سیر تا پیاز بازار لوازم خانگی و چالش‌های پیش روی مردم - بخش دوم
رونق تولید داخلی با موتور محرکه ارتقای کیفیت
چرا باید همچنان علاقه‌مندی مشتری به سمت کالاهای وارداتی باشد؟ باید فرهنگ سازی کرد و خط بطلانی بر این باور غلط کشید؛ اما درباره این که ارتقای کیفیت کالا باید در اولویت نخست تولید‌کننده داخلی قرار بگیرد، بر هیچ کس پوشیده نیست و روشن است تولید‌کننده برای پر و بال گرفتن، نیازمند حمایت و تسهیلات است.
هنگامی که در بازار لوازم خانگی سر می‌چرخانی، انواع برندها چشمانت را مسحور خود می‌سازد؛ اما این روزها که قیمت برندهای وارداتی سر به فلک گذاشته‌اند، چشم قشر متوسط به برندهای داخلی بیشتر روشن شده است. این روشنایی را باید به فرصت نیک گرفت و در جهت رفع مشکلات تولید‌کننده‌ها گام‌های موثری برداشت؛ ضمن این که تولید‌کننده‌ها نیز باید در تلاش باشند تا بتوانند ارتقای کمی و کیفی محصولاتشان را به مشتریان خود هدیه دهند.
در برنامه‌ریزی‌های آتی برای صنعت تولید داخل لوازم‌خانگی وعده داده شده است:
ظرفیت خالی واحدهای تولیدی در راستای رونق تولید با به کارگیری ظرفیت‌های خالی ۲۰۰۰ واحد تولیدی با تسهیلات معادل ۱۴ هزار میلیارد ریال فعال سازی می‌شود.
افزایش ظرفیت تولید ۱۰۰۰ دستگاه یخچال، ۸۰۰ هزار دستگاه ماشین لباسشویی و ۳۰۰ هزار دستگاه بخاری گاز سوز هرمیتک هوشمند هم با اجرای پروژه ساماندهی و تکمیل محصولات لوازم خانگی برنامه ریزی شده است.
تولید و تعمیق ساخت داخل از برنامه‌های دیگر امسال است که برای رسیدن به این محور، اجرا و پیاده سازی پروژه توسعه خوشه‌های صنعتی به تعداد ۴۰ خوشه صنعتی، اجرای برنامه‌های ارتقاء کیفیت محصولات تولیدی در ۵۰۰ واحد صنعتی(در صنایع لوازم خانگی و خودرو) برنامه‌ریزی شده است.
حال باید دید تا چه حد این وعده‌ها عملی و تولید‌کننده و مشتری را به بازار داخلی لوازم داخلی امیدوار ساخته و به اشتغالزایی می‌انجامد؟
دست مشتری را
در پوست گردو می‌گذارند!
برای خرید جهیزیه باید چند نکته طلایی را مد نظر داشته باشید:
قبل از اقدام به خرید حتما لیست تهیه کنید. برای خرید اقلام ضروری، حتما از نزدیکان خود درباره مارک‌های مختلف پرس و جو کنید. سعی کنید در دام تبلیغات فروشنده‌ها گرفتار نشوید. لوازمی را خریداری کنید که واقعا به آن‌ها احتیاج پیدا خواهید کرد. از چشم و هم چشمی اجتناب کنید. لوازم جهیزیه باید باب طبع عروس خانم باشد، به دخالت‌های بی‌مورد دیگران اهمیت ندهید. از خرید وسایلی که کاربردهای یکسانی دارند، خودداری کنید. برای خرید وسایل حتما متراژ خانه نو عروس را در نظر بگیرید. حتما به وسع مالی خانواده توجه کرده و آن‌ها را در فشار مالی قرار ندهید. کم یا زیادی جهیزیه هیچ تاثیری در خوشبختی یا بدبختی شما نخواهد داشت.
علی رغم دانستن و مد نظر قرار دادن همه موارد بالا، هنوز هم مشکلات تهیه جهیزیه با افزایش هر روزه قیمت‌ها به صورت تصاعدی و نجومی پا برجاست.
با این که تصور عمومی بر این است که قیمت لوازم خانگی داخلی نسبت به نمونه‌های خارجی باید بسیار پایین‌تر باشد، اما خبر تلخ این است که تفاوت‌ها آن چنان نیست که باعث دلگرمی قشر ضعیف و متوسط گردد.
یکی از فروشندگان لوازم خانگی داخلی برایمان در مورد تولید داخل و چالش‌های پیش روی مشتری و فروشنده توضیح می‌دهد: «برای مثال تفاوت قیمت بین یک ماشین لباسشویی 5 کیلویی داخلی و خارجی تنها 300 هزار تومان است، بنابراین مشتری پیش خودش دو دو تا چهار تا کرده و به سراغ برند خارجی می‌رود که در ذهنش حک شده کالای بهتری است. ما در این چالش با دو موضوع روبروییم؛ یکی عدم فرهنگ سازی در مورد خرید ایرانی و موضوع دوم عدم حمایت از تولید‌کننده داخلی. چنانچه با حمایت‌های همه جانبه، تولید داخل رونق بگیرد، تولید‌کننده می‌تواند کالای مورد نظر را با هزینه پایین‌تری تولید کند و ارزان‌تر به دست مشتری برساند.»
وی ادامه می‌دهد: «بر روی عملکرد شرکت‌های تولید داخل هیچ نظارتی نیست. وقتی برای خرید یک مدل کالا به این شرکت‌ها مراجعه می‌کنیم، می‌گویند انبار خالی است و کالا نیست. در صورتی که همان مدل را می‌توانیم در همان لحظه در بازار لوازم خانگی پیدا کنیم. در واقع شرکت‌های تولید‌کننده حاضر نیستند خودشان با قیمت پایین بفروشند. به مغازه‌های خرد در سطح شهر می‌دهند تا آن‌ها با قیمت بیشتری بفروشند و این گونه سود بیشتری عایدشان شود. بنابراین با کمبود کالای تولید داخل مواجه نیستیم، بلکه با پدیده دور زدن مشتری روبه‌روییم.»
کشمکش تولید‌کننده، فروشنده
و خریدار در بازار لوازم خانگی
روح االله افراسیابی یک فروشنده یخچال ایرانی در مورد دلایل گرانی لوازم خانگی تولید داخل برایمان می‌گوید: «دلیل گرانی تولیدات داخلی کاملا مشخص است. ما صنعت مستقلی نداریم. تمام اجزا حتی اجزای ساده لوازم خانگی به نوعی، وارداتی هستند. مثلا می‌گوییم ما فلان محصول را تولید می‌کنیم که ۹۵ درصد وزنش در داخل تولید شده، ولی آن ۵ درصد همان بخش اصلی محصول است که وارداتی است.»
وی ادامه می‌دهد: «تولید‌کننده‌ها در ایران به دنبال انحصار هستند. صنعت تولید لوازم خانگی چیزی جز انحصار و مونتاژ نیست؛ بعد هم قیمت‌ها را بیشتر از نمونه خارجی آن بالا می‌برند، چون رقابتی نیست.»
وی در تکمیل صحبت هایش می‌گوید: «البته در جانب انصاف باید بگویم در حال حاضر تولید‌کننده‌ها با مشکل جدی واردات مواد اولیه نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. اغلب هم اذعان داشته‌اند که ارز دولتی برای واردات مواد اولیه دریافت نکرده‌اند.»
همایون سرلکی فروشنده دیگری گله‌مندانه می‌پرسد: «امثال من که جنس را با قیمت قبلی فروختیم و حالا مجبوریم برای خرید همان جنس چندین درصد پول بیشتر بدهیم، چقدر ضرر می‌کنیم؟»
اکبر رحمت زاده یک مشتری که تا این لحظه شنونده بوده، با دلخوری این گونه جواب فروشنده معترض را می‌دهد: «آقای فروشنده! شما ضرری نکرده ای، بلکه تنها سود کمتری برده‌ای. ضرر را خریدار بیچاره می‌دهد. شما گران می‌خری و گران‌تر می‌فروش، اما از این که قدرت خریدِ اصل سرمایه ات پایین‌تر آمده است، درست است؛ ولی ضرر نکرده ای.»
کالای داخلی در صورت حمایت
کمتر از برند خارجی نیست
در پی انتشار خبر کمرنگ شدن حضور دو برند مشهور لوازم خانگی خارجی در بازار، جوابیه‌ای در سایت اتحادیه صنف تهیه و فروشندگان لوازم خانگی ایران درج شده است:
«رفتار غیرکارشناسانه برخی از افراد جای تامل دارد. این که با چه هدفی برخی از اخبار به صورت هدفمند در فضای رسانه منتشر می‌شود؟ در جای خود قابل بحث است، اما نکته کلیدی ماجرا این‌جاست که بازار لوازم خانگی ایران به قدر کافی هیجان زده است، اظهارات غیرکارشناسی باعث بروز تنش‌های بیشتر در این بازار می‌شود.
خبر خروج برندهای خارجی در شرایطی که هنوز هیچ منبع رسمی، این اخبار را تایید نکرده است، یک رفتار هیجان زده خواهد بود که به آشفتگی بیشتر بازار کمک خواهد کرد. از یاد نبریم که در حال حاضر نیز سهم عمده‌ای از بازار ایران در اختیار این قبیل شرکت‌هاست که در ایران کارخانه‌های تولیدی داشته و طی چند سال گذشته به تولید محصولات خود در کشور مشغول بوده‌اند. این گونه اظهار نظرها با توجه به علاقه‌مندی خریداران به محصولات این شرکت‌ها، تنها به دلال بازی‌های بازارلوازم خانگی ایران دامن می‌زند. ایجاد هیجان نامتعارف در بازار لوازم خانگی باعث هجوم مجدد دلال‌ها به بازار لوازم خانگی خواهد شد و در نهایت این خریداران هستند که متضرر می‌شوند.
بازار ایران هم اکنون فرصت مناسبی را پیش روی تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی گذاشته تا با افزایش کیفیت محصولات خود، جای خالی شرکت‌های خارجی را پرکنند، اما این مهم تنها به لطف افزایش کیفیت اتفاق خواهد افتاد. تولید به هر قیمتی به اسم تولید ملی دردی از صنعت لوازم خانگی کشور دوا نخواهد کرد و باید به کیفیت محصولات توجه بیشتر شود. درس گرفتن از شرکت‌های موفق بازار لوازم خانگی ایران نشان خواهد داد که تنها راه رسیدن به سهم بیشتر در بازار، افزایش کیفیت است نه بازی‌های رسانه‌ای.»
علی رغم همه این توضیحات، به نظر می‌رسد که باید بپذیریم تقویت تولید داخلی از ضرورت‌های صنعت ملی است و برنامه ریزی‌ها باید از خیلی قبل‌تر به صورت جدی طرح ریزی و اجرا می‌شد. ضمن این که چرا باید همچنان علاقمندی مشتری به سمت کالاهای وارداتی باشد؟ باید فرهنگ سازی کرد و خط بطلانی بر این باور غلط کشید؛ اما درباره این که ارتقای کیفیت کالا باید در اولویت نخست تولید‌کننده داخلی قرار بگیرد، بر هیچ کس پوشیده نیست و روشن است تولید‌کننده برای پر و بال گرفتن نیازمند حمایت و تسهیلات است.
راهنمای خرید لوازم خانگی
انتخاب لوازم خانگی می‌تواند هیجان انگیز باشد؛ اما هنگامی که در میان مدل‌های متنوع گم می‌شوید و انتخاب بین طراحی‌های مختلف برای‌تان سخت می‌شود، وقتی فروشندگان دست از تعریف و تمجید از مدل‌های تازه به بازار آمده برنمی دارند، کار تا جایی سخت می‌شود که نیاز به راهنمایی و مشاوره پیدا می‌کنید. در حین خرید لوازم خانگی به نکات کلیدی زیر توجه ویژه داشته باشید:
ظرفیت لوازم خانگی به اندازه سایز لباستان مهم است. ظاهر بین نباشید، به طراحی اهمیت بدهید. خرید از یک برند خاص؟! این اشتباه را نکنید. تبلیغات برای جذب مشتری است، همیشه به آن‌ها اعتماد نکنید. رنج قیمت‌ها، رازهایی که باید بدانید.
حمید کرمی یک فروشنده لوازم الکتریکی خانگی در مورد اشتباه خرید منحصرا از یک یا دو برند مشهور توضیح می‌دهد: «خریدن تمام لوازم آشپزخانه‌تان از یک برند، دقیقا مثل این است که بخواهید برای یک تبلیغ تلویزیونی، آشپزخانه‌ای کامل را به تصویر بکشید. این که یخچال و فریزرهای یک برند خاص کیفیت بسیار بالایی دارد، دلیل بر این نیست که لباسشویی یا ظرفشویی همان برند هم این کیفیت را داشته باشد یا حتی برای شما مناسب باشد.»
این فروشنده متذکر می‌شود: «حتی در بین محصولات برندهای شناخته شده و امتحان پس داده هم ممکن است لوازمی پیدا کنید که نه تنها کیفیت مناسبی ندارد، بلکه اصلا برای استفاده در ایران مناسب نیست. مثلا اجاق گازهای وارداتی به خاطر مصرف بالای برق برای استفاده در ایران مناسب نیستند.»
وی به مشتریان توصیه می‌کند: «برای خرید هر کدام از لوازم خرد یا درشت آشپزخانه سراغ برند متفاوتی بروید. برای خریدن لوازم خرد آشپزخانه بهتر است برندهای داخلی را انتخاب کنید. این محصولات قیمت ارزان‌تری دارند، اما امکاناتشان تقریبا با مدل‌های مشابه وارداتی برابری می‌کند.»
این فروشنده لوازم خانگی الکتریکی صراحتا می‌گوید: «طراحی بدنه یخچال با نگین‌های تزئینی ونقره، مصرف فقط هفت لیتر آب در هر سیکل شست و شوی ماشین لباسشویی یا تعداد دور دیگ درونی، شست و شوی ظروف تنها در 12 دقیقه، سیستم گردش چندگانه هوا برای ماندگاری دو برابر مواد غذایی در یخچال، جاروبرقی بسیار قوی که حتی قدرت مکش مبلمان را دارد و ... همه شعارهای تبلیغاتی هستند.
طراحان تبلیغات آموزش دیده‌اند تا بدترین محصول را هم طوری به شما معرفی کنند که انگار بهترین و با کیفیت‌ترین محصول تولید شده در دنیای لوازم خانگی است. اگر از نظر شما استناد به این تبلیغات است، احتمالا جزو کسانی هستید که هر دوسال یک بار لوازم آشپزخانه‌تان را تعویض می‌کنید یا مکررا با مرکز گارانتی تماس می‌گیرید و از ایراد لوازمتان شکایت دارید، اما از نظر ما بهتر است تنها تبلیغات را به چشم معرفی نگاه کنید و خودتان برای بررسی امکانات و کیفیت این محصولات دست به کار شوید. حتی اگر کارشناس و حرفه‌ای هم نباشید با یک بار بررسی از نزدیک متوجه ایراداتی می‌شوید که در تبلیغات ندیده بودید.