احیای کشاورزی و تولید به برکت طرح رهبری در خوزستان

 کمال احمدی
 
 «ما هرچه داریم از برکت وجود آقا سیدعلی خامنه‌ای و زحمات نیروهای جهادی است، چراکه تا قبل از اجرای طرح مصوب 550 هزار هکتاری سفر آقا و حضور بچه‌‌های جهاد نصر در خوزستان، زمین‌‌های کشاورزی ما دیمی و تشنه بودند، ولی با حضور این برادران تحول خوبی در منطقه صورت گرفته است.»
این حرف‌‌ها را پیرمرد کشاورز شوشتری با لهجه شیرین محلی به خبرنگاران می‌گفت و من را یاد جمله یکی از دوستان می‌انداخت که می‌گفت؛ در فضایی که دشمنان مملکت می‌خواهند با پمپاژ خبرهای ناامیدکننده مردم را نسبت به آینده نظام مایوس کنند، باید کارهای خوب نظام را با صدای بلند و رسا تبلیغ کرد که این خود «دفاع مقدس» دیگری است.
  ماجرای طرح 550 هزار هکتاری
بسیاری از اراضی زراعی خوزستان به دلیل مجاورت با منابع آبی کم‌نظیری مثل رودهای کارون، اروند و بهمن‌شیر مستعد کشاورزی و تولید محصولات پرباری هستند که می‌توانند سهم بالایی در اشتغالزایی جوانان و مهاجرت معکوس به روستاها ایفا کنند، لیکن در طول سال‌‌های متمادی به علت مشکلاتی همچون جنگ تحمیلی، فرسایش خاک، شوری آب برخی رودخانه‌‌ها همچون اروند و نبود کانال‌‌های مناسب انتقال آب و مسائل فنی این استعداد ذاتی نهفته در منطقه فوق کم‌کم به حاشیه رفت تا این که رهبر معظم انقلاب در سفر سال 75 خودشان به خوزستان تاکید ویژه‌ای بر اقدام اساسی برای رونق کشاورزی این استان با اجرای طرح 550 هزار هکتاری نمودند. از آن پس به مرور دولت‌‌ها برحسب اولویت‌‌های خود با اختصاص اعتباراتی به این طرح تلاش کردند تا گام‌‌هایی برای اجرای آن بردارند اما از سال 93 با تخصیص اعتبار ویژه‌ای به این طرح حرکت جدی‌تری برای اجرایی شدن آن صورت گرفته است.
برای اطلاع افکار عمومی از کارهای صورت گرفته در این رابطه اخیرا موسسه جهاد نصرگروهی از خبرنگاران رسانه‌‌های مختلف را به مناطق جنوبی کشور برد تا از کم و کیف ماجرا خبر و گزارش تهیه کرده و مردم را از این حرکت جهادی مطلع نمایند.
 خاک جبهه؛ دیروز محل ایثار و فداکاری
 و امروز نمایش کاروتلاش
نخستین نقطه‌ای که خبرنگاران از آن بازدید می‌کنند نقطه صفر مرزی و در مجاورت سیم‌‌های خاردار مرز ایران و عراق است. سرزمینی که در گذشته نه چندان دور شاهد نمایش اوج ایثار و فداکاری بهترین فرزندان ملت بود، قطعه‌ای از خاک دنیا که به محلی برای عروج شهدا و اوج رستگاری آنان بدل شد و هم اکنون به همت یادگاران همان سال‌‌های دفاع مقدس آماده حیات مجدد کشت و کار می‌شود؛ البته اغلب این زمین‌‌ها تا پیش از این به دلیل عوارض ناشی از جنگ تحمیلی غیرقابل کشت شده بودند؛ وجود موانع مختلف همچون مین و ادوات نظامی، سطح خاکریزی و ناصاف زمین و نی‌‌های بلند مانع  از انجام عملیات زراعی در این نقاط شده بود. این وضعیت حتی بسیاری از کشاورزان بومی را مجبور به ترک خانه و کاشانه خود کرده بود و اساسا کمتر کسی گمان می‌کرد دوباره بتوان حیات کشاورزی را به این نقاط بازگرداند.
اما تیزبینی و آینده‌نگری رهبر حکیم و فرزانه انقلاب و همت جهادگران جهاد نصر موجب شد تا این زمین‌‌های سرد و خشن بار دیگر با کار و تلاش فرزندان غیور این آب و خاک اندک اندک آماده کشت و زراعت شوند. طبق طرح مصوب حضرت آقا ابتدا زمین‌‌ها از ادوات نظامی و جنگی پاکسازی شده و سپس موانع طبیعی همچون نی‌‌های بلند نیز برداشته شده و در مرحله بعد زمین‌‌ها صاف و مسطح شده‌اند و حالا نوبت انتقال آب شیرین به این اراضی رسیده که در برخی مناطق ظاهرا این کار هم انجام شده است.
رمضان‌نژاد مسئول روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی دراین باره می‌گوید: «جنگ تحمیلی باعث شده بود تا بسیاری از اراضی خوزستان به زمین‌های خاکریزی و غیرقابل کشت تبدیل شود، سطح ایستایی آب در برخی مناطق بالا برود و آب رودخانه‌‌ها بعضا شور شود.»
وی می‌افزاید: «براساس طرح 550 هزار هکتاری مصوب سفر رهبری قرار شد، برای رفع مشکلات فوق، کار تسطیح و نوسازی اراضی، زهکشی، آب‌شویی و مهندسی قطعات صورت گیرد تا علاوه بر افزایش بهره‌وری، موجبات اشتغالزایی بیشتر در منطقه فراهم گردد.»
مسئول روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی که در نقطه‌ای به نام «شلهه» با خبرنگاران سخن می‌گوید با بیان اینکه بخشی از اراضی این طرح در خرمشهر و آبادان و برخی در شوشتر است ادامه می‌دهد: «انجام کارهای فوق با تلاش شبانه‌روزی همکاران جهاد نصر که اغلب جزو رزمندگان دیروز جبهه‌‌های جنگ بودند اجرایی شده و یا در حال اجراست.»
 جزییات بیشتر
 از طرح احیای اراضی کشاورزی
فرخ توکلیان مدیر اجرایی حوزه آبادان و خرمشهر این طرح هم دیگر مسئولی است که به تشریح بیشتر جزییات آن می‌پردازد و با بیان این که «شلهه» در زبان محلی به منطقه بین دو رود گفته می‌شود، می‌افزاید: «این شلهه تا قبل از حضور نیروهای جهادی پر از نیزارهای چند متری و متراکم بود؛ تا حدی که خود کشاورزان هم نمی‌توانستند در میان آن‌‌ها تردد کنند، اما به مرور با کار و فعالیت جهادی این موانع برطرف و زمین‌‌ها تسطیح و نوسازی شد.»
توکلیان با اشاره به این که وسعت اجرای طرح مذکور در خرمشهر و آبادان 32 هزار هکتار است می‌گوید: «پیشرفت فیزیکی این طرح در این دو شهر70 درصد بوده که هزینه اجرای آن از محل صندوق توسعه ملی تامین مالی شده است.»
به گفته وی علاوه بر هزینه220 میلیارد تومانی برای انجام کارهای فوق وزارت نیرو هم بیش از هزار میلیارد تومان برای سدسازی‌، پمپاژ آب و برق و... هزینه کرده است.
این مسئول جهادی با بیان این که به برکت این طرح، روستاییان در حال بازگشت به منطقه بوده و کشاورزی دوباره در حال احیاست، درباره چگونگی انتقال آب به این زمین‌‌ها اظهار می‌کند: «آبگیری طرح فوق از سد مارد و رود کارون صورت گرفته و آب به وسیله ایستگاه‌های پمپاژ به مناطق مورد نظر هدایت شده و در آنجا از طریق لوله‌‌ها به درون اراضی کشاورزی منتقل می‌شود.»
وی می‌افزاید: «در فاز اول طرح مصوب رهبری16هزار و400 هکتار از اراضی کشاورزی آبادان و خرمشهر در دستور کار قرار گرفت و در فاز دوم نیز 12هزار هکتار باقی مانده با تامین مالی و تخصیص آب اجرایی می‌شود.»
به گفته این مسئول با فاز نخست این طرح برای حدود 16هزار بهره‌بردار ساکن در منطقه اشتغال ایجاد می‌شود و سطح اقتصادی و اجتماعی خانوارهای کشاورزی ارتقا یافته و امنیت غذایی مردم تامین خواهد شد.
 دستور رهبری کشاورزان را احیا کرد
مکان بعدی بازدید خبرنگاران، نخلستان‌‌های آبادان و خرمشهر است که در میان بخشی از آنها طرح خوداجرایی در حال انجام است. تا پیش از اجرای این طرح علف‌‌های هرز در میان نخیلات، جاخوش کرده بودند و کشاورزان بهره چندانی از این زمین‌‌ها نمی‌بردند، اما با شروع این طرح کشاورزان دریافتند می‌توانند با میانه‌کاری در بین نخیلات بهره‌وری محصولات خود را مضاعف نمایند.
سیدحمید موسوی یکی از این کشاورزان است که به ما می‌گوید: «زمین بنده 9هکتار است که با میانه‌کاری بسیار حاصلخیز شده است. کاشت صیفی‌جات و سبزی‌جات در میان نخل‌ها سبب افزایش محصولات ما شده است.»
وی تاکید می‌کند: با دستور رهبری ما کشاورزان احیا شدیم، زیرا تا قبل از آن هیچ کس به داد ما نمی‌رسید ولی با طرح خود اجرایی که با دستور آقا انجام شد منطقه دوباره فعال شده و مردم برگشته‌اند. البته نباید این طرح فقط به اینجا محدود شود بلکه باید سایر نقاط استان و کشور را هم شامل شود.
موسوی در عین حال از مسئولان می‌خواهد تسهیلات کم‌بهره را بدون کاغذبازی فراوان به کشاورزان بدهند.
پیمان احمدی هم که یکی از جوانان کشاورز فعال در طرح میانه‌کاری در بین نخیلات است با تایید سختی دریافت وام از بانک‌‌ها می‌گوید: «برای ثبت درخواست وام به ده تا کافی‌نت مراجعه کرده و هربار هم 30 هزار تومان پرداخته‌ام. همچنین هزینه‌‌های دیگری که مجموع آنها بالغ بر یک میلیون تومان می‌شود کرده‌ام، اما هنوز موفق به دریافت تسهیلات بانکی نشده‌ام!»
وی ادامه می‌دهد: «تامین آب کافی یکی دیگر از نیازهای کشاورزان است همچنین ایجاد بستری برای فروش محصولات تولید شده درخواست دیگر ما از مسئولان است.»
بچه‌‌های جهادی در توضیح بیشتر طرح خوداجرایی می‌گویند: «‌این طرح شامل بخشی از فعالیت‌‌های تجهیز و نوسازی درون مزارع نخیلات و باغ‌‌هاست که توسط خود کشاورزان و به منظور جلوگیری از ورود ماشین‌آلات سنگین به درون مزرعه، بالا بردن سطح مشارکت مردمی در طرح‌‌های عمرانی، پایداری بهره‌برداری از نخیلات و کاهش هزینه‌‌های اجرایی صورت می‌گیرد. براساس این طرح علاوه بر آموزش به کشاورزان به آنها تسهیلاتی داده می‌شود تا برای بهره‌وری بیشتر از زمین‌‌های میان درختان و نخیلات، اقدام به  بریدن نی‌‌ها و علف‌کنی کنند و سپس با سمپاشی و لایروبی آن‌‌ها اقدام به کرت‌بندی و شخم در بین نخیلات نمایند تا بهره بیشتری از زمین‌‌های خود ببرند.»
 شبکه‌‌های انتقال آب با اهداف خاص
در یکی از مناطق بین نخل‌‌ها لوله‌‌های آب به وسعت فراوانی کشیده شده و در فواصل مختلف شیرهایی بر سر لوله‌‌ها تعبیه شده تا کشاورزان در زمان‌های مشخص با باز کردن شیرها آب را به میان نخلستان هدایت کرده و گیاهان کاشته شده بین درختان را آبیاری کنند.
یکی از نیروهای جهاد نصر در این باره می‌گوید: «در این منطقه شبکه انتقال آب با لوله‌گذاری در نخلستان‌‌ها پایان یافته و آب به صورت علی‌السویه به همه کشاورزان می‌رسد. امتیاز این شبکه این است که علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب دیگر مشکل پایین‌دستی و بالادستی وجود ندارد و همه می‌توانند به طور یکسان از آب زراعی بهره ببرند. این در حالی است که قبلا در همین روستاها نزاع برسر آب وجود داشت و کشاورزانی که در انتهای جریان آب قرار داشتند، همواره آب کمتری نصیبشان می‌شد.»
حداد می‌افزاید: «قبلا با غرقاب کردن درختان پرتی آب زیاد بود، اما بعد از وقوع خشکسالی و موضوع کمبود آب، طرح انتقال آب از طریق لوله‌‌ها اجرا شد که در هر منطقه بین 100تا150 شیر بر سر لوله‌‌ها وصل شده تا آبرسانی از طریق آنها کنترل شود.»
یکی از کشاورزان با دیدن خبرنگاران به سمت ما می‌آید و سفره دلش را باز می‌کند و می‌گوید: «ما 30 خانوار با جمعیت 200 نفری در منطقه نزدیک به «شلهه» زندگی می‌کنیم، ولی به ما اجازه نمی‌دهند در زمین‌‌های شلهه کشت کنیم؛ این در حالی است که اجداد و پدران ما قبل از جنگ صدها نخل در شلهه داشتند.»
دراین هنگام بلافاصله یکی از مسئولین که همراه خبرنگاران است پاسخ می‌دهد که «واگذاری شلهه هنوز مشکلاتی دارد که مردم باید  صبر کنند، ولی مطمئن باشند در نهایت این زمین‌‌ها به آنها واگذار خواهد شد.»
این وعده مسئول مربوطه را در گوشه ذهنم می‌سپارم و امیدوارم مانند بعضی از وعده‌‌های دولت حسن روحانی نباشد که فقط مصرف انتخاباتی داشت و پس از آن حداقل در عرصه عمل به فراموشی سپرده شد؛ مانند رفع همه تحریم‌‌ها علاوه بر تحریم‌‌های هسته‌ای و یا افزایش ارزش پول ملی و...
 آب‌شویی در شلمچه
مکان بعدی که برای بازدید خبرنگاران در نظرگرفته شده زمین‌‌های مسطح و وسیعی در شلمچه است که به صورت مستطیل شکل و مهندسی شده ازهم جدا گشته و آب بر روی آن‌‌ها رها شده است. با مشاهده این آب‌‌های رها شده بر روی زمین‌‌ها برایم سوال پیش می‌آید که مگر کمبود آب نیست، پس این رهاسازی چه توجیهی دارد؟
مسئول مربوطه در این باره توضیح می‌دهد: «این رهاسازی آب با هدف شیرین‌سازی آن صورت گرفته و اصطلاحا آب‌شویی در این زمین‌‌ها در حال انجام است.»
وی با بیان اینکه قبل از انجام عملیات آب‌شویی لازم بوده کارهای مقدماتی گسترده‌ای همچون پاکسازی منطقه از مسائل نظامی باقی مانده از دوران دفاع مقدس صورت گیرد، می‌گوید: «خاک شلمچه به دلیل انجام عملیات‌‌های مهم و وسیع در دوران دفاع 8 ساله حاوی ادوات و تجهیزات مختلف نظامی بود، حتی در زمان پاکسازی خاک مذکور به بقایای پیکرهای مطهر تعدادی از شهدا برخورد کردیم که آنها را از زیر خاک درآوردیم. علاوه بر این مین‌روبی، تسطیح اراضی، زهکشی و شیرین‌سازی آب هم انجام شد و در نهایت اراضی در حال آماده شدن برای کشت است.»
شنیدن این حجم از کار و فعالیت و دیدن زمین‌‌های مسطح و همواری که گویی همچون نقاشی‌‌های خط‌کشی شده، به مساحت 5100 هکتار در مجاورت هم قرار گرفته‌اند، هر انسان منصفی را به تحسین وا می‌دارد. داستان وقتی زیباتر می‌شود که فراموش نکنیم این زمین‌‌های مسطح و آماده زراعت چند دهه قبل بسیار ناهموار و خاکریزی بوده، اما به مدد نیروهای جهادگر جهاد نصر متحول شده و آینده درخشانی را انتظار می‌کشد.
 پذیرایی بی‌نظیر
در پایان بازدیدهای روز نخست، خبرنگاران نماز ظهر و عصر را در یادمان شهدای شلمچه و در کنار مزار پنج شهید گمنام اقامه می‌کنند، این لحظات برایم بسیار ناب و طلایی است و احساس می‌کنم شهدا برای لحظاتی مرا از تعلقات روزمره دنیوی بیرون کشیده و در قطعه‌ای از بهترین مکان‌‌های عالم هستی پذیرایی‌ام می‌کنند؛ شلمچه یا همان خاک پاک و مطهری که آغشته به خون 30 هزار نفر از بهترین فرزندان ملت در حماسه‌‌های بی‌نظیری همچون عملیات کربلای 4و5 است.
خدایا شکر، که این سفر را با این پذیرایی بی‌نظیر کامل کردی.