توضیحات سازمان امور مالیاتی درباره یک خبر
در پی انتشار مطلبی با عنوان «رقم فرار مالیاتی بسیار بیشتر از 40 هزار میلیارد تومان است» در این صفحه مورخ 4 مرداد 98، سازمان امور مالیاتی توضیحاتی را ارسال کرد که از نظر خوانندگان میگذرد.
در توضیحات این سازمان آمده است: «روشهای مختلفی برای اندازهگیری، تشخیص و برآورد میزان فرار مالیاتی وجود دارد که در دو گروه کلی روشهای مستقیم و غیرمستقیم قابل دستهبندی هستند. رویکردها و روشهای مختلفی در هر یک از طبقات مذکور وجود دارد که استفاده از دادههای حسابهای ملی برای تخمین ظرفیت بالقوه قانونی مالیات، روش پولی (تقاضای نسبت پول نقد به نقدینگی)، روش نهاده فیزیکی، روش بازار کار، روش شکاف و روش شاخصهای چندگانه و علل چندگانه (MIMIC) از مهمترین آنها میباشند. با توجه به اینکه هر یک از روشهای مورد اشاره دارای فروض و محدودیتهای متفاوتی هستند، نتایج و اعداد و ارقام حاصله در مورد میزان فرار مالیاتی نیز بسته به استفاده از روش برآورد، با یکدیگر تفاوت خواهد داشت.
میزان فرار مالیاتی برآورد شده در مطالعات مختلف، با توجه به لحاظ نمودن بخشهای مالیات بر کالا و خدمات و مالیاتهای مستقیم و یا درنظر گرفتن مقادیر مالیات بر واردات نیز میتواند متفاوت باشد. تفکیک و یا عدم تفکیک فرار مالیاتی و اجتناب از پرداخت مالیات در برآوردهای انجام شده، عامل مؤثر دیگری است که نتایج متفاوتی را حاصل میکند.
علاوه بر موارد مذکور که میتواند به ارقام و اعداد متفاوتی در زمینه میزان فرار مالیاتی منجر شود، این نکته نیز قابل توجه است که تعیین دقیق میزان فرار مالیاتی بهدلیل ماهیت آن که بهصورت پنهان و خارج از پوشش نظام قانونی و مالیاتی انجام میشود ممکن نبوده و نمیتوان رقم ثابتی را در این زمینه مشخص نمود. مجموعه عوامل یادشده باعث شده است در بسیاری از گزارشات مربوط به برآورد فرار مالیاتی، حجم آن بهصورت بازهای اعلام شود. از سوی دیگر در زمینه رقمهای مربوط به فرار مالیاتی که در متن گزارش مورد اشاره قرار گرفتهاند، همانگونه که ملاحظه میشود اغلب اعداد و بازههای اعلامی توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی کشور دارای همپوشانی بوده و تفاوت چشمگیری با یکدیگر ندارند.
در پایان سه نکته در مورد پدیده فرار مالیاتی قابل ذکر است: نخست اینکه، این مشکل مختص ایران نبوده و در تمامی کشورها حتی کشورهای با نظام مالیاتی کاملاً پیشرفته نیز وجود دارد و هیچگاه به صفر نمیرسد. نکته دوم اینکه توجه صرف به رقم مطلق فرار مالیاتی چندان معمول نبوده و عموماً نسبت آن به حجم تولید ناخالص داخلی مبنای گزارشدهی و مقایسه قرار میگیرد که در این زمینه، ایران با وضعیت چندان نامطلوبی مواجه نیست. سوم اینکه، هرچند داشتن برآورد قابل قبولی از میزان فرار مالیاتی میتواند مفید واقع شود، اما توجه به اقدامات مقابله با فرار و ارتقاء تمکین مالیاتی از اهمیت بسیار بالاتری برخوردار میباشد که خوشبختانه تلاشهای خوبی در سالهای اخیر در این زمینه صورت گرفته است.»