه بگیرند.
مظهری ادامه داد: همچنین مبتلایان به دیابت نوع یک که باید انسولین مصرف کنند، درصورت روزه گرفتن با امکان افت شدید قندخون مواجه می‌شوند. مبتلایان به دیابت نوع دو که سابقه افت قندخون دارند نیز باید تحت نظر پزشک روزه بگیرند تا با مشکلی مواجه نشوند.
به طور کلی نتایج مطالعات علمی نشان داده است که روزه گرفتن تاثیر قابل توجهی در تنظیم فشارخون، افزایش توان سیستم ایمنی بدن، سم‌زدایی بدن، ترمیم بافت‌ها و سلولهای بدن، درمان بیماریهای روحی، کنترل دیابت، تجزیه چربی‌ها و کاهش وزن درمان چاقی دارد.
* کوچک شدن اندازه تومورها
مظهری اظهار داشت: طبق نتایج تحقیقات به عمل آمده روزه گرفتن می‌تواند در از بین رفتن سلولهای سرطانی و کوچک‌شدن تومورها موثر باشد.
وی با بیان اینکه روزه‌داری می‌تواند از روند رشد سلولهای سرطانی جلوگیری کند، گفت: در هنگام روزه موادغذایی به سلول‌ها نمی‌رسد بنابراین تعداد سلولهای سرطانی کاهش می‌یابد و در نهایت اندازه تومور کوچکتر می‌شود
مظهری ادامه داد: در حالتی که فرد روزه نیست، ممکن است به دلایل مختلف تعادل در تکثیر سلولی دچار اختلال شود و با جهش‌های تک‌ژنی برخی بیماری‌ها و سرطان‌ها رخ دهد اما در طول روزه‌داری این تعادل حفظ می‌شود و جهش صورت نمی‌گیرد.
* تفاوت روزه‌داری با گرسنگی
وی توضیح داد: طبق بررسی محققان گرسنگی با روزه‌داری تفاوت زیادی دارد؛ گرسنگی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نتواند از ذخایر انرژی خود که به صورت چربی و گلیکوژن در بدن وجوددارد، استفاده کند و از این رو برای تامین انرژی به پروتئین‌هایی که در عضلات وجود دارد، حمله می‌کند در نتیجه عضلات تحلیل می‌رود.
مظهری افزود: اما گرسنگی روزه به اندازه‌ای نیست که فرد دچار تحلیل عضلانی شود، مگر اینکه با پیروی از یک رژیم غذایی نادرست، تعادل سیستم بدن مختل شود و در نتیجه آن تحلیل عضلانی رخ دهد.
وی گفت: درطول روزه‌داری روزانه چند کالری از انرژی بدن کاسته می شود و در طول یک ماه رمضان اگر تمام گروه‌های پنجگانه هرم غذایی (نان و غلات، پروتئین‌ها، سبزی‌ها و میوه‌ها، لبنیات، کربوهیدرات‌ها) در وعده‌های افطار و سحر مصرف شود، نوعی جوان‌سازی و جرم‌زدایی دربدن صورت می‌گیرد.
مظهری ادامه داد: اگر تعادل غذایی در طول روزه‌داری حفظ شود و با فعالیت روزانه نیز همراه باشد، احساس شادابی بیشتری به دست می‌آید و میزان قند، چربی و اوره بدن کاهش می‌یابد.
وی گفت: اما افرادی که در وعده‌های افطار و سحر غذاهای چرب، شور و شیرین به میزان زیاد مصرف می کنند و در طول روز نیز ساعات زیادی را به خوابیدن می‌گذرانند، با مشکلات گوارشی یا ضعف‌های بدنی شدیدتری مواجه می‌شوند.
شاید روزه‌داری در روزهای گرم و بلند تابستان کمی دشوار به نظر برسد اما واقعیت این است که محققان در بررسی بعد پزشکی و درمانی روزه به این نتیجه رسیده‌اند که خداوند رحمان ماه رمضان را برای درمان بیماران قرار داده است تا اگر قرار است بیماری شکل بگیرد، در نطفه خفه شود و اگر بیماری وجود دارد، تخفیف یابد؛ همانطور که یک پزشک برای درمان بیمارش مراقبت‌های سختی را تجویز می‌کند تا به نتیجه مطلوب و درمان قطعی برسد.
به طورکلی نتایج پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد که بیشتر بیماریهای حاد و مزمن را می‌توان از طریق تجویز روزه‌داری به بیماران بهبود بخشید یا از شدت آنها کاست؛ بر همین اساس در برخی کشورها مانند سوئیس، آلمان، انگلیس و آمریکا بخش‌هایی در برخی بیمارستان‌ها ایجاد شده است که در آنها بیماران را به روش روزه‌داری درمان می‌کنند.
پزشکان در زمان‌های گذشته نیز به این نتیجه رسیده بودند که روزه درتخفیف بیماری‌ها موثر است؛ بر همین اساس فیثاغورث و بقراط برخی امراض را با تجویز روزه معالجه می‌کردند و ابن‌سینا فصلی از کتاب قانون خود را به مداوا با روزه اختصاص داده است.
بدخوری در ماه رمضان
برخی که قصد رژیم لاغری دارند تصور می‌کنند، ماه رمضان فرصت مناسبی برای کاهش وزن است. این در حالی است که از نظر دبیر انجمن پیشگیری از چاقی این تصور درستی نیست.دکتر «محمد هاشمی» در سایت شخصی خود تأکید کرد: «نگاه به ماه رمضان برای کاهش وزن نگاه مناسبی نیست. در واقع اگر تغذیه مناسب و اصولی باشد، در پایان این ماه اصلا نباید تغییر وزن ایجاد شود.
دبیر انجمن پیشگیری از چاقی به افرادی که می‌خواهند در این ماه لاغرتر شوند توصیه کرد: اگر کسی از رژیم غذایی برای کاهش وزن استفاده می‌کند، تغذیه‌اش در این ماه باید براساس توصیه درمانگرش باشد و به هیچ عنوان سعی نکند با کم خوردن بیش از حد، در این ماه کاهش وزن بیشتر از معمول داشته باشد.
هاشمی افزود: پرخوری در فاصله افطار تا سحر و مصرف خوراکی‌هایی که طی سال کمتر می‌خوریم از یک طرف و امساک و کم‌خوری سرخود و غیرمنطقی از جانب دیگر، دو سوی طیف بدخوری به حساب می‌آید که می‌تواند سلامتی ما را تهدید کند.
وی با بیان اینکه روزه‌داران برای بهره‌مندی کامل‌تر از فیوضات این ماه، همانند باقی ایام سال، باید تغذیه‌ای صحیح داشته باشند به اصول تغذیه صحیح هم اشاره کرد و افزود: این تغذیه صحیح شامل سه اصل تنوع، تعادل و تناسب است.دبیر انجمن پیشگیری از چاقی ادامه داد: تنوع به این معنی است که از همه گروه‌های مواد غذایی استفاده شود. تعادل یعنی براساس هرم غذایی، موادغذایی مصرف شود و تناسب به این معنا است که میزان کالری دریافتی با میزان فعالیت، نیاز و جثه تناسب داشته باشد.
زولبیا بامیه‌های خطرناک!
اگرچه مصرف زولبیا و بامیه یکی از عادات رایج ماه مبارک رمضان است اما باتوجه به هشدارهای متخصصین تغذیه، مصرف این شیرینی باید به حداقل کاهش یابد و علاوه بر این افرادی که دیابت دارند باید از خوردن این ماده غذایی به‌طور کامل اجتناب کنند.در واقعیت سیری کاذب و قند بالای بامیه و زولبیا می‌تواند در شیوع بیماریهای غیرواگیر مانند چاقی و اضافه وزن و سرطان‌ها نقش بسزایی داشته باشد و از این‌رو متخصصان توصیه می‌کنند تا حد امکان خوردن این شیرینی کاهش یابد.
معاون بهداشتی و درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان در گفت‌وگو با مهر، اظهار داشت: در ماه مبارک رمضان پیروی از برنامه غذایی متنوع و متعادل شامل چهار گروه اصلی غذایی یعنی نان و غلات، میوه‌ها و سبزیجات، گوشت و حبوبات و تخم‌مرغ و شیر و لبنیات همانند همیشه ضروری است.
فرزام بیدارپور اظهار داشت: مصرف برخی مواد غذایی که در ماه رمضان باب شده است نظیر زولبیا و بامیه به سبب چربی و مضرات غذایی خاص آنها و نیز مشکلات ناشی از ساعات طولانی خالی بودن دستگاه گوارش توصیه نمی‌شود.
وی افزود: برای ثابت نگه داشتن قند خون، شیرینی و موادغذایی ناسالم را مصرف نکنید بلکه بهتر است خرما را که اصلی‌ترین جایگزین و کامل‌ترین وعده غذایی است، جایگزین شود.
معاون بهداشتی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی کردستان بیان کرد: هنگام افطار ذخیره قندی بدن بسیار کم است و به همین دلیل بهتر است در زمان افطار با خوردن مواد قندی این کمبود جبران شود هنگام افطار توصیه می‌شود زولبیا یا بامیه البته به مقدار کم مصرف شود چرا که مصرف بیش از حد آن به خاطر استفاده از روغن، کره و ماست و ادویه‌جات مختلف ممکن است سبب مسمومیت‌های غذایی شود.
بیدارپور یادآور شد: علاوه بر آن مصرف بیش از حد زولبیا و بامیه باتوجه به اینکه اشتها را کاهش می‌دهد
باعث سیری کاذب می‌شود.
معاون بهداشتی و درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت: به جای مصرف زولبیا و بامیه در ماه مبارک رمضان باید از کشمش و خرما که سودمندترین قندهای طبیعی است مصرف شود که اثرات جانبی بسیار کمی هم دارند.
بیدارپور اظهار داشت: مصرف شیرینی به خصوص شیرینی‌های مصنوعی هم باید متعادل باشد چون مصرف قند در بروز بیماریهای قلبی و عروقی سهیم است و به نسبت افزایش آن، بدن از مواد غذایی دیگر محروم می‌شود.
وی افزود: پرخوری و مصرف بیش از حد غذاهای چرب و شیرین مانند نان خامه‌ای، زولبیا، بامیه، حلوا، شله‌زرد و... توصیه نمی‌شود زیرا این خوراکی‌ها نه‌تنها باعث تحریک معده می‌شوند بله بر عطش می‌افزایند که در اغلب موارد افراد این تشنگی را با نوشیدن مقادیر زیاد نوشیدنی‌های سرد جبران می‌کنند.کارشناس مسئول تغذیه دانشگاه علوم پزشکی کردستان یادآور شد: در رمضان به دلیل روزه‌داری و کاهش ذخایر قندی در بدن تمایل به استفاده از مواد قندی افزایش می‌یابد و باید برای جبران کمبود قند بدن از مواد قندی طبیعی نظیر خرما، کشمش و توت استفاده شود.
امین امینی یادآور شد: زولبیا و بامیه ای که با روغن چند بار مصرف شده درست می‌شود دشمن قلب و سیستم گردش خون هستند.
وی با بیان اینکه روزه خود یک درمان است، ادامه داد: به دلیل فاصله زمانی زیاد بین اولین و آخرین وعده غذایی در ایام روزه‌داری، گلیکوژن کبد (منبع ذخیره قندی) مصرف می‌شود و فرد ولع زیادی برای خوردن شیرینی پیدا می‌کند و متأسفانه به دلیل باور غلطی که وجود دارد، افراد در مصرف زولبیا و بامیه که مملو از قندهای تصفیه شده و چربی‌های اشباع شده هستند و ممکن است در اثر جوشیدن، مواد سمی در آنها ایجاد شده باشد، افراط می‌کنند.
کارشناس مسئول تغذیه دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت: روزه‌داران با خوردن مقدار زیادی از زولبیا و بامیه نتیجه روزه را از نظر جسمی و روحی از بین می‌برند و بعد از ماه مبارک رمضان دچار چاقی و افزایش وزن می‌شوند.
وی افزود: هنگام خرید زولبیا و بامیه باید به رنگ آن توجه کنیم هر چه زولبیا و بامیه قهوه‌ای‌تر و سوخته‌تر باشد نشانه مرغوبیت آن نیست، بلکه نشان‌دهنده این است که در روغن بیشتر جوشیده و حرارت بیشتری دیده و در نتیجه حاوی مواد سمی بیشتری است.
کارشناس مسئول تغذیه دانشگاه علوم پزشکی کردستان بیان کرد: بیشتر این مواد حاوی اسید چربی به نام ترانس هستند، که دشمن قلب و سیستم گردش خون است و برای همه و به‌خصوص برای کسانی که زمینه ابتلا به بیماری قلبی را دارند، بسیار مضر است.