آثار و پیامدهای کنکور و حذف آن - بخش پایانی
حذف کنکور از رؤیا تا واقعیت!
فریده شریفی
واقعیت این است که راهیابی به دانشگاه امروزه به آرمان بسیاری از خانوادهها تبدیل شده است. خانوادههایی که همهگونه فرزندان خود را حمایت کردهاند و چه بسا خانوادههایی که ماشین، وسایل زندگی و خیلی چیزهای باارزش خود را فدا نمودند تا شاهد حضور فرزندانشان در دانشگاه باشند.
یک راننده خودروی شخصی که با یک مسافر در حال گفتوگو بود از حمایتهای خود از فرزندانش در جریان ورود به دانشگاه سخن میگفت و تاکید میکرد که والدین وظیفه دارند فرزندانی خوب، سالم و تحصیلکرده به جامعه تحویل دهند و در این میان اگر لازم باشد از برخی چیزهای باارزش هم بگذرند.
وی اضافه میکرد، من برای خرج تحصیل دو پسرم خانه خود را فروخته و اکنون مستاجر هستم و از این مسئله ناراضی هم نیستم چرا که تلاش خودم را به انجام رساندم و دو فرزندم اکنون در بهترین رشتههای دانشگاهی مشغول تحصیل هستند.
مسافر کنار دست راننده نیز که استاد دانشگاه بود به این راننده احسنت گفت و به نقل خاطرهای پرداخت که همه ما مسافران را متاثر کرد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد، چندی پیش در کلاس درس متوجه خوابآلودگی، خستگی و بیحوصلگی یکی از دانشجویانم شدم و پس از اتمام کلاس او را خواستم و علت خستگی را از او پرسیدم و گفت که برای تامین هزینه تحصیلی خود شبها رانندگی میکنم و خواب چندانی ندارم...!
این استاد دانشگاه اضافه کرد از او درباره چگونگی ورود به دانشگاه سوال کردم و دانشجویم گفت، برای شرکت در کلاسهای کمکآموزشی و کنکور پدرم هرچه داشت و نداشت فروخت و من را به کلاسهای آموزشی فرستاد به همین دلیل من دیگر نمیخواهم برای خرج تحصیلم فشار بیشتری به پدرم وارد کنم و خودم بعد از اتمام کلاس به مسافرکشی میپردازم.
چرا کنکور حذف نشد؟!
این روزها مسئله حذف کنکور و عدم فشار به خانوادهها برای شرکت فرزندان در کلاسهای کمکآموزشی و هزینههایی که در این مسیر به آنها تحمیل میشود تبدیل به بحث داغی شده است. قانون حذف کنکور در سال 1386 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و قرار بود تا سال 1390 به تدریج کنکور حذف شود اما تاکنون حذف نشده و اما و اگرهای زیادی از سوی مسئولین و دستاندرکاران مطرح شده است.
کارشناسان آموزشی معتقدند کنکور حذف شود یا نشود، دانشآموزان باید به درک واقعی این مسئله برسند که دانشگاه فقط جای واحد پاس کردن و گرفتن مدرک نیست باید در کنار مطالعه عمیق در رشته تحصیلی به دنبال یاد گرفتن فنون متناسب با رشته خود باشند تا مدرکی که میگیرند واقعا مثمرثمر باشد و گرهی از گرفتاریها باز کند و خدمتی به جامعه عرضه نماید.
به گفته این کارشناسان، خیلی از تحصیلکردگان دانشگاهها و دانشجویانی که مدرک عالی گرفتهاند اکنون در جستوجوی کار مناسب هستند و بیشتر آنها کاری مناسب با رشته تحصیلی و مدرکی که گرفتهاند پیدا نمیکنند، این مسئله نشان میدهد که هدف برخی از دانشجویان فقط گرفتن مدرک بوده و تازه پس از اخذ مدرک تحصیلی برای گرفتن یک مدرک فنی یا گذراندن دورهای تخصصی باید به این در و آن در بزنند.
شرایط پذیرش دانشجو
نظام پذیرش دانشجو در آموزش عالی دنیا امکان پذیرش همه داوطلبان ورود به دانشگاهها را ندارد. این موضوع به ویژه برای دانشگاههای برتر با توجه به تعداد زیاد متقاضیان به هیچوجه امکانپذیر نیست. این مسئله در ایران که آموزش دانشگاهی در کنار کسب مزایای مادی و معنوی، به عنوان ارزش اجتماعی هم برای متقاضیان ورود به دانشگاهها محسوب میشود اهمیت قبولی در دانشگاهها را دوچندان کرده است.
بنابراین در ایران مسئله قبولی در کنکور و راهیابی به دانشگاه به یکی از دغدغههای اصلی خانوادهها تبدیل شده است. چند روز دیگر کنکور 97 برگزار میشود اما سرنوشت کنکور 98 همچنان در هالهای از ابهام قرار دارد آیا سال دیگر کنکور برگزار میشود یا خیر؟!
«منصور غلامی» وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درباره حذف کنکور میگوید: «حذف کنکور بحثی است که باید طرح آن بین وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و ستاد اجرای نقشه جامع علمی کشور تدوین شود. اما هر زمان که بخواهیم در کنکور تغییری ایجاد کنیم باید این تغییر ابتدا از آموزش و پرورش آغاز شود. در حال حاضر هم در وزارت علوم و هم در وزارت آموزش و پرورش این موضوع در دست بررسی است.
اما یک مسئول وزارت آموزش و پرورش درباره آمادگی این وزارتخانه برای حذف کنکور یا عدم حذف آن میگوید: «هیچ نیازی به تعویق قانون حذف کنکور وجود ندارد و هنگامی که مجلس قانونی را تصویب میکند باید آن قانون اجرا شود. قانون حذف کنکور در سال 1386 به تصویب رسید و باید مراحل اجرایی خود را طی نماید.»
این اظهارات مسئولان آموزش و پرورش در حالی است که «ابراهیم خدایی» رئیس سازمان سنجش آموزش در پاسخ به اما و اگرهای آموزش و پرورش میگوید: «متاسفانه برخی به صورت علمی به این موضوع نگاه نمیکنند. البته مطمئنا کنکور فعلی دارای مشکلاتی است ولی نباید این تفکر را رواج داد که مردم فکر کنند با حذف کنکور با خیال راحت میتوانند در هر رشته و دانشگاهی که تمایل دارند وارد شوند.»
وی با تاکید بر اینکه مدلهای پذیرش دانشجو باید متنوع باشند اضافه میکند: «با توجه به ظرفیتسازی صورت گرفته در حوزه آموزش عالی، نباید در جذب دانشجو تنها به یک روش اکتفا کرد چرا که رعایت عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو از ضروریات است، بنابراین ایجاد شیوههای متنوع پذیرش دانشجو باید مورد توجه باشد.»
اما و اگرهای حذف کنکور
از صحنه آموزشی کشور
«فرهاد فلاحتی» نماینده شهرستان قاینات و زیرکوه و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس درباره حذف کنکور میگوید: «ماجرای حذف کنکور جزو قوانین چند سال گذشته بوده که باید اجرایی میشد، اما متأسفانه این مهم صورت نگرفته و دلیل آن را باید از وزارتخانههای آموزش و پرورش و وزارت علوم سؤال کرد که چرا تا به حال انجام نشده است.»
وی اضافه میکند: «حذف کنکور ضرورت دارد چرا که هم به خانوادهها استرس وارد میکند، هم هزینهآور است و هم اینکه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته سالهاست که کنکور را کنار گذاشتهاند. زیرا روش سنجش درست و علمی به حساب نمیآید. کسی که 12 سال تحصیل کرده و حالا آموخته خودش را در یک سؤال تستی نشان میدهد این کار علمی نیست. ضمن اینکه شرایط کنکور هم مرتفع شده است و دانشگاههای ما ظرفیت فراوانی دارند که نیازی به این رقابت سخت نیست.»
به گفته عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، کنکور یک آسیب است و منطق و خرد ایجاب میکند که کنکور از صحنه آموزشی کشور حذف شود.
فرهاد فلاحتی به داستان پشت پرده کنکور نیز اشاره میکند و میگوید: «بعضیها برای خود دکان و دستگاهی راه انداختهاند و به جمعآوری پولهای هنگفت میپردازند. متأسفانه یک رانت آموزشی به وجود آمده که فضا را برای خانوادهها و دانشآموزان نامناسب کرده است دانشآموز باید از سال چهارم دبیرستان استرس کنکور داشته باشد اما حالا این استرس از کلاس پنجم شروع شده است، اصولا چه منطقی پشت سر کنکور وجود دارد که دانشآموز نخبه باید با تست زدن کشف و شناسایی شود؟! آیا تستزدن ملاک و معیار تشخیص دانشآموز خوب و درسخوان و دانشآموز ضعیف است، روش آموزشی که در این میان وجود دارد غلط است و نیاز به اصلاح جدی و ساختاری دارد.»
«اسدالله عباسی» نماینده رودسر و عضو کمیسیون مجلس شورای اسلامی نیز درباره حذف کنکور سراسری میگوید: «از اول حذف کنکور به این معنی نبود که تمامی آزمون ورود به آن رشتهها را حذف کنند، تعدادی از رشتههای دانشگاهی که متقاضیهای کمتری داشته و میزان ظرفیت با میزان تقاضا برابری نمیکرده است، بنابراین گفتهاند که چه لزومی دارد ما دیوار بلندی مانند کنکور را بگذاریم. پس تصمیم بر این شد تا این دیوار بلند را برداریم اما بعضی از رشتهها هستند که امکان حذف کنکور در آنها وجود ندارد مانند رشتههای پزشکی و بعضی از دانشگاههای مهندسی که مهم هستند و رقابت هم در آنها جدی است. نیاز به این است که در آنجا کنکور گذاشته شود، معنی حذف تدریجی کنکور به این معنی نبوده است، معنی این بوده که تا زمانی که میزان ظرفیت و تقاضا با هم برابری میشود، کنکور حذف شود.»
برخی از کارشناسان آموزشی مسئله حذف کنکور را به موضوع عدالت آموزشی ارتباط میدهند و معتقدند که ممکن است دانشآموزی در طول سال قوی و درسخوان بوده و تلاش زیادی داشته اما در ساعت آزمون به دلیل استرس و فشار حالش بد شده و تمام سابقه آموزشی خود را از دست داده، آیا این عدالت آموزشی است؟ این کارشناس مسئله حذف کنکور را منوط به تصمیم آموزش و پرورش و سازمان سنجش میدانند اما سازمان سنجش میگوید نمره برای من ملاک نیست، آموزش و پرورش هم میگوید کنکور دست من نیست. حالا معلوم نیست مقصر کیست و چه سازمان یا نهادی باید متولی حذف کنکور یا عدم حذف آن باشد؟!
اصلاح قانون حذف کنکور
اشکالات و ایراداتی که موافقان و مخالفان حذف کنکور نسبت به تصویب قانون حذف کنکور در سال 1386 وارد میکردند در سال 1392 ظاهرا رفع شده است، چرا که به گفته دکتر محمد عزیزی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به دلیل عدم تحقق مواد قانون حذف کنکور از جمله ایجاد سوابق تحصیلی یکسال برای همه دانشآموزان، ناکافی بودن سوابق تحصیلی موجود، عدم وجود پراکندگی در نمرات برای تفکیک افراد در ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و عدم داشتن حفاظت آزمون در امتحانات آموزش و پرورش، مجلس شورای اسلامی در شهریور 1392 قانون حذف کنکور را ملغی و قانون مصوب سال 1386 را اصلاح نمود. در این قانون علاوه بر موظف کردن وزارت آموزش و پرورش به ایجاد سابقه تحصیلی استاندارد، تکالیفی برعهده سه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش گذاشته شد.
این وزارتخانهها موظفند دانشجو را از سه طریق آزمون عمومی، آزمون اختصاصی و سوابق تحصیلی بر اساس میزان تقاضا پذیرش کنند و همچنین 85 درصد کل ظرفیت پذیرش دانشجو طی پنج سال با استفاده از سوابق تحصیلی صورت گیرد.