اجماع، اعتبار و اثرگذاری سابق تحریمهای ضدایرانی از بین رفته است(خبر ویژه)
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه میگوید اثرگذاری این تحریمها در شرایط کنونی دیگر همانند گذشته نیست و اعتبار و اثرگذاری تحریمها و اجماع درباره آنها از بین رفته است.
حمید قنبری در روزنامه ایران نوشت: بازگشت احتمالی تحریمهای شورای امنیت بار دیگر در صدر بحثهای سیاسی و اقتصادی قرار گرفته است. پرسش اصلی این است: چنین تحریمهایی در شرایط کنونی چه اثری خواهند داشت؟ پاسخ به این پرسش ساده نیست، زیرا در ایران دستکم چند رویکرد متفاوت درباره تحریمها وجود دارد؛ رویکردهایی که هرکدام خاطرهای در ذهن جامعه ساختهاند و امروز نیز بر قضاوتها سایه میاندازند.
در رویکرد واقعگرایی هوشمندانه، تحریمها جدی گرفته میشوند، آثار سیاسی، راهبردی و روانی آنها انکار نمیشود، اما در عین حال به واقعیتهایی توجه میشود که نشان میدهد اثرگذاری این تحریمها در شرایط کنونی دیگر همانند گذشته نخواهد بود.
نخست آنکه اجماع جهانی علیه ایران که در سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ شکل گرفته بود امروز وجود ندارد. آن زمان آمریکا، اروپا، روسیه و چین در یک جبهه قرار داشتند و در فاصله چند ماه یک قطعنامه تازه علیه ایران صادر میشد. اکنون چنین اجماعی غیرممکن به نظر میرسد؛ آمریکا درگیر جنگ تجاری با چین است، روابط پرتنش با اروپا و هند دارد و روسیه نیز زیر فشار بیسابقه تحریمهای غرب قرار گرفته است.
دوم آنکه روسیه و چین آشکارا با مکانیزم اسنپبک و بازگشت تحریمها مخالفت کردهاند. درست است که سازوکار قطعنامه ۲۲۳۱ از نظر حقوقی به آنها امکان وتو نمیدهد و بازگشت تحریمها با رأی منفی آنها هم انجام میشود، اما اگر بحث بر سر گسترش دامنه تحریمها یا تصویب قطعنامههای تازه باشد، بدون رأی مثبت مسکو و پکن بهسختی پیش خواهد رفت.
سوم، مشروعیت حقوقی و اخلاقی چنین تحریمهایی بهشدت محل تردید است. در سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲، تحریمها با استناد به فصل هفتم منشور و تحت عنوان «تهدید علیه صلح و امنیت بینالمللی» توجیه میشد. امروز اما بازگشت تحریمها تنها با استناد به مکانیزم اسنپبک ممکن است؛ مکانیزمی که خود مشروعیت آن مورد تردید بسیاری از کشورهاست. چگونه میتوان آمریکا را که از برجام خارج شده، صاحب حق در فعالسازی این مکانیزم دانست؟ یا اروپایی که خود به تعهدات برجامی خویش عمل نکرده است را صاحب چنین حقی دانست؟ و چگونه میتوان ایران را پس از حمله به تأسیسات هستهایاش «تهدید علیه صلح» معرفی کرد؟
چهارم، ایران نیز دیگر آن ایرانِ گذشته نیست. تجربه برجام و تغییر شرایط داخلی باعث شده بسیاری از اقداماتی که پیشتر دستاویزی برای اجماعسازی بود، امروز یا وجود نداشته باشد یا به شکل دیگری مدیریت شود. به بیان دیگر، بهانههایی که پیشتر دست غرب برای مشروعیتسازی میداد، امروز بسیار محدودتر شده است.
از همه اینها یک نتیجه روشن به دست میآید: بازگشت تحریمهای شورای امنیت، همچنان یک فشار سیاسی و روانی است، اما دیگر آن ابزار فلجکننده و اجماعی گذشته نیست.