جوابیۀ شرکت بازرگانی دولتی و پاسخ کیهان
در پی درج خبری در کیهان 98/10/1 درباره واردات گندم، شرکت بازرگانی دولتی ایران جوابیهای طولانی ارسال کرده که فقط بخش اندکی از آن به خبر کیهان مربوط میشود ولی با اینحال قسمت تقریبا کاملی از آن به همراه پاسخ کیهان از نظر خوانندگان میگذرد.
در بخش نخست این جوابیه، روابط عمومی شرکت بازرگانی دولتی اعلام کرده که این شرکت آماده خرید بدون محدودیت تمامی گندم تولیدی کشاورزان با نرخ تضمینی است. در بخش دیگر این جوابیه، آقای یزدان سیف رئیس شرکت مذکور درباره علت واردات گندم نوشته است:
صبح روز یکشنبه اول دی ماه تیتر صفحه اول روزنامه کیهان نگاهم را جلب کرد «با آغاز دوباره واردات گندم منابع ارزی صرف حمایت از کشاورزان خارجی میشود!»
احساس کردم برخی افراد با تبیین ناصحیح مسائل و ارائه اطلاعات ناقص تلاش میکنند جو عمومی را بر علیه تصمیمات اساسی کشور تحریک نمایند که امیدوارم این عمل صرفا از روی خیرخواهی باشد. نگارنده این سطور که تقریبا 23 سال عمر حرفهای خویش را از کارشناسی دفتر امور بازرگانی سازمان برنامه و بودجه تا مسئول تدارک غله کشور در حوزه بازار گندم، آرد و نان مصروف نموده است با ساخت بازار گندم، آرد و نان عجین بوده و بر این باور است مقوله گندم و نان به واسطه اهمیت آن نباید به محلی برای مجادلات بخشی و سیاسی بدل گردد لذا بر آن شدم تا موارد ذیل را جهت آگاهی خوانندگان برشمرم:
1) در تمام دنیا نظام کشاورزی فعالیتی پرریسک و متاثر از اقلیم و آب و هوا است، این تاثیرات به حدی است که میتواند در شرایطی کشورهای صادرکننده محصول را به واردکننده تبدیل کند. بر همین اساس نیز کشور قزاقستان که سال زراعی گذشته جزو صادرکنندگان گندم دنیا بود در سال جاری برای تامین نیاز خویش با دشواری مواجه است به طوری که در جلسهای که با یکی از نهادهای دولتی روسیه داشتیم عنوان شد که قزاقستان در سال زراعی جاری تاکنون 2 میلیون تن واردات گندم از روسیه را تجربه نموده است. لذا انتصاب تولید بخش کشاورزی صرفا به برنامهریزی و عملکرد کارشناسی یک بخش فارغ از مسائل محیطی غیرواقعی است.
2) آنچه از افتخارات اصیل جمهوری اسلامی طی چند دهه گذشته به شمار میرود تامین مستمر و سهل نان مردم در سختترین شرایط دفاع مقدس، آن هم با کمترین قیمت است و این امر از چنان تنیدگی با اصول سیاسی، امنیتی و ایدئولوژی نظام برخوردار است که نمیبایست با نگاههای سطحی آن را محلی برای مناقشات بخش و جناحی نمود.
3) اختلاف آمار و ارقام تولید و مصرف گندم همواره از مسائل اختلافی فیمابین وزارت کشاورزی به عنوان متولی تولید گندم و متولیان تامین نان اعم از سازمان برنامه و بودجه و وزارت بازرگانی بوده است. به یاد دارم در آخرین بخش از این موضوع در سال 1386 که بارش سنگین برف سرمای بسیار شدید در کشور منجر به تعطیلی چندین روزه پایتخت و بسیاری از ادارات و شهرها گردید بخشی از زراعت گندم با آسیب جدی مواجه شد. همه منابع بر کاهش تولید گندم گواهی میدادند لیکن وزارت کشاورزی در همان مقطع همواره از تولید 13 میلیون تن گندم و عدم نیاز به واردات در صحن دولت خبر میداد و علیرغم مکاتبات مکرر وزیر محترم وقت بازرگانی مبنی بر نیاز به واردات، وزارت جهاد کشاورزی بر میزان تولید پافشاری داشت لیکن در اواخر اردیبهشت ماه سال 87 و فرا رسیدن فصل برداشت مشخص شد حداکثر 35٪ از برآوردهای اولیه محقق میشود و در نتیجه کشور در سختترین شرایط مجبور به واردات نزدیک به 12 میلیون تن گندم در سالهای 87 و 88 شد.
4) آنچه بر تولید گندم سال جاری گذشت را مختصر بیان خواهم کرد امیدوارم سیاستورزی در موضوع گندم را تمام کنیم و موضوع را به کارشناسان بسپاریم که نان مردم شوخی ندارد.
سال گذشته یکی از پربارشترین سالهای اقلیمی طی چهل سال گذشته بوده است. به طوریکه میزان بارشهای سال زراعی از 1397/7/1 لغایت 1398/6/31؛ 317/6 میلیمتر بوده است که نسبت به بلند مدت 11 ساله 60 درصد افزایش و نسبت به سال زراعی قبل 90 درصد افزایش داشته است. نگاهی به پراکنش بارشهای رخ داده نشان میدهد از کل 317/6 میلیمتر بارندگی سال زراعی، میزان 288/8 میلیمتر از تاریخ 1397/7/1 لغایت 1398/1/31 اتفاق افتاده است که این رقم 84/41 درصد از کل بارندگیهای سال زراعی بوده است. همین امر موجب شد با فضل پروردگار تولید مناطق گرمسیر کشور که طول دوره رشد گیاه از زمستان تا ابتدای بهار رخ میهد بینظیر جلوه کند. به نحوی که در بوشهر 9 برابر سال قبل در خوزستان نزدیک دو برابر سال قبل، در مناطق گرمسیر ایلام 2/5 برابر سال قبل تولید گردید لیکن متاسفانه بخشی از گندمهای تولید شده به واسطه سیل اسفند و فروردین ماه سال جاری خسارت دید. حسب گزارش مدیر کل بحران وزارت جهاد کشاورزی مجموع خسارات بخش کشاورزی ناشی از سیل گذشته حدود یکصد و چهل هزار میلیارد ریال که 52٪ آن متعلق به بخش زراعت است که سهم خسارت وارده به محصولات زراعی عمدتا به خسارت وارده بر گندم، جو و کلزا متمرکز بوده است. علیرغم خسارت وارده افزایش تولید مناطق گرمسیر به حدی بود که همواره رقم خرید تضمینی گندم تا پیش از پایان برداشت مناطق گرمسیر و آغاز فصل خرید مناطق سردسیر میزان خرید گندم بیش از سال قبل بوده. متاسفانه از ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری میزان بارندگیها به شدت کاهش و میانگین دما افزایش داشت آمارها نشان میدهد در اردیبهشت و خرداد که دو فصل اساسی نیاز آبی گندم در نیمه شمالی و مناطق سردسیر کشور است میزان بارشها به ترتیب 61 و 27 درصد کمتر از سال قبل و 28/9 درصد و 22 درصد کمتر از بلندمدت بوده است که این تمرکز کاهش بارندگیها در مناطق سردسیر نمود بیشتری داشته است برای مثال بارش در استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، همدان، مرکزی طی ماههای اردیبهشت و خرداد به ترتیب 64 و 64 درصد، 61 و 51 درصد، 70 و 88 درصد، 88 و 83 درصد و 85 و 88 درصد نسبت به مقطع مشابه سال قبل کاهش داشته است. لذا تولید گندم مناطق سردسیر کاهش یافت به نحوی که خرید تضمینی که تا اواخر خردادماه نسبت به سال گذشته افزایش یافته بود رو به کاهش نهاد.
به نحوی که در پایان فصل خرید تضمینی گندم میزان خرید دولت 7/7 میلیون تن بود که با احتساب برآورد حدود یک میلیون تن خرید بخش خصوصی جمعا عرضه گندم از محل تولید داخل به 8/7 هزار تن رسیده بود که نسبت به عملکرد خرید تضمینی سال قبل (9/5 میلیون تن) 9٪ کاهش عرضه را شاهد بودیم.
در پایان ضمن تاکید بر این مطلب که کشور به لحاظ تامین گندم مورد نیاز مصرفی خویش به حد خوداتکایی رسیده است واردات مطرح شده به جهت ارتقاء سطح ذخایر راهبردی کشور بوده و با همین دوراندیشیهاست که در برابر توطئه دشمنان طی چند دهه گذشته همواره در تامین نیاز این مرز و بوم نظام موفق بوده است.
کیهان: شرکت بازرگانی دولتی ایران در جوابیه طولانی خود تلاش کرده تا اختصاص ارز به واردات گندم آن هم در شرایطی که کشور با کمبود منابع ارزی مواجه است را ضروری معرفی کند در این خصوص از یکسو اعلام میکند که چون امسال بارندگیها کاهش یافته پس تولید داخلی گندم کم شده است ولی از سوی دیگر در موضعی متفاوت مدعی شده که حاضر است تمام گندم کشاورزان داخلی را با همان نرخ خرید تضمینی یعنی کیلویی 1700 تومان بخرد.
سوالی که با مطالعه این جوابیه پیش میآید اینکه اگر واقعا بهدلیل کاهش بارندگیها تولید داخلی کاهش یافته است پس چرا شرکت مذکور برای خرید گندمهای داخلی اعلام آمادگی کرده است؟ به عبارت دیگر اگر واقعا تمامی گندمهای تولیدی کشاورزان داخلی را شرکت بازرگانی خریده که آقای سیف چنین ادعایی کرده است پس دیگر نباید گندمی در انبارهای کشاورزان مانده باشد.
ولی به نظر بسیاری از کارشناسان واقعیت این است که دلیل کاهش فروش گندم کشاورزان داخلی به دولت ناشی از سوءتدبیر دولت در عدم تغییر نرخ خرید تضمینی است یعنی دولت حاضر شده ارز گرانبها را به کشاورزان خارجی برای خرید گندم بدهد ولی نرخ خرید تضمینی را از کیلویی 1700 تومان تغییر ندهد. همین بیتوجهی سبب شد تا دیروز هم عطاءالله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران صراحتا در واکنش به موضع شرکت بازرگانی دولتی مبنی بر آمادگی برای خرید مابقی گندمهای کشاورزان بگوید: اگر قرار بود کشاورزان گندم خود را کیلویی 1700 تومان به دولت بفروشند که همان 5 ماه قبل این کار را میکردند بنابراین تا زمانی که قیمت تغییر نکند کشاورزان تمایلی به فروش گندمهای خود به دولت ندارند. گفتنی است وی پیش از این تاکید کرده بود کشاورزان آمادگی تامین کل نیاز گندم کشور را دارند و نیازی به واردات نیست البته به شرط تغییر قیمت خرید.