پرسش:
روز عید قربان چرا از اعیاد برجسته مسلمانان به حساب می‌آید، و فلسفه قربانی کردن در این روز چیست؟
عیدقربان، روز ثبوت و اثبات و عشق و تسلیم است. روزی است که انسان در برابر معشوق، هیچ بودن همه‌چیز را می‌پذیرد، خود و همه‌چیز را فدای او می‌کند، و «تعبد» را که نتیجه معرفت، عرفان، شهود و دیدن یار است، به معرض دید می‌گذارد. امروز باید به گونه‌ای عمل کنیم و به نوعی از آزمایش‌ها و امتحان‌ها بدر آییم که ابراهیم‌وار و اسماعیل‌وار عشق و تسلیم را به نمایش بگذاریم. امروز باید معلوم شود که عشق و ایمان ما در چه مرتبه‌ای، و آرزوی وصل ما در چه حدی است و تا چه اندازه‌ای به تعبد و تسلیم دست یافته‌ایم. ابراهیم(ع) هنگامی که از آزمایش‌های پی در پی کامیاب گردید، به مقام امامت نایل شد. هنگامی که در منا در قربانگاه یار، قربانی خویش را حاضر کرد و سراپا تسلیم محض و سرشار از عشق و تعبد شد، دل از غیر دوست برداشت و محو جمال و دیدار یار شد، در اینجا که با عشق، ایثار و تسلیم، ذبیح‌ خود، اسماعیل را فدا می‌کرد.
از جانب معبود، ندا آمد که هان ای ابراهیم! به خوبی امتحان دادی و اکنون فدیه‌ای که برایت فرستاده‌ایم قربانی کن که بیش از این از تو نمی‌خواستیم. آری امروز ما مسلمانان با رفتن به قربانگاه و قربانی کردن این سنت ابراهیم خلیل(ع) را تجدید می‌کنیم و نیز معرفت، عشق، تسلیم و تعبد را به مرحله عمل و آزمون می‌گذاریم.
سر بریدن «انانیت‌ها»
امروز با سر بریدن قربانی، تمام «انانیت‌ها» و هواها را سر می‌بریم، و از هر آنچه غیرخداست می‌بریم و چشم امید و طمع از غیر او می‌بندیم. امام سجاد(ع) به شبلی فرمود: هنگامی که قربانی خویش را ذبح می‌کردی، آیا بدین نکته آگاه بودی که گلوی طمع را می‌بری؟ و آیا به این حقیقت توجه داشتی که به ابراهیم خلیل(ع) اقتدا کرده و فرزند عزیزت را به قربانگاه دوست آورده‌ای تا فدای معشوق کنی؟ شبلی گفت: نه توجه نداشتم. حضرت فرمود: پس قربانی نکردی(مستدرک الوسائل، ج 10، ص171)
امام صادق(ع) در پاسخ پرسشی در مورد فلسفه قربانی فرمودند: با اولین قطره‌ای که از خون قربانی بر زمین می‌چکد، صاحب آن قربانی آمرزیده می‌شود، و این بدان جهت است که معلوم شود که چه کسی بدون چون و چرا و از سرعشق و تسلیم اطاعت خدا را می‌کند.
خدا فرموده است: از گوشت و خون قربانی به خدا نمی‌رسد، بلکه آنچه به حساب خدا درمی‌آید، تقوای شماست. بنگر که چگونه قربانی‌ هابیل پذیرفته و از آن قابیل مردود شد؟ (وسایل الشیعه، ج14، ص 207) بنابراین عیدقربان عیدی است که باید تسلیم بودن و انقیاد کامل را در برابر مولا به منصه ظهور رساند، و در این رستاخیز عظیم، که عید بزرگ مسلمانان است، به شکرانه توفیق در انجام مناسک حج و پیروزی در مصاف با شیطان، آخرین ذرات باقی مانده از تعلقات غیر خدایی را در قربانگاه ذبح کنیم و این روز بزرگ را جشن بگیریم.