آسیب‌های کنکور و مزیت تغییر پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی- بخش نخست
ذهن خسته دانش‌آموزان در اسارت مافیای کنکور
گروه گزارش
تمام شد! درست در جایی که باید شروع می‌شد! کنکور، آزمون پایانی 12 سال تحصیلی است و به قول کنکوری‌ها باید دست‌رنج 12 سال را در چهار ساعت رقم زد تا به یک پایان خوش رسید، اما چرا همه چیز را همین طور تربیت داده‌اند که در انتهای دوران تحصیل مدرسه به پایان برسیم، نه آغازی برای یک دوران جدید؟ سال‌هاست که بسیاری از نوجوانان و جوانان ما به جلسه کنکور می‌روند تا به جای علامت زدن گزینه‌های خوشبختی، آرزوهایشان را با اعلام ساعت 12 و پایان آزمون، همان‌جا چال کنند.
اما از این آب گل‌آلود کنکور که کمتر دست جوانان با هزار امید و آرزو، ماهی می‌دهد برخی‌ها خوب ماهی می‌گیرند. آرزوهای جوانان با استعداد این سرزمین را طعمه دام‌های خود کرده‌اند و همه فصل پول‌های کلانی را به جیب می‌زنند. به قول بعضی‌ها «الان نون تویِ کنکوره»! این تنور که به دست دلال‌ها و مافیای کنکور نان می‌دهد، نوجوانان را با آرزوهایشان در خود می‌سوزاند.
داستان تکراری چهار سال
برای چهار ساعت!
از همان سال‌های نخست دبیرستان زمزمه‌اش بلند می‌شود. حتی حالا برخی جاها مد شده است که برای گرفتن نتیجه مناسب از این غول وبی‌شاخ و دم کنکور از اول دبیرستان، دانش‌آموزان را به کلاس کنکور می‌فرستند. دلال‌های کنکور با شست‌وشوی مغزی دانش‌آموزان و خانواده‌هایش این باور را در ذهن آنان ایجاد می‌کنند که اگر 4 سال به کلاس‌های کنکور بیاید وهر سال درس‌های کنکور را که خیلی‌هایش را در سال اول و دوم دبیرستان نه دیده است و نه خوانده است کنار کنکوری‌ها بخواند، می‌تواند در برابر هم‌سن‌های خود در سال کنکور قوی‌تر باشد و نتیجه مطلوب را کسب کند. با این اوصاف 15، 16 سالگی که بهترین سنین نوجوانی برای نوجوانان است به راحتی در راه کنکور تباه می‌شود.
اولیای دانش‌آموزی یک فرزندش به تازگی کنکور 97 را پشت سر گذاشته است، در گفت‌و‌گو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید:« دخترم سال اول دبیرستان بود که به یک مشاوره انگیزشی برای کنکور از طرف مدرسه در یک آموزشگاه دعوت شدیم؛ یکی از مشاوران تحصیلی برجسته در آن‌جا حضور داشت و از اهمیت تلاش در سال‌های قبل کنکور حرف‌هایی می‌زد و از دانش‌آموزان می‌خواست که برای درس خواندن حرفه‌ای تنها به سال کنکور اکتفا نکنند، چون در این صورت نتیجه مطلوبی به دست نمی‌آورند.»
وی در ادامه همین بحث می‌گوید:«بعد از همایش تبلیغات مربوط به برنامه کلاس‌هایی با عنوان نکته و تست در بین ما پخش شد و خواستند تا اولین جلسه را به صورت رایگان از این کلاس‌ها استفاده کنیم. به اصرار دخترم او را به این کلاس‌ها فرستادم؛ وقتی که برگشت می‌گفت که اگر در این کلاس‌ها شرکت نکند هرگز نمی‌تواند موفق شود. بازهم به اصرار به ثبت نام او در این کلاس‌ها با مبلغ گزافی تن دادم، اما کنکورهرگز به پیش‌بینی فرزندم پیش نرفت.» کم نیستند والدین و نوجوانانی که چند سالی را برای کنکور به تباهی داده‌اند و در آخر جز پشیمانی هیچ نتیجه‌ای دریافت نکرده‌اند.
نرخ‌های سر به فلک کشیده
برای موفقیت
کنکورهمواره برای دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها کابوس بوده است؛ کابوسی که برخی از آن استفاده کرده و کیسه‌های بزرگی را برای جمع‌آوری پول خانواده‌ها دوخته‌اند. وضعیتی که مجلس چندین نوبت برای تغییر آن دست به کار شده و طبق قانون، آخرین مهلت برای حذف کنکور، سال ۹۷ اعلام شده است؛ اما مافیای کنکور نمی‌خواهند اجازه رقم خوردن این اتفاق را بدهند و از این روی به دنبال تغییر قانون هستند.
دست‌های پشت پرده کنکور وقتی که اذهان جامعه هدف را برای شرکت در کلاس‌های یک یا چند ساله‌شان آماده کردند، آن‌گاه از قیمت‌های نجومی کلاس‌های کنکور رونمایی می‌کنند، اما این در حالی است که داوطلبان و خانواده‌هایشان آن قدر تشنه استفاده از این کلاس‌ها برای کسب موفقیت هستند که هرعدد و رقمی را حاضرند بپردازند. برخی از این موسسات زیر نظر آموزش و پرورش هستند، اما با این حال برای کلاس‌هایشان قیمت‌های نجومی ارائه می‌کنند. اما داستان قیمت‌های نجومی یک طرف و این‌که آیا اصلا واقعا کلاس‌ها آن گونه که وعده داده می‌شود، تشکیل می‌شود یا خیر، یک طرف دیگر است.
یکی از مراجعین یک مرکز آموزشی کنکور برایمان از خلف وعده‌های این مرکز می‌گوید: «درحین ثبت‌نام درس زیست‌شناسی و ریاضی اسامی اساتید مطرح این دروس ارائه شده بود و بر همین اساس در این کلاس‌ها ثبت‌نام کردم، اما پس از گذشت چند جلسه از کلاس‌ها، پشتیبان استاد به جای خودش در کلاس حضور پیدا می‌کرد.»
او در ادامه می‌گوید:« بعد از آن متوجه شدیم که این یکی از روش‌های کسب درآمد آموزشگاه‌هاست که از اسامی اساتید مطرح برای جذب افراد استفاده می‌کنند.»
در فضای تبلیغاتی، برخی والدین بدون توجه به مسائل مختلف، فرزندان خود را جهت کسب آمادگی برای شرکت در کنکور، در موسسات کمک آموزشی ثبت‌نام می‌کنند که برخی از آنها غیر‌مجاز بوده و مورد تایید آموزش و پرورش نیستند.
حذف کنکور
نیازمند جسارت مسئولان
امروز بعضی زمینه‌ها برای حذف کنکور دردانشگاه‌ها وجود دارد که باید مسئولان برای اقدام آن جرات جسارت لازم را به خرج دهند. اقدام قابل توجه دانشگاه آزاد اسلامی در حذف کنکور کاردانی پیوسته در سال 84 به عنوان نقطه عطفی در دوره حل معضل کنکور در کشور باقی خواهد ماند. اقدامات مشابه دیگری را نیز می‌توان آغاز کرد. در حذف کنکور کاردانی پیوسته دانشگاه آزاد اسلامی برای هر رشته معدل تقریبی دیپلم هنرستان اعلام شد تا دانشجویان مدارک خود را ارسال کنند و سپس بر اساس اولویت انتخاب شوند. ممکن است این شیوه در عمل نارسایی‌هایی داشته باشد، اما حداقل این حسن را داشته که داوطلبان از امکان قبولی یا عدم قبولی خود در رشته شهرها قبل از اعلام نتایج تا حد زیادی مطمئن شدند و از اضطراب و نگرانی آنان کاسته شد. امروزه با وجود طرح‌های بسیاری که برای جایگزینی و کنکور وجود دارد، اما باز هم هر بار که به مرحله اجرا می‌رسد، سدهای نامشخصی مانع عمل شدن این جریان می‌شوند. هر چند که آن‌چنان هم این سدها نامشخص نیستند و آنان که سال‌ها با نام کنکور و به اسم موفقیت دانش‌آموزان این سرزمین جیب‌های خودشان را پر کرده‌اند، حذف کنکور برایشان یک کابوس است و هربار به نحوی مانع آن می‌شوند.
نتیجه یک پژوهش علمی نشان می‌دهد که تجدید نظردر نظام پذیرش دانشجو در آموزش عالی کشور یک ضرورت است و برای انجام آن نکاتی باید مورد توجه قرار گیرد؛ هر گونه تغییر در کنکور سراسری باید از اضطراب و نگرانی دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان کم کند و باید از تغییراتی که این اضطراب را افزایش می‌دهد پرهیز کرد. با افزایش ظرفیت آموزشهای فنی و حرفه‌ای در هنرستان‌های صنعتی، آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای دانشگاه جامع علمی کاربردی و دوره‌های کاردانی دانشگاه‌ها باید سرنوشت دانش‌آموزان را به سمتی تغییر داد که از تعداد متقاضیان شرکت در کنکور سراسری کاسته شود. تغییر در روش‌های کنکور و پذیرش دانشجو باید بر اساس تحقیقات علمی و به صورت تدریجی صورت گیرد و از هرگونه اقدام شتاب‌زده پرهیز کرد. هر یک از گروه‌های درسی یا رشته‌های دانشگاهی متقاضیانی دارند که لزوما مشابه یکدیگر نیستند. بنابراین ضرورتی ندارد که برای همه آنها تصمیم مشابهی گرفت. می‌توان متقاضیان رشته یا شهرهایی را مطالعه کرد و آنها را به تدریج از گردونه کنکور خارج ساخت.
مافیای کنکور، آزمون یا صنعت؟!
این قصه داستان تکراری موسساتی است که در بستر ضعف نظارت و ضعف بدنه آموزش و پرورش، رشد کرده‌اند و از غول کنکور، غول دیگری به نام «مافیای کنکور» حاصل شده‌است و امروز به جایی رسیده‌اند که سخن از ۲هزار میلیارد تومان گردش مالی سالیانه این موسسات به میان می‌آید! چنان‌که به گفته دکتر علی عبدالعالی، مدیر‌گروه ارتباط با مدارس دانشگاه علم و صنعت، مقوله‌ای به اسم «کنکور آزمایشی» در سال بالغ بر هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد و از محل چاپ کتاب‌های کمک‌آموزشی نیز به همین میزان پول نصیب موسسات خصوصی می‌کند.
پیش‌تر، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش هم به موضوع مافیای کنکور اذعان کرده و گفته‌بود که آسیب‌های اقتصادی در حال حاضر، کنکور را به «صنعت کنکور» تبدیل کرده و به تعبیر کارشناسان، مافیای کنکور در کشور شکل گرفته‌است.
نوید ادهم این راهم گفته‌بود که مافیای کنکور با گردش مالی میلیاردی، فرایند آموزش و پرورش را به علت توان مالی، متاثر کرده‌است، چرا‌که به علت توان مالی بالا، در همه‌‌جا مداخله و کیف دانش‌آموزان را سنگین می‌کند و با استفاده از روش‌های آشکار و پنهان، کتاب‌های خود را وارد کیف دانش‌آموزان می‌کند که همه این اتفاقات در سایه قدرت مالی رخ داده‌‌است.
در تاریخ دوازدهم مرداد ۱۳۹۷ برنامه مناظره‌ای در شبکه یک سیما در همین زمینه و تحت عنوان تأثیر معدل در پذیرش کنکور برگزار شد که در نوع خود جالب توجه بود.
در این مناظره افرادی، چون قاسم احمدی لاشکی، نایب‌رئیس‌کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، احمد حج فروش، پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت، غلامرضا کاتب، رئیس‌فراکسیون‌اشتغال و تولید مجلس شورای اسلامی و هامون سبطی، کارشناس آموزشی حضور داشتند.
حضور هامون سبطی به عنوان کارشناس آموزشی و مخالف تأثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور ۹۸ نیز در نوع خود جالب بود، زیرا وی از کسانی است که به دلیل تدریس در مؤسسات کنکوری و نوشتن کتاب‌های کنکوری جزو ذی‌نفعان برگزاری کنکور است.
همچنین در این مناظره، از مخاطبان خواسته شده بود به این پرسش دو گزینه‌ای پاسخ دهند:
«آیا موافقید معدل دبیرستان در نتیجه کنکور تأثیر قطعی داشته باشد؟ ۱- بله ۲-خیر.» در پایان برنامه 87/66 درصد پاسخ خیر را ارسال کرده بودند. هم اکنون مافیای کنکور با استناد به نتیجه همین نظرسنجی بیان می‌دارند که مردم خواهان برگزاری کنکور هستند و باید قانون تغییر یابد. باید به این مافیا گفت، اولا بیننده این برنامه بیشتر کسانی بودند که از حذف کنکور متضرر می‌شدند و به همین دلیل، بیشتر به گزینه خیر این نظرسنجی رأی دادند و دوم آنکه افرادی که در این نظرسنجی شرکت کردند، تنها بخش کوچکی از کسانی هستند که با کنکور به نوعی در ارتباط هستند. سوم، مسیر تغییر هر قانونی از مجلس و شورای نگهبان عبور می‌کند و این دو نهاد هستند که باید تصمیم بگیرند، قانون تغییر کند یا خیر. اینجاست که باید به توان مافیای کنکور تأکید کرد؛ افرادی که مقابل قانون حذف کنکور می‌ایستند- در حالی که گزارش‌ها نشان از آن دارد که هم اکنون بسیاری از دانشگاه‌های دولتی ظرفیت خالی دارند- آنها قصد دارند، با جلوگیری از حذف کنکور، به گفته فرهاد رهبر رئیس سابق دانشگاه آزاد اسلامی همچنان از گردش مالی ۸ هزار میلیاردی کنکور که حاصل برگزاری آزمون، کلاس‌ها، فروش کتاب‌ها و... است، بهره‌مند بمانند و برای این منظورهر چقدر لازم باشد، هزینه می‌کنند.