واکاوی تاریخ سینمای پس از انقلاب / حکایت سینماتوگراف 2
حمایت دولت از جشنواره فیلمهای توقیفی
سعید مستغاثی
بخش هفتاد و هفت
در 30 اردیبهشت سال 1393 کنفرانسی مطبوعاتی در خانه سینما با حضور فرهاد توحیدی، شهرام مکری (فیلمساز) و سیامک پورشریف (مقیم آلمان) به عنوان رئیس هیئتمدیره نخستین فستیوال فیلمهای ایرانی در شهر کلن آلمان برگزار شد که در آن کنفرانس مطبوعاتی اعلام گردید فستیوالی با موضوع فیلمهای ایرانی (داستانی و مستند) در آلمان برگزار خواهد شد و این فستیوال در سالهای آینده نیز ادامه مییابد.
وب سایتی تحت عنوان فستیوال فیلمهای ایرانی در آلمان تأسیس شد که کلیه برنامههای این فستیوال را در سالهای مختلف پوشش داد. همچنین اگرچه به نقش شهرداری کلن در برگزاری این فستیوال اشاره شد اما فرهاد توحیدی در همان کنفرانس ضمن انتقاد به بخش خصوصی اذعان کرد که میدان برگزاری اینگونه فستیوالها در دست دولت است، یعنی در واقع این دولت است که هزینههای برگزاری اینگونه فستیوالها و هفتههای فیلم را تأمین مینماید. او گفت:
«... یکی از مشکلات عمده سینمای ایران مسئله تأمین سرمایه و ضعف بخش خصوصی است. ضعف این بخش باعث شده است که میدان در دست دولت بیفتد...»
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی در دولتهای یازدهم و دوازدهم نیز همواره در گزارشهای سالانه و آمار و ارقام خود، حمایتهای مالی و تأمین هزینههای برگزاری فستیوالها و جشنوارهها و هفتههای فیلم ایرانی در خارج کشور و همچنین اعزام سینماگران و فیلمهایشان به جشنوارههای بینالمللی را از جمله افتخارات خویش به حساب آوردند.
حتی برای اعزام سینماگران و افرادی که از سوی خانه سینما به جشنوارههای خارجی اعزام میشدند، هزینههای اعزام و اقامت از سوی سازمان سینمایی یا بنیاد فارابی و یا سایر سازمانها و مؤسسات وابسته به سازمان سینمایی پرداخت شد. همه کسانی که به این صورت به جشنوارههای خارجی اعزام شدند میتوانند شهادت بدهند که برای طی کردن مراحل اداری به دفاتر و مراکز بنیاد سینمایی فارابی و یا سازمان سینمایی و بخش جشنوارههای آن مراجعه داشتند.
هزینه جشنوارههای ضد ایرانی از کیسه بیتالمال!
این موضوع در سیاستهای رسمی سازمان سینمایی که در قالب دفترچهای منتشر میشد، به وضوح در همان سالها درج گردید.
مثلاً در در بخش سیاستهای اجرائی فصل چهارم دفترچه «رویکردها، راهبردها و سیاستهای سازمان سینمایی دولت تدبیر و امید -1394» که تحت عنوان «حضور بینالمللی سینمای ایران» از سایر بخشهای این دفترچه مجزا گردیده بود، ضمن اشاره به تأسیس ارگانی در معاونت بینالملل سازمان سینمایی تحت عنوان «شورای راهبردی امور بینالملل سینمای ایران» که به ریاست معاون وزیر و رئیس سازمان سینمایی با هدف راهبری و اجرائی کردن سیاستهای سازمان سینمایی برای حضور در عرصه بینالمللی تشکیل میشد، این سیاستهای حمایتی دولت از جشنواره فیلمهای ایرانی در خارج کشور و همچنین شرکت فیلمهای ایران و فیلمسازان در جشنوارههای بینالمللی درج گردیده بود:
«...5،16- اعزام سینماگران به مجامع و جشنوارهها و بازارها
5،18- پخش و اکران فیلمهای سینمایی در خارج از کشور
5،20- برگزاری جشنواره بینالمللی، هفته فیلم، بازار فیلم و نمایشگاه در خارج از کشور
5، 24- کمک به اعزام سالانه برگزیدگان جشنواره فیلم فجر و جشن سینمای ایران (جشن خانه سینما) به فستیوالهای سینمایی
5، 25- کمک به حضور بینالمللی بخش خصوصی از طریق کمک به تأمین هزینه اجاره غرفه، تولید کاتالوگ و حضور یک کارشناس بازرگانی سینمایی در جشنوارههای منطقهای، آسیایی و اروپایی...»
فیلمهای ضد ایرانی در جشنواره دولتی ایرانی!!
در روزهای اول مه تا اول ژوئن 2014 برابر با هشتم خرداد تا 11 خرداد 1393 اولین جشنواره سینمای ایران در آلمان با حضور فرهاد توحیدی رئیس هیئتمدیره و سخنگوی خانه سینما در شهر کلن آلمان برگزار شد. علاوه بر سازمان سینمایی، وزارت امورخارجه نیز از جمله حامیان جشنواره مذکور بود که فرهاد توحیدی در مصاحبهاش با وب سایت «بیبیسی فارسی» به تاریخ 13 خرداد 1393، صریحاً به آن اشاره کرد.
فیلمهای انتخاب شده برای جشنواره فوق که براساس سیاستهای دفترچه سازمان سینمایی قاعدتاً بایستی با نظارت شورای راهبردی امور بینالملل سینمای ایران انتخاب میشدند، غالباً از آثار سیاهنما و شبه روشنفکری و مغایر با ارزشهای دینی و ملی مردم انتخاب شده بودند که بعضاً از سوی خود اداره کل نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی دارای پروانه نمایش نبودند مانند فیلمهای «مهمونی کامی» ساخته علی احمدزاده و «پرویز» از مجید برزگر (که در آن زمان پروانه نمایشش موکول به برخی اصلاحات شده بود).
در خبر دویچه وله (صدای آلمان) در همان تاریخ آمده بود که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی وابسته به سازمان سینمایی از حامیان مالی این فستیوال بوده است.
در آذرماه همان سال اولین دوره نمایش فیلمهای منتخب جشن خانه سینمای در کلن آلمان با حضور هیئت مفصلی از دستاندرکاران خانه سینما که با هزینه دولت اعزام شده بودند برگزار شد. هیئت ایرانی حاضر در این فستیوال را فرهاد توحیدی، غلامرضا موسوی، محمدمهدی عسگرپور، بهرام عظیمپور، سید محسن هاشمی، محمدعلی باشه آهنگر، همایون اسعدیان، سید مرتضی سبزقبا، مسعود نجفی و سیامک پورشریف تشکیل داده بودند که افسانه حق شعار، معاون مدیرعامل صندوق اعتباری هنر نیز آنها را همراهی میکرد.
دومین دوره فستیوال فیلمهای ایرانی در کلن در اردیبهشت 1394 برگزار شد که بازهم مجموعهای از فیلمهای سیاهنمای ایرانی مانند «اعترافات یک ذهن خطرناک» و «اسب حیوان نجیبی است» و همچنین فیلمهای توقیفی مانند «مادر قلب اتمی» ساخته علی احمدزاده و «وقت داریم حالا» ساخته عبدالرضا کاهانی در آن حضور داشتند.
فیلم ایرانی برای ایرانیها ممنوع اما برای خارجیها آزاد!!
و بالاخره سومین دوره فستیوال فوق از 26 تا 29 مه 2016 در کلن و بخشی هم در فرانکفورت برگزار شد و 7 فیلم داستانی و مستند در آن به نمایش درآمدند. اینکه در این دوره فردی از اعضای خانه سینما یا دولت حضور داشتهاند، خبری درج نشد اما تصویری که خود وب سایت فستیوال فیلمهای ایرانی در آلمان در کنفرانس مطبوعاتی پیش از جشنواره انتشار داد، حضور فرهاد توحیدی و هوشنگ گلمکانی (سردبیر مجله فیلم امروز ) در این جشنواره مسجل بود.
در این جشنواره نیز علاوهبر فیلمهای سیاهنما مانند «لانتوری» و «یک شهروند خیلی معمولی»، برخی فیلمهای توقیفی مانند «عصبانی نیستم» هم از سوی هیئت ایرانی نمایش داده شد.
فرهاد توحیدی در 13 خرداد 1393 گفتوگوی مفصلی با وب سایت بیبیسی فارسی انجام داد که در آن ضمن ابراز تأسف از ممنوعالکار شدن جعفر پناهی، ابراز امیدواری کرد فیلمهای توقیفی دیگر نیز بتوانند در این فستیوال نمایش پیدا کنند. همچنین برخی وب سایتهای خارجی مانند وب سایت رادیو صدای آلمان (دویچه وله) در همان زمان گزارشهای مبسوطی درباره این فستیوال منتشر ساخته و از برگزاری آن حمایت کردند. قابل ذکر اینکه بسیاری فیلمهای توقیفی یا فاقد پروانه نمایش اداره کل نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد، توسط همین شورای راهبردی امور بینالملل سینمای ایران در جشنوارههای مختلف خارجی اکران شد و چهره بسیار چرک و کدری از جامعه ایرانی برای مخاطب ایرانی به نمایش گذارد. از جمله میتوان به فیلم «خانه دختر» ساخته شهرام شاه حسینی اشاره کرد که وزیر سابق ارشاد علیرغم همه تسامح و تساهلش، آن را شخصاً و خارج از روند قانونی توقیف کرد. اما فیلم از طریق معاونت بینالملل سازمان سینمایی در برخی جشنوارهها مانند فستیوال توکیو و جشنواره استرالیا شرکت داشت! یعنی فیلم ایرانی که دیدنش برای مردم ایران ممنوع بود برای خارجیها آزاد بوده و نمایش داده شد!!