جایگاه مبهم مؤسسات غیرانتفاعی در نظام دانشگاهی!
بررسی دفترچه راهنمای انتخاب رشته دوره کارشناسی بدون آزمون دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم نشان می‌دهد که اکثر ظرفیت‌های در نظر گرفته شده در موسسات غیرانتفاعی بیش از ۵۰ نفر است در حالیکه این موسسات در زمان ثبت‌نام اصلی هم همین ظرفیت‌ها اعلام کرده بودند، گویی این موسسات موفق به جذب دانشجو در مرحله نخست نشده‌اند یا بدین وسیله قصد دارند تا بیش از ظرفیت تعیین شده خود دانشجو پذیرش نمایند!
باید توجه داشت که شرایط ثبت‌نام در مرحله تکمیل ظرفیت دوره کارشناسی بدون آزمون با ثبت‌نام اصلی آن در شهریور ۹۸ تفاوت تعیین‌کننده‌ای دارد زیرا در این مرحله دیگر سازمان سنجش واسطه ثبت‌نام نیست و داوطلبان می‌توانند با مراجعه حضوری به دانشگاه‌ها در رشته‌های مورد علاقه خود ثبت‌نام کنند.
از این میان یک موسسه غیرانتفاعی که در حال حاضر به‌طور کلی ۱۲۰ نفر دانشجو دارد در مرحله تکمیل ظرفیت به تعداد ۵۸۰ نفر برای جذب دانشجو اعلام ظرفیت کرده است. این در حالی است که رئیس‌این موسسه پیش از این اعلام کرده بود: «موسسه «م» عضو هیئت علمی تمام وقت ندارد و استادانی که در این موسسه مشغول به تدریس هستند از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی و آزاد اسلامی هستند.»
به گفته وی؛ «با شرایط موجود امکان جذب هیئت‌علمی را نداریم. واحدهای بزرگ‌تر که بیش از هزار دانشجو دارند نیز عضو هیئت‌علمی تمام‌وقت ندارند اگر هم داشته باشند دو یا سه نفر بیشتر نیست.»
موسسه دیگری که در سال ۹۷ تنها مجوز پذیرش دانشجو در ۵ رشته را داشت؛ موفق شده علی‌رغم نداشتن استانداردهای لازم، رشته‌های خود را در سال ۹۸ به ۱۸ رشته در زمان ثبت‌نام اصلی برساند و اکنون هم در مرحله تکمیل ظرفیت در ۲۰ رشته برای جذب دانشجو اعلام آمادگی کرده است! این در حالی است که تعداد اعضای هیئت علمی تمام وقت این موسسه مشخص نیست و براساس اطلاعات وب‌سایت این موسسه، ۱۵ استاد معرفی‌شده این موسسه، عضو هیئت علمی تمام وقت دانشگاه‌های دیگر کشور هستند. براساس آیین‌نامه استخدامی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، اعضای هیئت علمی تمام وقت دانشگاه‌ها نمی‌توانند به صورت تمام در موسسات آموزشی غیرانتفاعی فعالیت داشته باشند و در صورت فعالیت تمام وقت در موسسات غیرانتفاعی، در دانشگاه‌های دولتی به حالت نیمه‌وقت تغییر وضعیت پیدا می‌کنند.
موسسه «ص» هم امسال در مرحله تکمیل ظرفیت یک کد رشته را ارائه داده است، این موسسه نیز شرایط جالبی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. پذیرش دانشجو در سال ۹۷ در این دانشگاه به صفر رسید چراکه این موسسه کیفیت لازم را برای جذب دانشجو نداشت و دانشجویان این دانشگاه عنوان کرده بودند: «کلاس‌ها در ساختمان نیمه‌کاره برگزار می‌شود!» البته گزارش‌های جدید نیز حاکی از این است که همچنان ساختمان این دانشگاه نیمه‌کاره مانده است. جالب است که این موسسه در پذیرش نوبت اصلی سال جاری توانست مجوز ۶ رشته جدید را دریافت کند که شامل رشته‌های با آزمون و بدون آزمون بود!
موسسه غیرانتفاعی «ل» هم از جمله موسسات غیرانتفاعی مسئله‌دار در کشور است که دانشجویان این موسسه بارها و بارها خواسته‌اند از این موسسه گزارشی تهیه شود چراکه کیفیت آموزشی دراین موسسه با مشکلات جدی مواجه است.
آن‌گونه که در دفترچه‌های راهنمای انتخاب رشته مشاهده می‌شود این موسسه مجوز جذب دانشجو در ۵ رشته در دوره کارشناسی بدون آزمون دارد که ظرفیت جذب دانشجوی این موسسه در هریک از این رشته‌ها ۶۰ نفر است اما ظرفیت‌های خالی‌مانده یا همان ظرفیت اعلام شده برای تکمیل ظرفیت، نشان می‌دهد که این موسسه غیرانتفاعی از ۳۰۰ نفر ظرفیت موجود پذیرش دانشجو در مرحله نخست تنها موفق به پذیرش ۳۷ نفر شده است. برای مثال در کدرشته حسابداری ۲ نفر، در رشته عمران ۷ نفر، در رشته‌های برق و کامپیوتر ۱۲ نفر و در رشته معماری ۱۱ نفر پذیرفته شده‌اند و بیش از ۲۵۰ صندلی این موسسه خالی مانده است.
همچنین بررسی‌ها از دفترچه تکمیل ظرفیت نشان می‌دهد که در موسسه «پ» نیز از ۳۴۰ ظرفیت ۳۲۵ صندلی خالی مانده است و فقط ۱۵ دانشجو در این دانشگاه پذیرش شده‌اند. یعنی در سه رشته از ۵ رشته این موسسه تنها سه دانشجو پذیرش شده، در یک رشته ۶ دانشجو، در یک کدرشته هم هیچ دانشجویی پذیرفته نشده است!
در موسسه غيرانتفاعی «الف» نیز از ۷۸۰ ظرفیت پذیرش ۱۸ نفر دانشجو پذیرفته شده و ۷۶۲ ظرفیت خالی مانده اما با این وجود در کمال تعجب مشاهده می‌شود که ۲۶۰ نفر ظرفیت جدید در سه کد رشته جدید برای مرحله تکمیل ظرفیت در نظر گرفته شده است.
از این دست موسسات غیرانتفاعی در دفترچه راهنمای انتخاب رشته بسیار به چشم می‌خورد و سؤال مهم این است که چه زمانی این موسسات در مسیر کیفی‌سازی قرار می‌گیرند؟ آیا عدم استقبال متقاضیان در انتخاب رشته از کدرشته‌های این موسسات هیچ پیام خاصی را به وزارت علوم منتقل نمی‌کند؟ چرا راهکار تجمیع و ارتقا کیفیت در مورد این موسسات اجرایی نمی‌شود؟
بررسی‌ها درباره موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی نشان می‌دهد که بسیاری از این موسسات حتی روند کامل قانونی برای ثبت و فعالیت را طی نکرده‌اند و هنوز ثبت شرکت نشده‌اند! در حالی که براساس قانون، موسسات غیرانتفاعی آموزش عالی بعد از دریافت مجوز از وزارت علوم باید ثبت شرکت شوند.
حال اینکه چطور این موسسات با نداشتن حداقل‌های قانونی می‌توانند مجوز کدرشته‌های جدید را دریافت کنند؟ خود یک سؤال و ابهام بزرگ است. موضوع دیگری که درباره موسسات غیرانتفاعی بسیار مورد توجه است مسئله حضور اعضای هیئت علمی در این موسسات است. این موسسات اگر از سایر دانشگاه‌ها عضو هیئت علمی بگیرند نمی‌توانند به صورت تمام وقت آنها را جذب کنند. چنانکه قبلا نیز‌اشاره شد در صورت جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی در این موسسات به صورت تمام وقت، همکاری آنها در دانشگاه‌های دولتی به حالت نیمه وقت تقلیل می‌یابد و طبیعی است که این مسئله انگیزه اساتید دانشگاه را برای جذب تمام وقت در موسسات غیرانتفاعی از بین می‌برد و نوعی مانع قانونی و ساختاری برای جذب هیئت علمی این موسسات ایجاد می‌نماید.
به نقل از آنا؛ به نظر می‌رسد که وزارت علوم باید یکبار برای همیشه جایگاه موسسات غیرانتفاعی را در نظام آموزش عالی کشور مشخص کند و متناسب با آن جایگاه نسبت به رفع مشکلات این موسسات و تعیین ظرفیت پذیرش و تعداد کدرشته‌ها اقدام نماید تا ابهامات در این‌باره برطرف شود و متقاضیان این دانشگاه‌ها هم تکلیف خود را برای پذیرش در آنها بدانند.