مطالبات فرهنگی مردم از رئیس‌جمهور منتخب- بخش پایانی
ولنگاری فرهنگی در دولت تدبیر
ایرج نظافتی
در مسئله فرهنگ، بنده احساس یک ولنگاری می‌کنم؛ در دستگاه‌های فرهنگی- اعم از دستگاه‌های دولتی و غیر‌دولتی- یک نوع ولنگاری و بی‌اهتمامی در امر فرهنگ وجود دارد؛ چه در تولیدِ کالایِ فرهنگیِ مفید که کوتاهی می‌کنیم، چه در جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضر که کوتاهی می‌کنیم. اهمیت کالای فرهنگی از کالای مصرفی جسمانی کمتر نیست، بیشتر است. فرض کنید مرتب تکرار بکنند که مثلا فلان‌جور پفک مضر است، نخورید؛ حالا مگر ضررش چقدر است، چه‌جور ضرری است، چه میزان ضرر دارد، برای چند درصد از مردم ضرر دارد؟ این را دائما می‌گویند، اما ضرر فلان‌جور فیلم یا فلان‌جور کتاب یا فلان‌جور بازی رایانه‌ای یا امثال اینها را کسی جرات نمی‌کند بگوید که مبادا متهم بشوند به اینکه جلوی آزادی اطلاعات و جریان آزاد اطلاعات را گرفته‌اند. آنهایی که اساس این حرف‌ها هستند، خودشان بیشتر از ما در این مسائل سخت‌گیری می‌کنند؛ این را باور کنید. حالا آزادترین مناطق دنیا از لحاظ اطّلاعات، مثلا فرض کنید دولت‌های غربی‌اند، ازجمله آمریکا؛ از خبرهای دقیق و روشنی که از آمریکا می‌رسد در کنترل اطلاعات افراد و انگشت گذاشتن روی آن چیزهایی که دستگاه روی آنها حساس است، انسان واقعا تعجب می‌کند؛ ما یک دهم آنها کنترل اطّلاعاتی نداریم و نمی‌کنیم. به مجرد اینکه یک فیلمی را ممنوع کردند یا فرض کنید که یک جریان رایانه‌ای را مثلا محدود کردند یا ممنوع کردند، فوراً آنها سر و صدا بلند می‌کنند، ما هم باورمان می‌آید؛ ما هم باور می‌کنیم که واقعا کار خطایی کرده‌ایم.نه آقا، باید مراقبت کرد! وظیفه ما تولید کالای فرهنگی مفید و جلوگیری از کالای فرهنگیِ مضر است. بنده در این زمینه احساس یک ولنگاری‌ای می‌کنم؛ باید این را شماها در نظر داشته باشید و اهمیت بدهید. (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی- 16 خرداد95)
حساسیت بالای رهبر معظم انقلاب درباره فرهنگ و مشکلات و معضلات فرهنگی، بالاترین درس و پیام برای همه مسئولان به ویژه دولتمردان است.
اما در دولت تدبیر و امید متاسفانه شاهد فراز و نشیب‌های متعددی در حوزه فرهنگ بودیم و نقدهای جدی بر این حوزه وارد است و خود متولیان فرهنگی از مروجین فرهنگ‌هایی غیر از فرهنگ ایرانی اسلامی بودند. از ترویج کنسرت‌های پاپ و مختلط در تهران و شهرستان‌ها تا بها دادن به افرادی که هنرشان در خدمت غرب و علیه ارزش‌های اسلامی بود، همگی موید این نکته است که عرصه فرهنگ در دولت یازدهم با معیارهای انقلاب ما فرسنگ‌ها فاصله داشته است.
ارزش‌های ضد فرهنگی
در دولت یازدهم
کارشناسان فرهنگی معتقدند که فرهنگ و مسایل فرهنگی نقش بسیار کلیدی در جامعه دارد و اگر خدای ناکرده ناهنجاری‌ها و مسایل نابجا تداوم پیدا کند، آسیب‌های جدی بر روی جامعه بر جای خواهد گذاشت که به تعبیر رسای رهبری شاید قابل ترمیم هم نباشد.
داود سالمی دانشجوی ارشد مدیریت امورشهری درباره ضرورت بومی سازی برنامه‌های فرهنگی توضیح می‌دهد:« بسیار دیده شده است که برخی متولیان فرهنگ، تنها به برنامه‌های ابلاغی دیکته شده می‌پردازند و با انجام آنها به خیال واهی خود به اهداف و مقاصد خود رسیده‌اند و غافل از تاثیرگذاری حداقلی برنامه‌ها هستند وگاهی هم با دلسوزی و متحمل شدن سختی‌ها، موجبات اتلاف منابع و هزینه‌ها خواهند شد.»
وی در ادامه می‌گوید:« در حقیقت با احیاء آداب و رسوم پسندیده بومی و گسترش آن با اتکا به پیشینه تاریخی غنی خود می‌توان پدافندی در مقابل هجمه فرهنگ‌های ناپسند وارداتی ایجاد کرد که متاسفانه به دلیل غفلت دولت از این امر اساسی و راهبردی، اکنون شاهد انواع فرهنگ‌های ناپسند وارداتی هستیم که سنخیتی با آداب و رسوم بافت جامعه ما ندارند و گاها با استمرار در طول زمان و با اشکال ظاهری زیبا، به جای آداب و رسوم اصیل در جامعه ما قرار گرفته‌اند و جامعه را روز به روز از اصالت خود دور کرده‌اند؛ به طوری که بجای اینکه بافت اجتماعی با فرهنگ ناپسند وارداتی احساس بیگانگی کند با اصالت و هویت خود احساس بیگانگی فرهنگی می‌کند و در حقیقت دچار خود باختگی فرهنگی می‌شود.
البته در این میان پرداختن به مقوله تعاملات فرهنگی با حفظ هویت و اصالت خود یک اصل اساسی محسوب می‌شود.»
به نام فرهنگ، به کام غرب
یکی از معضلاتی که در دولت آقای روحانی هر روز شاهد گسترش آن بودیم دور شدن از فضای اصیل فرهنگ ایرانی اسلامی از اصالت‌های خود و رفتن به سمت ترویج فرهنگ بی‌هویت و غیر‌قابل دفاع غرب بود.
مهدی معنوی‌زاده یکی از چهر‌های فرهنگی و از بچه حزب الهی‌های غرب کشور در گفتگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «متاسفانه در دولت آقای روحانی به یکباره شاهد این بودیم که کنسرت‌هایی در سراسر کشور رواج پیدا کرد که نه نشانی از اصالت‌های ایرانی داشت و نه اسلامی و کاملا کپی برداری از موسیقی‌های خشن و مبتذل غربی بود. به عنوان مثال اگر در اشعار برخی از همین خوانندگان جدید که مجوز فعالیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دارند دقت کنید می‌بینید نه از لطافت‌های شعری سعدی و حافظ در آن خبری هست و نه معیارهای ایرانی دارند و از همه تاسف‌بار‌تر اینکه بعضا حتی برخی آثار مشابه آثار لوس‌آنجلسی هاست و معیار خاصی ندارد.»
وی با اشاره به اینکه با ترویج کنسرت نمی‌توان ادعا کرد که در عرصه فرهنگی موفق عمل کرده‌اند، تصریح می‌کند: «در برهه‌ای آنچنان کنسرت‌ها در سراسر کشور رواج پیدا کرد که حتی صدای ائمه‌جمعه و مردم ولایتمدار را هم درآورد و هر کس به نحوی معترض وضع موجود بود و شاهد یک ولنگاری فرهنگی بودیم و کسی هم پاسخگو نبود.»
وضع سینما بدتر از موسیقی!
ولنگاری فرهنگی که در دولت تدبیر و امید شاهد آن بودیم به تمامی ارکان این حوزه رخنه کرده بود و به هر حوزه‌ای که می‌نگرید این وضعیت به خوبی دیده می‌شود.
یکی از عرصه‌های فرهنگی که در دولت یازدهم متاسفانه بار منفی فراوانی داشت عرصه سینما و تئاتر بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مهدی مرادی کارشناس مسایل فرهنگی در این باره به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: « اگر بخواهیم مدیریت سینمایی دولت تدبیر و امید را مورد نقد و بررسی قرار دهیم خواهیم دید که متاسفانه پرده‌دری‌های فراوانی صورت گرفته و دست‌های پیدا و پنهانی تلاش کرد تا تئاتر یا سینمای ما را به سمت ابتذال‌های رایج غربی هدایت کند.»
از این کارشناس مسایل فرهنگی می‌خواهم تا در این باره بیشتر توضیح دهد، می‌گوید: « در حوزه سینما شاهد هستیم که دیالوگ‌ها بیشتر به سمت مسایل جنسی و عادی‌سازی روابط زن و مرد پیش می‌رود و متاسفانه وضعیت حجاب در سینمای ایران روز به روز بدتر شده و متولیان فرهنگی نیز هیچگونه واکنشی در این باره نشان نمی‌دهند.»
وی معتقد است که در این برهه زمانی به رئیس‌جمهوری انقلابی و متدین و معتقد به مبانی اسلام ناب محمدی (ص) نیازمندیم که بتواند سینمای ایران را از این ابتذال موجود خارج کند.
کاهش چشمگیر آثار فاخر انقلابی
کارشناسان فرهنگی معتقدند که در دولت یازدهم عرضه محصولات فرهنگی با مضامین دینی و انقلابی به شدت کاهش پیدا کرده و هنرمندان این عرصه نیز یا خانه‌نشین شده و از کار بیکار شده‌اند و یا کنج عزلت گزیده و در حاشیه قرار گرفته‌اند.
آرش فهیم از جوانان صاحب‌نظر در عرصه سینمای ایران در این باره به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: « به طور کلی در دولت آقای روحانی شاهد افزایش ناگهانی تولید فیلم‌های موهن و مبتذل و غیراخلاقی بودیم که بعضا مجوز تولید و اکران از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دریافت کردند.»
فهیم در ادامه تصریح می‌کند: «از طرفی هم شاهد کاهش تولید آثار فاخر و ارزسمند دینی و انقلابی بودیم و هنرمندان متعهدی که سال‌ها در خدمت انقلاب و ارزش‌های اسلامی بودند میدان فعالیت پیدا نکردند و تولید و ساخت آثار سینمایی ملی و انقلابی به پایین‌ترین سطح خود رسید و همین موضوع ضربه مهلکی به حوزه سینمای فاخر ایران زد.»
این صاحب نظر در امور فرهنگی و سینمایی در ادامه می‌گوید: « آنچه که در عرصه فرهنگ در دولت یازدهم تبلور عینی داشت بیکاری و عدم فعالیت بخش اعظم نیروی فعال و انقلابی سینمای ایران بود و در مقابل، شاهد توجه بیش از پیش به اقلیت نزدیک به دولت و مدیران فرهنگی بودیم.»
فهیم تصریح می‌کند: « به طور کلی حتی برخی از کارگردان‌هایی که طرفدار رئیس‌جمهور بودند نیز معتقدند که دولت یازدهم بدترین دوران فعالیت سینمایی بوده است و زمینه رشد سینمای فاخر فراهم نبوده است.»
مطالبات ناشرین
از رئیس‌جمهور منتخب
برخی ناشران بر این باورند که قوانین کاربردی در جهت توسعه همه جانبه بخش‌های مرتبط با نشر مانند توجه ویژه به کاربری‌های فرهنگی از طریق پرداخت تسهیلات با سود و کارمزد منطقی، توسعه و توجه به بازسازی و نوسازی صنعت نشر و توجه ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مالکیت‌های معنوی به رونق صنعت نشر کشور می‌انجامد.
این در حالی است که بسیاری از ناشران انقلابی از وضعیت صنعت نشر در دولت یازدهم به شدت گلایه دارند.
از طرفی هم پرداخت بن کتاب به اقشار فرهنگی وجود ندارد و بعضا به معدودی از دانشجویان و اقشاری خاص تعلق می‌گیرد و همین موضوع سبب شده تا بازار کتاب و نمایشگاه کتاب از رونق همیشگی اش کاسته شود.
کیان مقدم زاده یک ناشر کتاب‌های ادبی (رمان و شعر) توضیح می‌دهد:« مکلف کردن مراجع ذیصلاح و متولیان فرهنگی برای کمک به راه‌اندازی و ساماندهی شبکه توزیع در کشور به ویژه حمایت خاص از فروشگاه‌های چندمنظوره محصولات فرهنگی با محوریت کتاب و همچنین ورود ایران به بازار جهانی کتاب از امورمهمی است که نیازمند حمایت جدی‌اند.»
این ناشر تصریح می‌کند: «اگر در فضای دیپلماسی فرهنگی بناست ظرفیت‌های فرهنگی ایران فراتر از مرزهای این سرزمین شناخته شود، حمایت جدی در جهت ورود تخصصی، هوشمندانه و عالمانه به بازارهای جهانی کتاب ضرورت دارد.»
ناشر دیگری در این زمینه می‌گوید: «حوزه نشر در دولت کنونی همواره با چالش‌های فراوانی روبرو بوده است. برای اینکه بتوانیم کتاب‌های بسیاری را در کشور با سلایق و ذائقه مردم و در خور نیاز منتشر کنیم، باید تسهیلاتی را در این زمینه ایجاد کرد.»
وی با بیان اینکه متاسفانه در دولت روحانی یارانه کتاب بیشتر به موسسات و ناشران دولتی تخصیص داده شده و به بخش‌های خصوصی تعلق نگرفته است، می‌گوید: «خرید کاغذ با بهای نامناسب نیز از دیگر مشکلاتی است که در حوزه نشر نیاز به حمایت دولتی دارد. اکنون با توجه به اینکه بیشتر کاغذ خارجی برای انتشار کتاب‌ها استفاده می‌شود، باید تسهیلاتی را در این زمینه در اختیار ناشران قرار داد.»
این کارشناس اهل فن با بیان اینکه اکنون به طور میانگین برای انتشار یک کتاب 85 صفحه‌ای 50 میلیون ریال هزینه می‌شود که ممکن است، کتاب منتشر شده فروش چندانی نداشته باشد، می‌گوید: «اکنون وضعیت حوزه کتاب بسیار نابسامان است، وقتی که ناشران برای تولید و گردآوری یک کتاب مشکلات فراوانی دارند، چطور می‌شود فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در میان آحاد مردم نهادینه کرد؟»
ساماندهی سیستم توزیع، دایر کردن نمایشگاه‌های دائمی در شهرستان‌ها، اطلاع رسانی و بازاریابی در چرخه نشر، برگزاری نشست‌های فصلی و دیدگاه‌های کارشناسی با ناشران، نگاه تولیدی به بخش‌های فرهنگی از جمله صنعت نشر، ایجاد زمینه رقابت برای ناشران فعال در سطح بین‌المللی و پالایش و کیفیت‌گرایی را می‌توان از مهمترین دغدغه‌های روز ناشرین برشمرد که در دولت یازدهم هیچگونه توجهی به این خواسته‌ها نشده است.