پرسش:
گریه بر امام حسین(ع) و حوادث کربلا که 1400 سال پیش اتفاق افتاده است چه منافعی برای انسان دارد؟
پاسخ:
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: هر کس شعائر و نشانه‌ها و علامت‌های دین خدا را محترم و گرامی بدارد شایسته تکریم و احترام بوده و از کمالات پاکدلی و خداشناسی است. (حج- 32)
یکی از اعمالی که شعائر و نشانه‌ها و زمینه‌های تقوا و رشد معنوی ور وحی را فراهم می‌کند، عزاداری و سوگواری و ماتم و نوحه‌سرایی و مرثیه‌خوانی و ناله و زاری و گریه کردن برای حضرت امام حسین(ع) است. در روایات گران‌قدر اهل بیت(ع) پاداش‌های عظیمی برای گریه‌کنندگان بر مصائب امام حسین(ع) ذکر شده است که در یک حدیث امام صادق(ع) می‌فرماید: کسی که یادی از حضرت حسین بن‌علی(ع) نزدش بشود و از چشمش به مقدار بال مگسی اشک خارج شود، اجر او بر خداست و حق تعالی به کمتر از بهشت برای او راضی نیست.
در این روایت به صراحت بیان شده که اگر مقدار اشک انسان برای امام حسین(ع) آنقدر کم باشد که حتی به اندازه یک بال مگسی باشد، آنقدر نزد خدای متعال ارزشمند است که پاداش آن چیزی کمتر از بهشت نمی‌تواند باشد. البته در اینجا این مقدار گریه باید با پشتوانه معرفتی همراه باشد و با سایر اعمال و رفتارهای معنوی، عبادی و دینی تطابق داشته باشد. هرچند آثار مثبت گریه در پالایش و تکامل روح انسان قابل انکار نیست، ولی چنین تحلیلی هرگز نمی‌تواند دلیل اصلی این همه تاکید و سفارش ائمه اطهار(ع) برای گریستن بر امام حسین(ع) و وعده ثواب‌های فراوان آن باشد. آری ارزش و مقام والای امام حسین(ع) در درگاه الهی محبان این حضرت را نیز به سعادت می‌رساند، به طوری که حتی با گریه برای امام حسین(ع) می‌توان از گناهان رها شد و بهشت را به ارمغان آورد. بنابراین از این منظر می‌توان ایام محرم و اشک بر مصائب امام حسین(ع) را فرصتی برای تهذیب نفس دانست؛ زیرا به واسطه این اشک بسیاری از حجاب‌هایی که به واسطه گناهان کوچک و بزرگ در اطراف قلب انسان ایجاد شده است پس زده می‌شود و زمینه را برای دریافت هدایت‌های الهی و تبعیت از سیره پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) را فراهم می‌آورد.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی در این زمینه می‌نویسد:
اشک ریختن بر مصیبت امام حسین(ع)، آثار فراوانی دارد، از جمله این که محبت اهل بیت(علیهم‌السلام) در قلب شیعیان حضور پیدا می‌کند؛ آنگاه دوست امامان معصوم(ع) هرگز فکر و راه و روش آنان را رها نمی‌کند؛ زیرا رهبری جوارح به دست جان و دل است و زمامداری قلب را محبت به عهده می‌گیرد و دل دوستان حسین‌بن علی(ع) جوارح را به صوب صراط مستقیم رهنمود می‌شود. خود آن بزرگوار نیز به این اصل کلی سفارش کردند که هر حادثه تلخی پیش‌آمد کرد، آن را بهانه کنید و برای من اشک بریزید: «او سمعتم بغریب او شهید فاندبونی» (مستدرک الوسائل، ج 17، ص 26) هرگاه داستان غریب یا شهیدی را شنیدی، برای مظلومیت من گریه کنید»؛ زیرا اگر امام حسین(ع) به خلافت می‌رسید، دیگر غریب یا شهیدی وجود نداشت.
بنابراین، اصل کلی این است که هر حادثه تلخ و ناگواری را باید بهانه کرد و برای سالار شهیدان اشک ریخت؛ نه آن که افراد داغدیده برای تسکین عواطف و احساسات خود آن حضرت را بهانه کنند و برای التیام زخم خویش اشک بریزند و ندبه نمایند و بین این دو گونه عزاداری فرق وافر است؛ زیرا محصول یکی تعزیت برای حضرت امام حسین(ع) است و نتیجه دیگری تسلیت برای خود؛ هرچند ممکن است بهانه قرار دادن واقعه جانسوز کربلا هم بی‌اثر نباشد.(1)
______________________
1- شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، آیت‌الله جوادی آملی، ص 233