تسخیر لانه جاسوسی؛ جلوه مقاومت دربرابر استکبار
تهیه و تنظیم: کامران پورعباس
یکی از مهم‌ترین جلوه‌های مقاومت در عصر حاضر، مقاومت در برابر استکبار جهانی است که مصداق اتمِّ آن آمریکاست.
آمریکا بعد از پیروزی انقلاب، چند اقدام موازی را با هدفِ اعاده نفوذ خود در ایران در دستور کار قرار داد. آمریکا در وهله اول، در ظاهر انقلاب اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و از سوی دیگر تماس با برخی عناصر در شورای انقلاب و دولت موقت که مخالفت جدی با ادامه روابط ایران و آمریکا نداشتند و یا شدیداً غربگرا بودند را افزایش داد.
نخستین گام خصمانه علنی علیه ایران
در ماه‌های نخستِ پس از پیروزی انقلاب برخی از سفاکان و جنایتکارانِ رژیم طاغوت که سیاهه بلندی در جرم و جنایت و کشتار مردم داشتند محاکمه و اعدامِ انقلابی شدند. برخی از این مفسدان و سفاکان عبارت بودند از: ارتشبد نعمت‌الله نصیری رئیس‌ساواک، سپهبد رحیمی فرماندار نظامی تهران و رئیس‌شهربانی، سرلشگر خسروداد فرمانده سابق هوانیروز، امیرعباس هویدا نخست‌وزیر سابق و سرلشگر علی نشاط فرمانده پیشین گارد جاویدان.
سنای آمریکا در 27 اردیبهشت 58 قطعنامهای را تصویب نمود که ایران را به خاطر اعدامهای انقلابی با لحن شدیدی محکوم می‌کرد.
پس از تصویب این قطعنامه، مسائل اختلاف‌برانگیزی بین ایران و آمریکا رخ داد که در نهایت آمریکا کوشید تا فرستادهای ویژه را برای دلجویی به ایران بفرستد، ولی حضرت امام در واکنش به تصویب قطعنامه، فرستاده مذکور را به حضور نپذیرفتند.
اقداماتِ ایران و آمریکا علیه یکدیگر
ایران پس از انقلاب اقداماتی به شدت ضدآمریکایی انجام داد که ماهیتِ ضداستکباریِ انقلاب اسلامی را در عمل اثبات نمود.
این اقدامات عبارت بودند از: خروج از عضویت سازمان پیمان مرکزی(سنتو)، لغو کاپیتولاسیون و لغو پیمان دفاعی ایران و آمریکا.
آمریکا نیز علاوه‌بر قطعنامه سنا، اقدامات و توطئه‌های دیگری نیز علیه جمهوری اسلامی انجام داد.
مطابق اسنادی که به‌دست آمده است آمریکایی‌ها برای بسیاری از ناآرامی‌ها و تشنجات داخلی ایران زمینه‌سازی می‌کردند. علاوه‌بر اینها اظهارنظرهای خصومت‌آمیز از جانب دولتمردان آمریکایی بصورت علنی و آشکار صورت میگرفت.
در 1/8/58 کارتر به محمدرضا پهلوی شاه فراری اجازه اقامت در آمریکا را داد و بیشرمانه‌ترین و خصمانه‌ترین اقدامِ علنی علیه ایران تا آن زمان را مرتکب شد.
تسخیر لانه جاسوسی
امام خمینی بارها به پذیرش شاه توسط آمریکا واکنش نشان داده و شدیداً این اقدام خصومت آمیز را محکوم و بر ضرورت استرداد شاه تأکید نمودند. از جمله در پيام به دانش‌آموزان، دانشگاهيان و طلاب در 10 آبان 1358 تصریح فرمودند: «بر دانش‌آموزان، دانشگاهيان و محصلين علوم دينيه است كه با قدرت تمام، حملات خود را عليه امريكا و اسرائيل گسترش داده و آمريكا را وادار به استرداد اين شاه مخلوع جنايتكار نمايند و اين توطئه بزرگ را بار ديگر شديداً محكوم كنند.»(1)
برخی دانشجویانِ مؤمن و انقلابیِ دانشگاه‌ها در لبیک به این فرمایش امام در 13 آبان 1358 لانه جاسوسی آمریکا در تهران را تسخیر نمودند.
در جریان تسخیر سفارت بخشی از اسناد موجود در سفارت نابود شدند اما دانشجویان پیرو خط امام از نابود كردن بقیه اسناد جلوگیری نمودند. کارکنان سفارت بخشی از اسناد را با دستگاه رشته رشته نمودند که دانشجویان پیرو خط امام بسیاری از این اسناد رشته شده را کنار هم چیده و بازآفرینی کردند.
سندهای به‌دست آمده از سفارت به تدریج در بیش از پنجاه جلد کتاب تحت عنوانِ «اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران» منتشر شد. این اسناد مهم و غیرقابل خدشه از اسرار‌جاسوسی‌ها و دخالت‌های بی‌شمار آمریکا در ایران و کشورهای مختلف جهان پرده برمیداشت و اسامی بسیاری از عوامل و رابط‌ها و جاسوس‌های آمریکا و انواع شیوههای جاسوسی و تحرکات سیاسی این کشور در مناطق مختلف جهان را افشا مینمود. این اسناد به لحاظ كمی و كیفی تا آن زمان بی‌نظیر بودند.
عملکرد کارتر زمینه‌ساز تسخیر لانه جاسوسی
به اعتراف خود آمریکایی‌ها عملکرد دولت کارتر زمینه‌ساز تسخیر لانه جاسوسی بود.
سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران در خاطراتش می‌نویسد: «روش سست و بی‌بنیاد حکومت کارتر در سیاست خارجی و اقدامات نامعقول برژینسکی که هنوز قادر به درک واقعیت مسائل ایران نبود، در نوامبر 1979 به گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا منجر شد و یک دوران تحقیر ملّی که در تاریخ آمریکا نظیر آن دیده نشده است، آغاز گردید.»(2)
سفارتخانه‌های آمریكا كانون‌های اصلی جاسوسی
اطلاعاتی که سال‌ها بعد افشا شد نشان داد که جمهوری اسلامی ایران در ماجرای تسخیر لانه جاسوسی اشتباه نکرده است و سفارتخانه‌های آمریكا كانون‌های اصلی جاسوسی سازمان سیا در كشورهای خارجی محسوب می‌شوند.
خود آمریکایی‌ها به مرکز جاسوسی بودنِ سفارتخانه‌هایشان بارها اعتراف کرده‌اند.
یكی از كارشناسان آمریكایی اخیراً گفته است: «اصولاً سیاست خارجی آمریكا در تمامی ابعاد اقتصادی و سیاسی و نظامی را تئوریسین‌ها و مشاوران كار كشت‌های تعیین می‌كنند كه كمتر صاحب مشاغل عمده دولتی هستند و این گونه افراد غالباً در خدمت سرویس‌های امنیتی ایالات متحده هستند و كارشناسان زبده را در تمام سفارت خانه‌های خود در جهان به كار گمارده‌ایم.»(3)
«ویلیام كیسی» رئیس‌پیشین سیا، در اسفند 1361 گفته بود: «سازمان سیا در تمامی كشورهایی كه برای آمریكا اهمیت حیاتی داشته باشد، فعالیت‌های جاسوسی شدیدی را به منظور ارزیابی میزان ثبات سیاسی و اقتصادی این كشورها اعمال می‌كند.»(4)
افشاگری‌های تکان‌دهنده اسنودن
بر اساس اطلاعاتی که ادوارد اسنودن افشا کرده موارد زیر توسط نهادهای اطلاعاتی آمریکا به ویژه آژانس امنیت ملی آمریکا جاسوسی می‌شده است:
- متن کلیه ایمیل‌ها در ایمیل‌های یاهو، جی‌میل، آمریکن آنلاین، هات میل، ام اس ان، آدرس گیرنده و فرستنده‌های ایمیل‌ها و کلیه فایل‌های پیوست.
- متن همه چت‌ها و گفتارهای متنی، صوتی و ویدیویی در سرویس‌هایی مثل یاهو مسنجر، اسکایپ، پال تاک، گوگل تاک و...
- کلیه فعالیت‌ها و معاشرت‌ها در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک در کنار کلمه‌های عبور افراد مورد هدف در شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های اعلام شده.
- اطلاعات دقیق‌تر و بررسی‌های اطلاعاتی در مورد افراد خاص یا مشکوک.
- استراق سمع از مکالمات صدها نفر از سیاستمداران ارشد خارجی از جمله سران 35 کشور دنیا.
- شنودِ بيش از 250 تلفن همراه كه در بين آنها شماره بيش از 40 رئيس‌جمهور و رهبر جهان در قاره‌هاي مختلف ديده مي‌شود.
- جاسوسی از همه در زمینه‌های: برنامه تماس‌هاي تلفني، ايميل‌ها، متن پيغام‌ها، سايت‌هاي جست‌وجو شده، اينكه شما چه چيزي مي‌خريد، دوستانتان چه كساني هستند، كجا مي‌روید و چه كسي را دوست داريد.
شرم‌آورتر از همه آن است که پس از این افشاگری‌ها، مقامات آمریکایی به جای عذرخواهی و جبران مافات از این جاسوسی‌ها دفاع نموده و در اظهارنظرهایشان کوشیده‌اند تا این خیانت‌ها و جاسوسی‌ها را موجه جلوه دهند. به‌عنوان نمونه باراک اوباما رئیس‌جمهور پیشین آمریکا بارها در برابر افشاگری‌های اسنودن موضع گرفته و بارها از جاسوسی‌های گسترده و بی‌قاعده و ضد حقوق بشریِ آمریکا دفاع کرده است. اوباما جاسوسی‌های آمریکا را توازني ميان امنيت و حقوق خصوصي می‌داند!(5)
جوان‌های ما سی سال از تاریخ جلو بودند
افشاگری‌های اسنودن نشان می‌دهد جوانان ما که در سال 58 فریادِ محکومیت فعالیت‌های جاسوسی آمریکا در ایران و جهان را سر دادند و لانه جاسوسی آمریکا در تهران را تسخیرکردند سی سال از دنیا جلوتر بودند.
امام خامنه‌ای در این باره می‌فرمایند: «در سال ۵۸ ضربتِ متقابل بود؛ یعنی جوانان شجاع و مؤمن دانشجوی ما به سفارت آمریکا حمله کردند و حقیقت و هویّت این سفارت را که عبارت بود از لانه جاسوسی کشف کردند و در مقابل چشم مردم دنیا گذاشتند. آن روز جوان‌های ما اسم سفارت آمریکا را گذاشتند لانه جاسوسی، امروز بعد از گذشت سی و چند سال از آن روز، اسم سفارتخانه‌های آمریکا در نزدیک‌ترین کشورها به آمریکا - یعنی کشورهای اروپایی - شده است لانه جاسوسی؛ یعنی جوان‌های ما سی سال از تقویم تاریخ دنیا جلو بودند.»(6)
نکته دیگر آنکه جمهوری اسلامی پس از رسوا شدنِ فعالیت‌های جاسوسی آمریکا و بعداز اثباتِ جاسوسخانه بودنِ سفارت آمریکا، دیگر اجازه ادامه فعالیتِ این سفارت را نداد و تا کنون آمریکا سفارت دیگری در ایران نداشته است اما کشورهای جهان با وجودِ افشا شدنِ جاسوسی آمریکا از مردم و مقامات عالی رتبه‌شان هنوز سفارتخانه‌های آمریکا در کشورهایشان را تعطیل نکرده‌اند و هنوز روابط گسترده و نزدیکی با کشوری دارند که چنین خیانت‌هایی را در حقشان انجام داده است!
اقدامات آمریکا پس از تسخیر لانه جاسوسی
پس از تسخیر لانه جاسوسی و پس از استعفای دولت موقت همچنان موضوع گروگان‌های آمریکایی در صدر اخبار جهان قرار داشت.
آمریکا پس از تسخیر سفارتش در تهران اقداماتی را برای حل و فصل این ماجرا و آزادی گروگان‌هایش انجام داد.
نخستین اقدام آن بود که جیمى کارتر رئیس‌جمهورى آمریکا رمزى کلارک و ویلیام میلر را براى ملاقات با امام خمینى و حل مسئله گروگان‌ها به سوی ایران فرستاد. هنگامی که نمایندگان اعزامى به ترکیه رسیدند و خود را براى سفر به ایران آماده مىکردند امام خمینی پيامی در رد ملاقات نمايندگان اعزامى جيمى كارتر به شوراى انقلاب و مسئولان دولتى صادر نمودند.
پس از صدور این پیام، نمایندگان آمریکا بدون اخذ نتیجه از ترکیه به آمریکا باز گشتند. این پیام بلافاصله در جهان و رسانههاى گروهى بین‌المللى انعکاسِ گسترده و کم نظیرى یافت.
اقدامات دیگری که آمریکا در راستای مقابله با تسخیر لانه جاسوسی انجام داد عبارت بودند از:
- اعزام میانجی از‌اشخاص و یا كشورهایی كه آمریکا احساس می‌کرد می‌توانند واسطه آزادی گروگان‌ها شوند.
- فشار آوردن آمریكا بر مجامع بین‌المللی با هدفِ وادار کردنِ آنان به محكوم كردن و یا اتخاذ تصمیم علیه ایران.
- نامه كنگره آمریكا به مجلس شورای اسلامی ایران.
- تبلیغات منفی علیه دانشجویان مسلمان مستقر در لانه جاسوسی.
- زمینه‌سازی در ملت آمریكا برای انجام اقدامات و عملیات احتمالی علیه ایران.
- تبلیغات منفی علیه ایران با هدفِ موجه جلوه دادن حركت‌های جاسوسی شیطان بزرگ
البته ناگفته نماند که با قاطعیت و شجاعت و عدم ارعاب جمهوری اسلامی در برابر این اقدامات، ایالات متحده در قبال مسئله شاه، به شدت به انفعال افتاد و محمدرضا پهلوی را از آمریکا خارج و به پاناما منتقل کرد که چون این عمل با عكس‌العمل مردم پاناما مواجه شد سرانجام شاه و همراهانش با ذلت و خواری به مصر منتقل شدند.
برخی اقدامات امام پس از تسخیر لانه جاسوسی
امام خمینی در 26 آبان 1358 در پیامی دستور آزادی گروگان‌های زن و سياهپوست را صادر نمودند. این گروگان‌ها یک روز بعد آزاد شدند.
بنیانگذار انقلاب در 4 دى 1358 در پیامی اجازه انجام مراسم مذهبى گروگان‌هاى آمريكايى را صادر فرمودند.
افتضاح سیاسی در پی افشایِ نامه کارتر به امام
پس از بی‌نتیجه ماندنِ اقداماتِ میانجی‌گرانه، آمریکا خرید نفت از ایران را متوقف و به دستور کارتر رئیس‌جمهور وقت آمریکا وجوه نقدی و طلاهای ایران نزد بانک‌های آمریکائی توقیف گردید.
در 4 فروردین 1359 کارتر در پیامی ملتمسانه به رهبر کبیر انقلاب اسلامی درخواست آزادی جاسوس‌های آمریکایی را نمود.(7)
امام خمینی با شجاعتی خارق‌العاده دستور انتشارِ نامه کارتر را صادر می‌نمایند. انتشار این نامه موجب شد تا در آمریکا یک افتضاح سیاسی برای کارتر به بار آید.
اين پيام انتقادهاي شديدي را در آمریکا برانگيخت. سناتور جرج بوش در اين زمينه اظهار داشت كه اين عمل باعث سرافكندگي دولت آمريكا بوده و ادامه بحران ميان ايران و آمريكا را به دنبال خواهد داشت.(8)
قطع روابط ایران و آمریکا
در 19/1/59 روابط ایران و آمریکا بصورت یک جانبه از طرف دولت آمریکا قطع شد.
امام خمینی در پیامی که به مناسبتِ قطع رابطه با آمريكا در 19 فروردين 1359 صادر فرمودند از این قطع رابطه استقبال نموده و آن را طليعه پيروزى نهايى و شایسته جشن گرفتن دانستند.
شکست حمله نظامی طبس
تلاش‌ها برای حل بحران گروگانگیری ناکارآمد بود. به همین دلیل دولت آمریکا وارد فاز عملیاتی تری شد و اقدام نظامی را در دستور کار قرار داد.
طبق برنامه آمریکایی‌ها، گروه ویژه‌ای به نامِ «دلتا فورس» برای حمله به ایران و آزادی گروگان‌ها تشکیل شد. این گروه قرار بود با چند فروند هواپیما و هلیکوپتر وارد ایران شده، خود را به تهران رسانده و گروگان‌ها را بربایند. اما این عملیات با طوفان شن در صحرای طبس با شکست روبرو شد.
به این ترتیب حادثه طبس موجب فضاحت و آبروریزیِ بزرگی برای آمریکا گردید.
برژینسکی، مشاور امنیت ملی کارتر صریحاً اعلام کرد:
«احتیاج به گفتن ندارد که شکست ماموریت نجات(حمله نظامی آمریکا به طبس) تلخ‌ترین ناامیدی من در ۴ سال خدمتم در کاخ سفید بود».(9)
سردبیر نیویورک تایمز نیز نوشت: «پنجم اردیبهشت، سالروز رسوایی سران کاخ سفید در صحرای طبس واقعه‌ای تلخ برای غرب و استکبار جهانی است.»(10)
آزادی گروگان‌ها
تعیین سرنوشت گروگان‌ها همچنان مهم‌ترین و داغ‌ترین موضوع در ایران و جهان بود.
امام خمینی تعیین سرنوشت گروگان‌ها را به مجلس واگذار نمودند.
پس از بررسی‌های نمایندگان مجلس اول مقرر شد با تشکیل کمسیونی ویژه این مسئله بررسی شود. سرانجام چهار شرط پیشنهادی کمیسیون ویژه درباره گروگان‌ها به تصویب رسید که عبارت بودند از: آزاد گذاشتن تمامی سرمایه‌های ایران، لغو تمام ادعاهای آمریکا علیه ایران، تضمین عدم دخالت سیاسی و نظامی آمریکا در ایران و باز پس دادن اموال شاه.
دولت بهزاد نبوی، مشاور امور اجرایی نخست‌وزیر را مسئول پیگیری مسئله نمود تا برای اجرایی شدنِ مصوبه تلاش کند. به دلیلِ ممنوعیت مذاکره مستقیم با آمریکا که در مصوبه مجلس برآن تاکید شده بود، حضور یک واسطه و میانجی ضروری بود که این مسئولیت بر عهده دولت الجزایر که حافظ منافع ایران در آمریکا بود، نهاده شد. به این ترتیب مذاکرات در الجزایر آغاز شد و پس از ماه‌ها مذاکره و مشورت‌های گسترده، آمریکا شرط‌های ایران را پذیرفت.
مذاکراتی که انجام شد به امضای سه سند منجر شد که به بیانیه الجزایر معروف گردید.
در این بیانیه بر مداخله نکردنِ آمریکا در امور ایران، استرداد دارایی‌های ایران در بانک‌های آمریکا، لغو تحریم‌های تجاری و ادعاهای بی‌اساس آمریکایی‌ها علیه ایران و برگشت دارایی‌های خانواده شاه سابق تاکید شده بود.
البته آمریکایی‌ها در عمل به تعهداتشان در بیانیه الجزایر عمل نکردند اما همین که در برابر ایران برای آزادی گروگان‌ها ملتمسانه شرط را پذیرفت و همین که یکی از بزرگ‌ترین ابرقدرت‌های دنیا در برابر ایران تعهداتی را پذیرفت خود شکست بزرگی محسوب میشد.
جمهوری اسلامی عاملِ شکست کارتر در انتخابات
واپسین روزهای مذاکرات بر سر گروگان‌ها مقارن شد با انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا.
جیمی کارتر بسیار کوشید پیش از انتخابات موضوع گروگان‌ها را فیصله دهد اما ایران گروگان‌ها را تا پس از برگزاری انتخابات آزاد نکرد و موجبات شکست کارتر در انتخابات را فراهم آورد.
اشپیگل در همین زمینه نوشت: «زمانی ایالات متحده می‌‌توانست تصمیم بگیرد كه چه كسی در ایران بر مسند قدرت بنشیند، اما امروز، در ۱۹۸۰ آیت‌اللهی در تهران می‌تواند سرنوشت انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده را تعیین كند.»(11)
گروگان‌های آمریکایی پس از ۴۴۴ روز در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۵۹ آزاد و از طریق فرودگاه مهرآباد به الجزایر منتقل گردیدند.
شکستی بزرگ و کم‌نظیر برای آمریکا
ماجرای گروگان‌های آمریکایی به شکستی بزرگ و کم‌نظیر برای آمریکا تبدیل شد و انعکاس گسترده‌ای در جهان داشت. اظهارنظرهای جهانی در این زمینه گواهی بر شکست آمریکا در این جریان بود.
رسانه‌های جهان پس از پذیرفتن شرایط ایران از سوی آمریکا درباره آزادی گروگان‌ها، این موضوع را یک شکست برای دولت ایالات متحده دانستند. در همین رابطه، روزنامه سوری «الثوره» نوشت: پیروزی ایران بر آمریکا درس بسیار خوبی درباره مقابله با استعمار به اعراب می‌دهد تا در برابر تجاوزات امپریالیسم ایستادگی کنیم. روزنامه فرانسوی زبان چاپ تونس نیز تاکید کرد دولت انقلابی ایران توانست با سلطهجویی بزرگ‌ترین قدرت جهان به مقابله بپردازد و توطئه‌های آمریکا درخصوص آزادی گروگان‌ها را نقش بر آب کند.(12)
سادات رئیس‌جمهور سابق مصر با انتقاد از سیاست آمریکا درقبال ایران گفت ایالات متحده باید برای حیثیت خود تسلیم ایران نمی‌شد و گروگان‌ها باید به خاطر حیثیت آمریکا قربانی می‌شدند.(13)
پی‌نوشتها:
1- صحيفه امام، ج10، ص: 412.
2- کرانه‌های نور، جلد اول، ص: 97.
3 و 4- پایگاه اطلاع‌رسانی تبیان، سه‌شنبه 13/8/1382.
5- خبرگزاری فارس، 27/10/92.
6- بیانات رهبر انقلاب در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان، 12/08/1392.
7- جهت اطلاع از متن این نامه رجوع کنید به: همه چيز درباره نامه «كارتر» به امام خميني، خبرگزاری فارس، 13/08/88.
8- خبرگزاری فارس، 13/08/88، شماره: 8808130924.
9 و 10- سایت مسلمانان پیرو خط امام.
11- سایت پرسمان دانشجویی.
12- خبرگزاری فارس، 29/10/92.
13- خبرگزاری فارس، 30/10/92.