نظر کارشناسان درباره اقدام عجولانه دولت
راه حل مسائل زیستمحیطیکشور معاهده پاریس نیست
کارشناسان با ارائه دلایل علمی، ربط دادن حل مسائلی چون خشکسالی و بحران آب، خشک شدن دریاچه ارومیه و آلودگی هوا به اجرای موافقتنامه پاریس را ماهیگیری از آب گلآلود میدانند. عدهای از نمایندگان مجلس نیز با اشاره به اینکه اکثر گازهای گلخانهای توسط کشورهای غربی انتشار پیدا میکند، عجله مسئولان کشور در پیوستن به این موافقتنامه را منطقی نمیدانند.
خبرگزاری مهر در گزارشی در زمینه ابعاد و پیامدهای اجرای موافقتنامه آب و هوایی پاریس نوشت: در آخرین روزهای سال ۲۰۱۵، سران ۱۹۵ کشور جهان از جمله ایران در نشستی شرکت کردند که به نگرانی مردم جهان درباره تغییر اقلیم اختصاص یافته بود و پیمان پاریس را به دنبال داشت. این پیمان مدعی است که مهمترین دلیل گرم شدن کره زمین انتشار گازهای گلخانهای مانند دی اکسید کربن حاصل از مصرف سوختهایی نظیر نفت و گاز است، لذا برای توقف روند موجود باید مصرف این سوختها کاهش یابد.
با این حال انتقاد اصلی به علمی بودن خود موضوع تغییر اقلیم نیست، به عوامل آن است. بسیاری از منتقدان میگویند نظریه گرمشدن زمین در اثر انتشار CO2 انسانساخت، هنوز در بین محققان از اعتبار و اتقان علمی برخوردار نیست.
حسن لشکری، رئیس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین به مهر میگوید: در ادوار گذشته که خبری از اینهمه جمعیت، صنایع متعدد، سوختهای فسیلی و غیره نبوده گرمایش جهانی چگونه اتفاق افتاده است؟ در دورههایی در همین کشور ایران دماهای بالاتر از این ثبت شده است.
با این حال موافقان پیوستن به توافق پاریس، بحرانهای محیط زیستی کشور را نشان میدهند و اجرای تعهدات سفت و سخت این توافق را راه حل اصلی عبور از این بحرانها میدانند. موافقان به مسائلی همچون خشکسالی و بحران آب، خشک شدن دریاچه ارومیه و آلودگی هوا اشاره میکنند.
منتقدان اما میگویند این استدلال ماهیگیری از آب گلآلود است. لشکری در این زمینه تصریح میکند: پدیده ریزگردها و خشک شدن دریاچهها هیچ ارتباطی با تغییر اقلیم ندارد. همه اینها به دلیل سوء مدیریتهایی است که در مدیریت منابع آبوخاک کشور اتفاق افتاده است. جابهجایی آب در حوضههای آبریز بدون مطالعه دقیق، احداث سدهای متعدد بدون توجه به حساسیت های زیست محیطی حوزه آبریز، نداشتن برنامه آمایشی مناسب برای کشاورزی، استفاده از کشتهای نامناسب در اقلیمهای خشک که آببری بالایی داشتهاند، آبیاری سنتی مزارع، احداث صنایع بزرگ بدون توجه به پتانسیلهای آبی منطقه، فقدان یک فرهنگ صحیح در مدیریت و مصرف آب و عدم بازبینی و بازنگری در قوانین مالکیت آب و دهها دلیل دیگر باعث بروز مشکلات زیست محیطی شده است.
وی تأکید میکند: آیا خشک شدن زمینهای جلگه حاصلخیز خوزستان و تبدیلشدن آن به چشمه ریزگرد زاده تغییر اقلیم است یا سوء مدیریت؟ آیا خشک شدن دریاچه ارومیه نتیجه خشکسالی است یا سوء مدیریت در استفاده نامطلوب و بیرویه از منابع آب در سرچشمههای قبل از ورودی به دریاچه؟ چشمههای ریزگرد داخل عراق نتیجه تغییر اقلیم است یا خشک شدن هورهای متعدد داخل عراق؟ گردوغبار خفقانآور دشت سیستان که زندگی را برای ساکنان آن به جهنمی تبدیل کرده است، نتیجه تغییر اقلیم است یا خشک شدن هامونها؟ آیا این بادها در سنوات قبل نمیوزیدند؟ مطالعات نشان میدهد که الگوهای جوی تغییر چندانی نداشتهاند و شدت بادها نیز تغییری نکرده است. همچنین، یک کارشناس محیط زیست درباره ارتباط میان گازهای گلخانهای و آلودگی هوا و این که پیوستن به موافقتنامه پاریس چه اندازه به رفع آلودگی هوا کمک میکند، به مهر میگوید: راهکارهای فعلی کاهش آلودگی هوا در تضاد با کاهش گازهای گلخانهای از جمله CO2 هستند. بدین معنی که اگر راهکارهای کاهش آلودگی هوا (نصب کاتالیستها) جدیتر دنبال شود، به ناچار افزایش گازهای گلخانهای از این محل را در پی خواهد داشت. لذا ارتباط این دو موضوع به مثابه ماهی گرفتن از آب گلآلود است. محمد کاظمی خاطرنشان میکند: گاز CO2و دیگر گازهای گلخانهای اصلاً جزو آلایندههای هوا محسوب نمیشوند و بهعبارتی کاهش گازهای گلخانهای اصلاً ارتباطی با کاهش آلودگی هوا ندارد.
عسگر سرمست، پژوهشگر سیاستگذاری انرژی نیز به مهر میگوید: ما کشوری هستیم که از نظر منابع نفت و گاز مجموعا رتبه اول دنیا را داریم. در واقع نقطه اثر یعنی هدف اصلی موافقتنامه پاریس، کاهش انتشار همین منابعی است که ما داریم. پس به نظر میرسد که پیوستن ما به این موافقتنامه ممکن است اقتصاد ما را تحت تاثیر قرار بدهد. به عنوان نمونه چند کشور با شرایط مشابه را ببینیم. روسیه بزرگترین دارنده منابع گازی و یکی از بزرگترین کشورهای زغالسنگ دنیا است. این کشور تا به حال به موافقتنامه پاریس نپیوسته و از طرف مسئولین آن، از جمله پوتین اعلام شده در صورتی که کشور به موافقتنامه پاریس بپیوندد، در بلندمدت تاثیر منفی روی اقتصاد کشور دارد.
علی ابراهیمی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز میگوید: اساس توافقنامه پاریس بر مبنای پذیرش این نظریه است که انتشار دیاکسید کربن موجب گرمایش زمین شده است، در حالیکه نظریات علمی متعددی، این مسئله را رد میکند.
ابراهیمی خاطرنشان میکند: حتی اگر این مبنای غلط را نیز فرض بگیریم، ایران در انتشار CO2 سهم بسیار کمی نسبت به کشورهای توسعهیافته همچون آمریکا و روسیه دارد و با وجود نپیوستن این کشورها، عجله مسئولان کشور در پیوستن به این موافقتنامه منطقی نیست. همچنین سید محمدجواد ابطحی، از نمایندگان مخالف تصویب این موافقتنامه در مجلس، چنین میگوید: اکثر گازهای گلخانهای توسط کشورهای غربی انتشار پیدا میکند. بنابراین تصویب چنین لوایحی برای کشور ایران، تأثیری در کاهش اثر گازهای گلخانهای و انتشار آنها ندارد.