سرویس سیاسی -
در حالی که دولت از نداشتن منابع مالی کافی می‌گوید و مشکل اصلی فوتبال باشگاهی کشور ضعف مدیریت و فساد است، سخنگوی دولت به هواداران دو تیم فوتبال پایتخت مژده داده است که بدهی‌های کلان این دو تیم را پرداخت خواهد کرد.
محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت روز سه‌شنبه (9 آبان) در نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران درخصوص مشکلات مالی باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال گفت: «بدهی دو باشگاه پرسپولیس و استقلال را دولت تقبل می‌کند و این موضوع را به سازمان برنامه و بودجه فرستاده‌ایم و کارگروهی هم برای آن مشخص شده است. ان‌شاءالله نخواهیم گذاشت که مشکلی برای این دو باشگاه در آسیا ایجاد شود.»
آیا دولت از جهت مالی در شرایط مساعدی به سر می‌برد که به چنین بذل و بخشش‌هایی روی آورده؟ دیگر اینکه این مبالغ قابل توجه از چه منابعی قرار است پرداخت شود؟ نکته مهم دیگر این است که آیا دولت محترم بررسی کرده و شرایط را به گونه‌ای دیده که پرداخت بدهی دو باشگاه در اولویت قرار گرفته است؟! و اساسا چرا این باشگاه‌ها به اینجا رسیده‌اند و بدهی‌هایی با این مبالغ هنگفت سر برآورده است؟
نبود اراده برای مبارزه با فساد
آیا دولت محترم به گزارش مجلس پیرامون وضعیت فساد در فوتبال توجه دارد و به فکر راهکاری برای ریشه‌کن کردن آن هست یا نه؟ چرا که اهالی فوتبال و کارشناسان آن بر این عقیده هستند که وضعیت مدیریت در باشگاه‌های دولتی از یک سو و ریشه دواندن فساد مالی که به امری مرسوم در این رشته تبدیل شده، مسبب اصلی ایجاد بحران‌هایی از قبیل همین مورد بدهی‌های هنگفت است. دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در حالی قرار است مشمول الطاف کریمانه دولت شوند که هر دو به صورت سالانه بودجه‌ای شایان توجه دارند. حال قرار است دولت به جز آن، پرداخت بدهی‌های این باشگاه‌ها را نیز تقبل کند.
گزارشی رنج‌آور از فوتبال
چرا دولتمردان تصمیمی جدی برای ریشه‌کن کردن فساد در فوتبال ندارند؟ وقتی صحبت از فساد در فوتبال می‌شود مجموعه گسترده‌ای را در نظر بگیرید که در راس آن سوءمدیریت قرار دارد و در طبقات پایین‌تر مواردی نظیر، پورسانت برای عقد قرارداد، تبانی، حیف و میل بودجه‌ای که در اختیار این باشگاه‌ها هست، رشوه و بسیاری موارد دیگر. سوءمدیریت در راس قرار دارد چرا که اگر مدیریتی با اراده قاطع برای ریشه‌کن کردن فساد وجود داشته باشد، این مسایل به مرور حل خواهد شد.
حال اگر همین باشگاه‌ها را به صورت واقعی به بخش خصوصی بسپارند، آنگاه می‌بینیم که نه تنها شفافیت مالی حاصل می‌شود بلکه مدیریت باشگاه دلسوزانه نسبت به هزینه کردن منابع مالی خود عمل کرده و از طرفی دیگر این باشگاه‌ها معمولا حتی تلاش برای درآمدزایی را نیز آغاز می‌کنند؛ یعنی این موارد در باشگاه‌های دولتی قابل اجرا نیست؟ قطعا هست تنها مواد لازم آن باید تهیه شود که اصلی‌ترین آن مدیریت مومن، متعهد، کاربلد، پاک دست با اراده‌ای قاطع در برخورد با فساد و همچنین یک بخش نظارتی (نه یک ارگان عریض و طویل) که می‌تواند از چندین کارشناس و حسابدار و حقوقدان آگاه به قراردادهای فوتبال تشکیل شود. در بخشی از گزارش تحقیق و تفحص مجلس آمده است: «تمامی باشگاه‌های بخش غیرخصوصی در پاسخ به مکاتبه کمیسیون اصل 90 مبنی بر اعلام منابع درآمدی و فهرست هزینه‌کرد خود، پاسخ‌های انحرافی و غیرواقعی ارائه داده‌اند و تنها گزارش تیم‌های بخش خصوصی از انضباط مالی و واقعیت برخوردار بود که این موضوع، اهمیت خصوصی‌سازی در باشگاه‌های ورزشی را دو چندان می‌کند.»
برای شفاف‌تر شدن موضوع نگاهی گذرا به گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی که بهمن 1394 در صحن علنی قرائت شد، خالی از لطف نیست.
موزه مفاسد!
براساس گزارشی که آن زمان در صحن علنی مجلس نیز قرائت شد؛ «مهم‌ترین معضلات فوتبالی کشور عبارتند از؛ 1ـ تبانی2ـ رشاء و ارتشاء3ـ دوپینگ4ـ شرط‌بندی غیرمجاز5ـ جعل و استفاده از سند مجعول6ـ تصدیق نامه‌های خلاف واقع7ـ فرار مالیاتی8ـ مصرف الکل و روابط نامشروع9ـ مصرف مواد مخدر10ـ رواج خرافه‌گرایی از جمله سحر و جادو11ـ تحصیل مال از طریق نامشروع12ـ نقض آشکار قوانین و مقررات13ـ قراردادهای غیرواقعی!»
گزارش مذکور کمیسیون اصل 90 مجلس 16 مسئله را عوامل اصلی بروز فساد در فوتبال معرفی کرده بود از جمله؛ «تأمین بودجه فوتبال از بیت‌المال و سرمایه عمومی کشور و عدم نظارت بر نحوه هزینه‌ها، سهم‌خواهی جریانات سیاسی از فوتبال، عدم نظارت بر عملکرد مدیران، افزایش بی‌رویه نرخ دستمزد مربیان و بازیکنان و...»
همچنین در این گزارش مفصل به موارد متعدد و بسیاری از ابهامات، مشکلات و مفاسد در فوتبال‌اشاره شده است که در ادامه تنها برخی از آنها مورد‌اشاره قرار می‌گیرد:
پول ملت در جیب چند بازیکن و دلال
در یکی از مهم‌ترین فرازهای این گزارش مهم‌ترین دلیل وجود فساد در فوتبال ایران «منابع مالی دولتی و عدم شفافیت در هزینه‌کرد آن» عنوان شد. این گزارش به عنوان نمونه به مدیرعامل یکی از باشگاه‌های مشهور‌اشاره می‌کند که به بهانه نبود بودجه کافی، 11 شرکت اقتصادی تأسیس کرده و همچنین در پوشش‌های مختلف مبادرت به انجام واردات می‌کرد.
در قسمت حیرت انگیز این گزارش آمده بود که« فدراسیون فوتبال حاضر به ارائه اطلاعات سفرهای خارجی خود نشد اما براساس استعلام از مراکز قانونی، رئیس‌و دبیر وقت فدراسیون فوتبال از تاریخ 26/6/85 تا 11/7/93 به ترتیب 188 و 218 بار تردد (رفت و برگشت) خارجی داشته‌اند!»
وقتی سوءمدیریت را جزو مفاسد فوتبال برشمردیم به همین خاطر بود. آنچه در سطرهای فوق گفته شد (عدم ارائه اطلاعات سفرهای خارجی) را با این مورد در نظر بگیرید که در گزارش مجلس تصریح شده بود که «به دلیل عدم ارائه اطلاعات پرداخت‌های ارزی بطور کامل و وجود محدودیت زمانی، امکان بررسی پرداخت‌های انجام شده شامل علی‌الحساب‌های ارزی، اعزام‌های خارج از کشور و پاداش‌های‌ عوامل فدراسیون‌ برای کمیته میسر نگردیده است!»
 گزارش تحقیق و تفحص در ادامه افزوده است: « بیش از 90 درصد از 16 تیم لیگ برتر و 26 تیم لیگ دسته یک، وابسته به نهادهای عمومی و دستگاه‌های دولتی، صنعتی و... است. اگرچه به دلیل عدم شفافیت مالی و پنهان کاری باشگاه‌ها که خود یکی از مهم‌ترین آسیب‌ها در این بخش می‌باشد، از مبلغ دقیق هزینه‌های فوتبال، اطلاع دقیقی در دست نیست ولی براساس برآورد دستگاه‌های نظارتی، این رقم بیش از 000/10 میلیارد ریال در سال تخمین‌زده می‌شود.»
چگونه بیت‌المال را به آتش می‌کشند؟
باید به آقای نوبخت و مجموعه دولت یادآوری کرد که آیا تا به حال از باشگاه‌ها پرسیده شده است که دلیل این کسری بودجه و بدهی‌ها چیست؟ قطعا اگر دولتمردان برای یک بار هم که شده میل‌شان به این کار بکشد، مدیران باشگاه‌ها لیست‌هایی از هزینه‌کردهای خود در برابر دولتمردان خواهند گذاشت و به صورت ظاهری مشکلی دیده نمی‌شود. مثلا اینکه برای خرید فلان بازیکن یک میلیارد یا برای فلان اردوی تدارکاتی در کشوری دیگر نیز میلیاردها هزینه شده است. اما این هزینه‌کردها اگر ریشه‌یابی شود بوی نفرت‌انگیز فساد بیرون خواهد زد.
برای آنچه گفته شد به بخش‌های تاسف‌برانگیز این گزارش ارجاع باید کرد که به گفته چند مدیرعامل باشگاه‌های بزرگ کشور‌اشاره شده است مبنی بر اینکه «بهترین بازیکن ایران بیش از 500 میلیون تومان نمی‌ارزد، ولی تیم‌های وابسته به بودجه بیت‌المال، برای به دست آوردن آنها در یک رقابت کاغذی -که معمولاً کارچاق‌کن‌ها، رسانه‌ها و واسطه‌ها پشت آن هستند تا 2 میلیارد تومان پرداخت می‌کنند!» و نمونه دیگر اینکه «سردبیر یکی از نشریات پرتیراژ فوتبالی در کمیسیون اصل 90 اظهار داشت که هشت سال قبل، از بازیکنی 10 میلیون تومان اخذ کرده تا یک هفته به صورت روزانه در صفحه اول روزنامه پوشش داده شود و همین کار باعث افزایش قیمت این بازیکن به مبلغ کلان در فصل نقل و انتقالات شد.»
حتما پرسیده می‌شود پس فدراسیون فوتبال که خود نقش نظارتی نیز بر باشگاه‌ها دارد کجاست و چرا نظارت دقیقی توسط آن صورت نمی‌گیرد؟ این سؤال اکثر علاقمندان فوتبال است. در گزارش مجلس اظهارات چند تن از مربیان فوتبال مورد توجه قرار گرفته که « به واسطه‌گری غیرمستقیم اما معنی‌دار برخی از مسئولان میانی و کارکنان فدراسیون، در معرفی بازیکنان به مدیران عامل باشگاه‌ها و اخذ مبالغی تا 50.000 دلار‌اشاره کرده‌اند!»‌ یا در بخشی دیگر سرپرست یکی از باشگاه‌ها درخصوص روش کارچاق‌کن‌ها می‌گوید که «این افراد معمولاً شماره مربیان سرشناس را به شکل غیرواقعی در تلفن همراه خود ثبت می‌کنند و حین مذاکرات، با قرار قبلی شخص تعیین شده زنگ می‌زند و برخلاف واقع می‌گویند فلانی است و نرخ را بالا می‌برند و یا بعضی از بازیکنان و مربیان به مجالس لهو و لعب برده و از آنها فیلم می‌گیرند و نهایتاً از این طریق سوءاستفاده می‌کنند.»
سوءاستفاده از شهرت
یکی از موضوعات آزاردهنده در مورد بازیکنان فوتبال آن است که متاسفانه بسیاری از ایشان درگیر غروری شده‌اند که تصور می‌کنند برتری خاص و ویژه‌ای نسبت به بقیه افراد جامعه دارند. غالب این افراد نیز کسانی هستند که از ضعف‌های رفتاری و شخصیتی نیز بی‌نصیب نیستند.
این طیف در مواردی مانند گذراندن خدمت سربازی نیز با توسل به شهرت و ثروتی که دارند به روش‌هایی برای به دست آوردن کارت پایان خدمت روی می‌آورند که مطابق قانون جرم محسوب می‌شود. گزارش مجلس نیز یادآور شده بود: «علیرغم اینکه بسیاری از ورزشکاران دوره‌های سربازی خود را گذرانده یا می‌گذرانند، تعدادی از عوامل فوتبال، با روش‌های متقلبانه، مبادرت به اخذ کارت پایان خدمت و معافیت از سربازی نموده‌اند. براساس پیگیری‌های صورت گرفته و گزارش‌های واصله، مدارک حدود 500 نفر از‌اشخاص دارای کارت پایان خدمت و معافیت بررسی گردید که براساس گزارش‌های دریافتی، در میان آنها علاوه‌بر فوتبالیست‌ها، تعداد معدودی خبرنگار، مجری و والیبالیست هم حضور داشته‌اند.»
از دیگر مفاسد موجود در فوتبال که در گزارش مجلس آمده است «پرداخت رشوه به بازیکنان برای کم‌کاری در زمین» است. همچنین «درگیری عمدی منجر به اخراج، خطای عمد منجر به پنالتی با وعده انتقال به تیم‌های بزرگ با قراردادهای کلان و پرداخت رشوه به داور برای داوری یک سویه که برای این موارد از 100 تا 200 میلیون ریال پرداخت می‌شود.»
در گزارش مذکور به مصادیقی نیز‌اشاره شده است از قبیل «پیشنهاد پرداخت مبلغ 5000.000.000 ریال توسط مدیرعامل یکی از باشگاه‌های مطرح به مدیرعامل تیم مقابل که پس از نپذیرفتن، دروازه‌بان تیم مورد تطمیع قرار می‌گیرد» یا «پرداخت 500 تا 1000 میلیون ریالی به مربی تیم‌های درجه دو در قبال باختن بازی» همچنین «پرداخت 10 هزار دلار به داوری مشهور که مطابق قرارداد اگر داور نمی‌توانست بازی را به نفع پرداخت‌کننده دربیاورد، باید نیمی از مبلغ را برمی‌گرداند.» تنها چند نمونه از این گونه مفاسد است.
معجزات خزانه خالی!
حال باید از آقای نوبخت و دولت تدبیر و امید پرسید می‌خواهید پول ملت را دوباره روانه این موزه فساد کنید؟! چه کسی به دولت این اختیار را داده که بیت‌المال متعلق به ملت را چنین هزینه کند؟ آیا بهتر نیست به جای کمک مضاعف به این باشگاه‌ها این هزینه را برای گسترش امکان ورزشی در مناطق محروم صرف کنید؟
دولت محترم که از همان آغاز در سال 92 از خزانه خالی می‌نالید و هنگام پرداخت یارانه به «عذاب الیم» دچار می‌شد، چه شده که به جز بودجه سالیانه این دو باشگاه که رقم قابل توجهی نیز هست، به فکر کمک مضاعف افتاده است؟ این هم البته از معجزات خزانه است که خود تصمیم می‌گیرد برای چه موضوعی خالی باشد و برای چه چیزی لبریز! چرا که در شرایط کنونی که این همه مشکلات ریز و درشت در کشور وجود دارد و صنایع مختلفی که در آستانه ورشکستی هستند، با کمک دولت می‌توانند به حیاتشان ادامه دهند، تصمیم به پرداخت بدهی دو باشگاه چقدر با «عقلانیت» مورد نظر ایشان جور در می‌آید؟
در پایان به بخشی از گزارش تحقیق و تفحص مجلس‌اشاره کنیم که آورده است: «به جرأت می‌توان گفت که مهم‌ترین عامل به فساد کشاندن فوتبال، استفاده این رشته ورزشی از بودجه‌های هنگفت دولتی و شبه‌دولتی و عدم نظارت بر هزینه کرد آن است. با ورود منابع گسترده مالی در جیب بازیکنان و مربیان، به صورت طبیعی بخش‌های مرتبط دیگر مانند خبرنگاران، داوران، عناصر اجرایی فدراسیون نیز برای به دست‌آوردن بخشی از این منابع وارد تعامل فساد گونه و تبانی با بازیکنان و مربیان می‌شوند.»