فضیلت‌های شب‌های قدر و تاثیرات روحی و معنوی آن – بخش پایانی
دعا و استغفار در شب‌های ماه خدا
گالیا توانگر
مهربانا! می‌دانم که شب قدر را فرصتی برای دل‌سوختگان وعاشقان راهت قرار داده‌ای و من باید این پلکان صعود را در این شب زیبا و نورانی بپیمایم.
باید راهی به سوی آسمان بیابم. باید خود را به ابدیت نزدیک کنم. باید همچون فرشتگان، گرداگرد امام هستی بگردم. بروم به سوی نورانیت. وجودم را در آئینه خوبی‌ها منعکس کنم.
دراین شب،خود را پیدا کنم که سال‌هاست گم‌کرده راهم و اسیر پندارهای خویش. باید در این جاده تنهایی گام بردارم، عاشقانه ناله
«بک یا الله» سر دهم و بند بند یا «غیاث المستغیثین» را بر لوح دلم حک کنم.
باید رنگ خدا گیرم که شب قدر، شب زیبایی‌هاست، شب آسمانی شدن است. شب هم‌نشینی با فرشتگان است. شب توبه و استغفار، شب وعده با خداست و من آمده‌ام با چشمانی اشکبار و دستانی تهی و کوله‌باری از گناه که بر دوشم سنگینی می‌کند. آمده‌ام تا همیشه نیازم را با بی‌نیازی وجودش یکرنگ کنم. آمده‌ام تا تسبیح توبه و استغفار را دانه‌دانه بشمارم. آمده‌ام تا وجودم را در اقیانوس بی‌کران رحمت الهی غرق کنم. آمده‌ام‌ای خوب‌ترین! ای بهترین! ای مهربان‌ترین! تا در میهمانی بندگانت مرا نیز بپذیری و بخشش گناهان را بدرقه راهم کنی. آمده‌ام تا به چهارده نور پاک، قسمت دهم و والاترین کتاب را بر سربگیرم و بالاتر روم. مرا به خویش وامگذار و در این شب، با بهترین بندگانت همنشین کن و از خویش مران که بی‌تو حیرانم و سرگردان!
خواسته‌های مادی و معنوی شب قدر
مهناز فرهودی دبیر یکی از دبیرستان‌های تهران به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «یک چیز را خوب می‌فهمم و خوب می‌دانم؛ هر شب که آدم بابت قصورهایش از خدا بخشش بخواهد و برای باقی روزهای مانده ازعمر برای خود و دیگران خیر و خوشی و برکت و سلامت بخواهد، قطعا خداوند هم به او عنایت خواهد کرد. مگر می‌شود که کائنات تسلیم این همه انرژی مثبت نباشد؟! شب قدرمان را با خوب خواستن برای دیگران پر قدرتر کنیم. همه را به خاطر هر بدی که خواسته یا ناخواسته با ما کردند ببخشیم و از خدا هم بخواهیم که با دیده بخشایشش به ما نگاه کند.»
وی ادامه می‌دهد: «من واقعا دراین شب می‌خواهم خدا به من آرامش درونی عطا کند. چون هیچ چیزی مثل آرامش نمی‌تواند انسان را به آسودگی درونی برساند. همچنین دراین شب مقدس و متبرک شفای تمام مریضان را از خدا می‌خواهم، بعد هم صلح و آرامش برای تمام کشورهای اسلامی مخصوصا کشور خودمان را از خدای متعال خواستارم.»
زینب کرباسی دانشجوی رشته تاریخ از تهران مخاطب سؤال ما می‌شود و به گزارشگر کیهان می‌گوید: «امیدوارم آسایش و خوشی از زندگی هیچ‌کس گرفته نشود،همه جوان‌ها عاقبت بخیر بشوند و کانون گرم زندگیشان همیشه گرم باشد.»
وی می‌گوید: «در شب پر فضیلت قدر از خدا سلامتی همه را می‌خواهم و امیدوارم امنیت و آرامش کشورم در سایه حضور مقتدرانه رهبر عزیزمان حفظ شود، همچنین در این ایام ماه مبارک دعا برای مدافعان حرم فراموش نشود، چرا که مدافعان حرم با جان و دل خود و عاشقانه برای دفاع از حریم و حرم اهل بیت علیهم‌السلام و دفاع از امنیت و آرامش کشورمان به جنگ با تکفیری‌ها رفته‌اند و امیدوارم خدای مهربان همه این عزیزان را سلامت بدارد.»
بدون شک رکن اساسی خواسته‌های مردم کشورمان در این شب‌های قدر حفظ امنیت کشورمان و بازگشت امنیت به کشورهای اسلامی از جمله عراق و سوریه و یمن و افغانستان است.
شب قدر بهانه‌ای برای بخشایش بی‌بهانه گناهان
دراین شب چهره جان را باید با اشک توبه، ازغبار تن زدود و از خدای مهربان مسیر نورانی سعادت را خواستار شد.
به قول حضرت آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی(ره)، تا از خدای متعال که صاحب خانه دل است نخواهیم، خودمان به تنهایی نمی‌توانیم دل را از رذایل پاک کنیم، دل آدمی حریم الهی است و در این وجود و سرشت پاک، به غیر از خدا نباید باشد و فقط با کمک و یاری خداوند می‌توان به تقوای الهی رسید. (قریب به مضمون)
مبینا رحمتیان دانشجوی رشته علوم قرآنی و شاعر، برایمان در توصیف آثار و برکات شب‌های قدر می‌گوید: « شب قدر، شب نشستن در سایه قرآن و پروردگار را سوگند دادن به کلام وحی است. شب قدرمردمان خسته و ناآرام است که کوله بار گناه بر دوش دارند، آرام و سر به زیر به درِ درگاه معبودی می‌آیند که آن شب را پرفضیلت‌تر از هزارماه قرار داده تا با توسل به او به درک این شب بزرگ برسیم و برای گناهان خود طلب توبه و بخشش کنیم. قدر تنها بهانه‌ای است که گناهان من و تو بی‌بهانه بخشوده می‌شوند. شب قدر که می‌شود، باید سجاده‌های عاشقی را پهن کرد و تنها برای عاشقی خداوند ذکر بگوییم که چه بی‌نظیر پروردگار جهانیان بنده‌پرور است. خداوند هر روز و هر شب در انتظار بازگشت ماست، گرچه گاهی نگاه معبودمان را به فراموشی می‌سپاریم، اما در شب قدر که اینگونه نظر کرده رب‌العالمین می‌شویم، شرم است که نگاه مهربانش را نبینیم و نعم الوکیل است خداوند که بدانیم تنها او سرپرست من و توست و هیچ عبدی جز درگاه پروردگار، مامنی ندارد.»
وی ادامه می‌دهد: «فرصت اندکی باقی است تا قاصدک‌های خوش خبر خداوند را درمیان دستانِ العفو خود بگیریم و برای پرواز دادن‌شان تا عرش خوبی‌ها به روی قاصدک‌ها بدمیم.خداوندا، می‌دانیم نمک بخشایش و بزرگیت را خوردیم و نمکدان شکستیم، اما ما هنوز همان بندگانی هستیم که تنها تو برای دل‌هایمان یا منورالقلوبی. خدایا، اگرچه حق بندگی را برایت تمام نکردیم، اما تو خدایی می‌کنی برایمان. خدایا لحظه‌ای ما را به حال بد خودمان رها نکن واَللّهُمَّ غَیِّر سُوءَ حالِنا بِحُسنِ حالِک را برکت شب‌های قدرمان قرارده.»
وقتی خدا بنده اش را در آغوش می‌گیرد
از كوی تو بیرون نشود پای خیالم
هرگز نكند فرق به حالم چه برانی، چه بخوانی
چه به اوجم برسانی چه به خاكم بكشانی
نه من آنم كه برنجم نه تو آنی كه برانی
نه من آنم كه ز فیض نگهت چشم بپوشم
نه تو آنی كه گدا را ننوازی به نگاهی
در اگر باز نگردد نروم باز به جایی
پشت دیوار نشینم چو گدا بر سر راهی
كس به غیر از تو نخواهم چه بخواهی چه نخواهی
باز كن در كه جز این خانه مرا نیست پناهی
(مناجات خواجه عبدالله انصاری)
خدایا! در این روز بهره مرا از برکاتش زیاد بگردان و آسان کن راه مرا به سوی خیرهایش و مرا از پذیرفتن نیکی هایش محروم نکن، ای راهنما به سوی دین حقی که آشکار است.
موسی اسماعیلی یک فرهنگی می‌گوید: «شب‌های قدر، تجلی عشق بین بنده و خداوند بنده نواز است. عشقی بین اشرف مخلوقات و آفریننده بی‌همتا. آن زمان که انسان، شرمگین ازاعمال گذشته یا نادم و پشیمان از خطای انجام داده، اما امیدوار به رحمت پروردگارش رو به سوی درگاهش می‌آورد. مروارید اشک هایش بر گونه‌ها جاری، نور بخشش در دلش تابیده و او خوشحال ازاین پذیرفتن است، چرا که خدای مهربانش او را بخشیده و در آغوش گرفته است. چه زیباست تصویر لطف و عنایت پروردگار به بنده اش و لبخند رضایت و آرامش درونی بنده عفو شده!»
این فرهنگی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «دراین روز و در این ایام کمک‌های مالی یا معنوی مانند تدریس و آموزش رایگان می‌تواند آرامش معناداری به زندگی فرد هدیه بدهد. گاهی نجات یک انسان، نجات فکر و نگرش اوست. وقتی فکری منحرف می‌شود و تیرگی بر آن غلبه می‌کند، نمی‌شود تصمیم درست گرفت و خوب را از بد تشخیص داد. چه خوب است اگر بتوانیم فرشته نجات یک فکر باشیم.»
خواندن دعای فرج در شب‌های قدر
بسیار سفارش شده است
اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است: اعمالی که در هر سه شب انجام می شود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هریک از شب‌های مبارک نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است.
اعمال خاص شب بیست و سوم از این قرار است:
1) خواندن سوره‌های مبارک عنکبوت، روم و دخان
2) هزار مرتبه خواندن سوره قدر
3) خواندن دعاهای جوشن‌کبیر، مکارم‌الاخلاق و افتتاح
4) خواندن دعای فرج
5) خواندن ۸ رکعت نماز و طلب استغفار و دعا برای خلق خدا
استغفار، دعای جوشن کبیر و دعای افتتاح از جمله اعمال سفارش شده به صورت مشترک در این شب‌ها است.
حجت‌الاسلام محمد محرابی مبلغ امور دینی و قرآنی در توضیح آثار و برکات بجا آوردن اعمال شب‌های قدر می‌گوید: « بیداری و شب زنده داری درشب‌های قدر بسیار مورد تاکید قرار گرفته، چرا که بیداری ظاهری را مقدمه‌ای برای بیداری انسان در طول زندگی دانسته‌اند.»
وی با اشاره به اعمال شب‌های 21 و 23 ماه مبارک رمضان یادآور می‌شود: «در شب بیست و یکم و بیست‌وسوم در هنگام غروب انجام دادن غسل سفارش شده با این تفاوت که در شب بیست و سوم علاوه بر غسل هنگام غروب، غسلی هم پیش از اذان صبح سفارش شده است.خواندن برخی از سوره‌های قرآن مانند عنکبوت، روم و دخان در تمامی شب‌های قدر مورد تاکید قرار گرفته است، همچنین دعا برای تمام مومنین نیز تاکید شده تا به برکت دعا برای مومنین دعای خود فرد نیز پذیرفته شود.»
وی در پاسخ به این پرسش که در کدام یک از این سه شب احتمال وجود شب قدربیشترازشب‌های دیگراست؟ می‌گوید: «از یک سو، احتمال داده شده که شب بیست و یکم شب قدر باشد. خواندن 100 رکعت نماز که در هر رکعت پس از حمد 10 مرتبه سوره توحید خوانده شود، همراه با دعای خاص بعداز نماز از اعمال مورد نظر برای شب بیست و یکم است. ازسوی دیگراز معصومان درباره اینکه شب بیست و یکم شب قدر است یا شب بیست و سوم؟ پرسش‌های بسیاری شده که تاکید بیشتر آنها بر این است که شب بیست‌وسوم به احتمال قوی شب قدر است؛ لذا اینکه حضرت زهرا(س) بعد از ظهر روز 22 ماه رمضان به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) سفارش می‌کردند که استراحت کنید که بتوانید شب را زنده بدارید، گواهی بر این است که شب بیست وسوم شب قدر است،اما در کل این شب پنهان شده در بین یکی از این شب‌هاست.»
این کارشناس مسائل مذهبی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «خواندن دعای فرج سفارش بسیاری شده، به علاوه اینکه تلاوت سوره حمد 100 مرتبه، زیارت امام حسین(ع) در شب‌های قدر و استغفار نیز بسیار مورد تاکید قرار گرفته است؛ البته باید توجه داشته باشیم که استغفار تنها به معنای گفتن «استغفرالله» نیست، بلکه زمانی که انسان در جهت برطرف کردن مشکلات و ویژگی‌های منفی درون خود گام بردارد به معنای واقعی استغفار کرده است.»
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تاثیر شب‌های قدر در تغییر سرنوشت انسان می‌افزاید: «قرآن کریم همواره از تاثیر کارهای خیر در برطرف شدن بسیاری از موانع بر سر راه زندگی انسان سخن می‌گوید و عبادات انسان‌ها در شب‌های قدر باعث می‌شود تا قلب امام زمان(عج) بیشتر متوجه ما شود.»
این کارشناس علوم قرآنی خاطرنشان می‌کند: « براساس روایت‌ها در شب 19 ماه رمضان مقدرات انسان‌ها نوشته می‌شود، در شب 21 مورد بررسی قرار می‌گیرد ودر نهایت در شب 23 نهایی می‌شود و از این جهت دعا و عبادات انسان تاثیر بسیاری در تغییر روند یک سال آینده آنها دارد. چه بسا که به واسطه همین دعاها امور خیر بسیاری در سرنوشت یک سال آینده افراد رقم می‌خورد.»