مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جریان سفر اخیر خود به ایران و دیدار با مقامات کشورمان، بار دیگر از پایبندی جمهوری اسلامی ایران به برجام سخن گفت. همچنین آمانو از دیگر اعضای 1+5 نیز خواست تا به تعهدات خود در قبال توافق هسته‌ای پایبند باشند. بر اساس آنچه مسئولین سازمان انرژی اتمی اعلام کرده‌اند، آمانو در این سفر درخواست جدیدی برای بازرسی از کشورمان نداشته است. با همه این اوصاف، نباید از بازی دوگانه آمانو و دیگر مقامات آژانس در قبال کشورمان غافل گردید. در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی‌توان به سادگی از کنار آنها گذشت:
1- در جریان سفر نیکی هیلی به وین و دیدار وی با آمانو، نماینده ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواست تا بر سر بازرسی از اماکن نظامی ایران مواضع سخت‌تری را در قبال کشورمان اتخاذ شود. در این دیدار، نیکی هیلی صراحتا از آمانو خواست تا در این خصوص به بند T  مندرج در ضمیمه اول توافق هسته ای استناد کند. مطابق بند T ضميمه اول برجام، «فعاليت‌هايي كه مي‌تواند در طراحي و توسعه يك وسيله انفجاري هسته‌اي نقش داشته باشند» ممنوع شده‌اند. اين فعاليت‌ها طبق متن برجام موارد ذيل را شامل مي شوند:
- طراحي، توسعه، ساخت، دستيابي و يا استفاده از مدل‌هاي كامپيوتري براي شبيه‌سازي وسايل انفجاري هسته‌اي؛
- طراحي، توسعه، ساخت، دستيابي و يا استفاده از چاشني‌هاي انفجاري چند نقطه كه براي توسعه يك وسيله انفجاري هسته‌اي مناسب هستند، مگر اينكه مقاصد غيرهسته‌اي بودن آن توسط كميسيون مشترك تاييد شده باشد و موضوع پايش باشد؛
- طراحي، توسعه، ساخت، دستيابي و يا استفاده از سيستم هاي تشخيص انفجار (دوربين‌هاي Streak، دوربين‌هاي سرعت بالا و يا دوربين‌هاي (Flash x-ray) مناسب براي توسعه تجهيزات انفجار هسته‌اي مگر اينكه مقاصد غيرهسته‌اي بودن آن توسط كميسيون مشترك تاييد شده باشد و موضوع پايش باشد.
2- آمانو متعاقب دیدار نیکی هیلی با وی، خواستار بازتفسیر بندT  برجام از سوی اعضای 1+5 شد. آمانو اظهار داشت که آژانس اختیارات لازم را برای راستی آزمایی این بند ندارد.
منظور مدیرکل انرژی اتمی از این ادعا کاملا مشخص بود! منظور وی از اختیارات لازم در این خصوص، دسترسی به اماکن نظامی ایران به بهانه راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان بود. به عبارت بهتر، آمانو درخواست صریح نیکی هیلی و دیگر مقامات آمریکایی از آژانس را به بیانی دیگر و به بهانه لزوم باز تفسیر بندT  ضمیمه اول توافق هسته‌ای مطرح کرد. فراتر از آن، آمانو در موضع‌گیری‌های بعدی خود تاکید کرد که آژانس برای راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌تواند به هر مکانی در ایران دسترسی داشته باشد و در این خصوص تفاوتی میان اماکن نظامی و غیر نظامی وجود ندارد. این اظهارات آمانو با واکنش صریح مقامات کشورمان رو به‌رو شد. چنانچه بارها اعلام شده است، بازرسان آژانس به بهانه راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران، حق دسترسی به اماکن نظامی ایران را ندارند. بدیهی است که حفظ اسرار نظامی هر کشوری، خط قرمز آن محسوب می‌شود. این قاعده در خصوص جمهوری اسلامی ایران نیز صادق است. در هر حال، اینکه آمانو دو سال پس از انعقاد توافق هسته‌ای و آن هم پس از دیدار نیکی هیلی، به یاد باز تفسیر بند T  برجام افتاد، خود مسئله‌ای است که نشان‌دهنده بازی مستقیم وی در زمین آمریکاست.
3- سفر اخیر آمانو به ایران و تایید دوباره پایبندی کشورمان به توافق هسته‌ای از سوی وی، نباید منجر به خطای محاسباتی مسئولین دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان در قبال آژانس شود. آمانو و دیگر مقامات آژانس نشان داده‌اند که همزمان با تشدید فشارهای کاخ سفید، مواضع فنی و حقوقی خود در قبال توافق هسته‌ای را نیز «بازتنظیم» می‌کنند.
 نمونه این رفتار را در جریان تقاضای آمانو برای بازتفسیر بند T  برجام مشاهده کردیم. از این‌رو، همچنان باید در قبال آژانس و مدیرکل آن، رویکردی محتاطانه با چاشنی بی‌اعتمادی داشت.
به عبارت بهتر، نباید به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان ستونی محکم برای حفظ توافق هسته‌ای تکیه کرد. یکی از پیش شرط‌های اساسی مدیریت شرایط پیچیده موجود در قبال برجام، عدم اعتماد به این مجموعه ( در عین استقبال از گزارش‌های مقطعی آن ) است.
منبع: سایت بصیرت