برنامه‌ریزی برای سفری کم‌هزینه به بهانه هفته گردشگری
بسیار سـفر باید تا پخته شود خـامی - بخش نخست
امیرحسین بسطامی
سفر در زندگی مهم است، زیرا به ما امکان می‌دهد مکان‌ها و فرهنگ‌های جدید را کشف کنیم، چیزهای جدید بیاموزیم و با مردم از سراسر جهان ارتباط برقرار کنیم. سفر به شما امکان می‌دهد چیزهای جدید را امتحان کنید و با افراد جدید ملاقات کنید و به شما در مبارزه با یکنواختی و روزمرگی کمک می‌کند. سفر افراد را به هم متصل می‌کند و فرصت‌هایی را برای یادگیری فرهنگ‌های جدید و متفاوت فراهم می‌کند که می‌تواند به افزایش همدلی شما با دیگران کمک کند، همچنین می‌تواند منبع الهام و انگیزه باشد و به رشد و توسعه مهارت‌ها و دانش ما کمک کند. در زمان سفر چالش‌ها و فرصت‌هایی پیش می‌آید که به شما در شناخت بیشتر خود کمک می‌کند. مثلاً با سفر متوجه می‌شوید از چه آب‌وهوایی بیشتر لذت می‌برید؟ با چه خصوصیات اخلاقی بیشتر سازگار هستید؟ کدام روش سفرکردن را بیشتر می‌پسندید؟ و...
به‌ویژه اینکه بیشتر تجربه‌های سفر، در مسیر آن به دست می‌آیند تا در مقصد. سفر به قصد لذت‌بردن یا کسب‌وکار است؛ همچنین به معنی تئوری و عمل سیاحتگری، تجارت، جذب، اسکان و سرگرمی گردشگران و تجارت مرتبط به برگزاری تور است. سازمان جهانی گردشگری با توجه به تمامی تعاریف گردشگری که تا قبل از سال ۱۹۹۴ ارائه شده بودند در سال ۱۹۹۵ یک تعریف نهائی منتشر کرد: «مجموعه فعالیت‌های فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. البته اهدافی نظیر اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی‌شود.» بر این اساس کسانی که شامل این تعریف می‌شوند نیز گردشگر نامیده می‌شوند. گردشگری می‌تواند داخلی (گردشگر در داخل کشور خود مسافرت می‌کند) یا خارجی باشد. سفر یکی از لذت‌بخش‌ترین تفریحات بشر است. هر انسان در سفر با افراد و مکان‌های مختلف آشنا می‌شود و بر تجربه زندگانی خود می‌افزاید. سفرکردن علاوه‌بر این که باعث تغییر و تقویت روحیه ما می‌شود و خلاقیت ما را در بسیاری از مسائل بالا می‌برد، باعث می‌شود تجربه‌های زیادی در زمینه‌های مختلف کسب کنیم، مثلاً با شهرهای مختلف، آداب و رسوم و فرهنگ آنها آشنا شده، دوستان جدیدی پیدا کرده و تنوعی در زندگی خود ایجاد کنید. هفته گردشگری از تاریخ ۶ تا ۱۳ مهرماه در تقویم ثبت شده است.
چرا باید به سفر برویم؟
سفرکردن دیدِ ما به زندگی را عوض می‌کند، مسائل جدیدی به ما می‌آموزد و به‌اصطلاح ما را به فردی پخته و باتجربه تبدیل می‌کند. سفرکردن باعث می‌شود غم و اندوه و تجربیات تلخ گذشته را فراموش کنیم و به پیداکردن خودمان اقدام نماییم. دانش، اطلاعات و مهارت‌های انسان با سفرکردن افزایش‌یافته و به ما برای انجام کارهای روزمره خود خلاقیت می‌دهد. سفرکردن باعث می‌شود عقاید و فکرهای منفی از ذهن انسان خارج شوند و بتواند مسائل را از زاویه دیگر و با سبکی متفاوت ببیند. فواید سفرکردن امروز بر کسی پوشیده نیست و بسیاری از روانشناس‌ها و روانپزشک‌ها به تأثیر سفر بر روان انسان پرداخته‌اند و سفر باعث می‌شود که یک فرد برای زندگی خود و جامعه مفیدتر باشد. از گذشته‌های دور نیز خوب است بدانید که بسیاری از دانشمندان به سفر می‌رفتند و امروزه آثار با ارزشی به‌جای گذاشته‌اند. در طول تاریخ ایران کسانی چون ابن سینا نابغه پزشکی جهان، ابوریحان بیرونی، خواجه نصرالدین طوسی، سعدی شیرازی و صدها شخصیت مهم تاریخی، علمی، فرهنگی بر فواید سفرکردن تأکید داشته‌اند. همه ما با این مصرع سعدی آشنا هستیم که بسیار سفر باید تا پخته شود خامی و امروزه این مصرع سعدی در طی مقالات علمی معتبر ثابت شده است. از دیرباز سفر رفتن توصیه می‌شده و این جمله ارزشمند را خوب است به‌خاطر بسپاریم که دنیا یک کتاب است و کسانی که سفر نمی‌روند فقط یک صفحه می‌خوانند.
آموزش واقعی را در سفر دریافت می‌کنید
دکتر محمدجواد سلیمان‌زاده ساکن شرق تهران به گزارشگر کیهان می‌گوید: «سفر باعث آرامش روح و روان شناخت اقوام و تیره‌های مختلف از همدیگر می‌شود. مشکلات سفر باعث تقویت اعتمادبه‌نفس، حل مشغله‌های فکری، سبب شادی و خرمی آدمی می‌شود. سفرهای خارجی‌ام به کربلای معلی، جزایر اندونزی، سنگاپور و استانبول بوده است. در ایران از مشهد مقدس و قم، دریاچه اووان و جزیره کیش دیدن کرده‌ام، خیلی هم لذت برده‌ام.»
وی در ادامه می‌گوید: «امروزه زندگی در شهرهای بزرگ و مکان‌های پر استرس باعث می‌شود که هر فردی نیازمند آرامش روحی باشد و یکی از بهترین راه‌های دسترسی به آرامش، سفرکردن است. زندگی در شهر، استفاده از حمل‌ونقل عمومی شهری شلوغ، برنامه‌های کاری بالا و مسائلی از این دست باعث فرسودگی ذهن می‌شود. مسافرت یک فرد را از برنامه روتین زندگی‌اش جدا می‌کند. دیدن مکان‌های جدید، افراد جدید، فرهنگ‌های تازه باعث می‌شود که شما طراوت و شادابی را به دست آورید و از همه مهم‌تر از استرس‌های زندگی روزمره خود دوری کنید. از فواید سفرکردن کاهش استرس در شما و رسیدن به آرامش روحی است. خلاقیت خود را افزایش دهید. شاید برایتان جالب باشد که سفرکردن باعث خلاقیت در شما می‌شود، زیرا شما از محدوده امن زندگی خود فاصله گرفته‌اید و وارد دنیای تازه‌ای می‌شوید. شما در هر سفر با دنیای ناشناخته‌ها از جمله موسیقی، بوهای غذاهای تازه، رنگ‌های متفاوت و پوشش لباس‌های جدید آشنا می‌شوید و همگی باعث می‌شود که مغز شما فعال‌تر شود و تازگی و سرزندگی در آن جریان یابد. هنگامی که در طول سفر با چالش‌های جدید روبه‌رو می‌شوید باید دنبال راه‌حل باشید در نتیجه ناحیه اتصالات عصبی جدید برای دریافت در مغز شکل می‌گیرد و افکار اصلی تازه‌ای ایجاد می‌شود. شما فکر می‌کنید این روند فقط در حین سفر شما است؛ اما با کسب همه این تجربه‌ها می‌توانید ایده‌های جدیدی را در شغل خود ایجاد کنید. از فواید سفرکردن این است که باعث خلاقیت در شما می‌شود و شما فرآیند کار بهتری خواهید داشت.» وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «سفر باعث افزایش اعتمادبه‌نفس در شما می‌شود. از فواید سفرکردن تقویت اعتمادبه‌نفس هر فردی است. شما در هر سفری در ابتدا باید روحیه سازگارتری داشته باشید. شاید شما در زندگی شخصی‌تان به خیلی از امور واکنش نشان دهید که دوست ندارید و چون در محدوده زندگی خودتان هستید از لحاظ روانشناس روحیه سازگاری ندارید، اما در سفر چون از محیط زندگی خود فاصله گرفته‌اید سعه‌صدر خود را بالاتر می‌برید و روحیه سازگاری در شما تقویت می‌شود. در صورت بروز هر مشکلی به دنبال راه‌حل می‌گردید؛ چون ممکن است کیلومترها با دوستان و خانواده خود فاصله داشته باشید. پیداکردن راه‌حل هر مشکلی و یا شرکت در حل آن باعث می‌شود اعتمادبه‌نفس شما تقویت شود و روحیه بالاتری را پیدا کنید. آموزش واقعی را دریافت می‌کنید. در بسیاری از موارد اتفاق افتاده است که با یک سفر رفتن بسیاری از پدیده‌ها مختلف گرفته از یک غذای تازه، تا یک رسم یک فرهنگ، تا یک‌زبان تازه برای همیشه در ذهن شما باقی بماند. شما بدون اینکه بخواهید در طول سفر آموزش غیرمستقیم می‌بینید و چون با لذت برای اوقات خوش خود به سفر رفته‌اید بهتر از هر مکان کلاسی آموزش به شما می‌آموزد. این نوع آموزش، آموزش پایدار است و برای اهالی سفر تجربه‌ای آشنا است. با سفرکردن به‌راحتی سطح اطلاعات عمومی‌تان افزایش پیدا می‌کند و یکی از فواید سفرکردن یادگیری و آموزش است اگر چه که به چشم نمی‌آید؛ اما پدیده‌ای بسیار مهمی به شمار می‌روند. شما پس از هر سفری بارها برایتان اتفاق افتاده است که می‌خواهید تجربیات سفرتان را با دوستان و آشنایان به اشتراک بگذارید امروزه نیز با پیشرفت شبکه‌های اجتماعی، بسیار پدیده چشمگیرتری شده است. وقتی یک بنا را می‌بینید دوست دارید از راز و رمزهای آن باخبر شوید و ذهن شما پرسشگر می‌شود می‌خواهید بیشتر یاد بگیرید. حتی هنگامی که یک غذای تازه را در طول سفر می‌خورید آن را کاوش می‌کنید و یا نوع طبخ آن را پرس‌وجو می‌کنید و در سفر هر کسی به‌صورت ناخودآگاه به دنبال یادگیری است که جهان تازه‌ای را بشناسد.»
نظرات جهانگردان درباره کشور و مردم ایران
نظرات جهانگردان درباره ایران همیشه جالب و خواندنی بوده است. وقتی به سفر می‌روید یکی از موضوعاتی که به‌شدت در ذهن شما ثبت خواهد شد رفتار و فرهنگ مردم بومی شهر یا کشور مقصد سفرتان است. اگر در طی سفر رفتار و منش ناپسندی از آنها ببینید و یا برعکس یک نکته مثبت مشاهده کنید حتماً در ذهنتان ثبت می‌شود. از آنجایی‌که آدمی عادت دارد جزء را به کل تعمیم دهد، در نتیجه ممکن است شما یک ویژگی را به مردم یک شهر یا کشور نسبت دهید. بدون شک این مطلب اصلاً صحت ندارد و نمی‌توان رفتار زشت یک فرد را به یک جامعه نسبت داد. آرزو می‌کنیم که تمام افرادی که به‌عنوان یک فرد خارجی به کشورمان ایران قدم می‌گذارند تصویر مثبت و بسیار زیبایی را از مردم کشورمان داشته باشند و همواره یکی از آرزوهایشان این باشد که بار دیگر به ایران سفر کنند و با مردم این دیار برخورد داشته باشند.
مهیار کلانتری یک دانش‌آموخته تاریخ ایران برایمان می‌گوید: «از دیرباز ورود جهانگرد به ایران وجود داشته و جاده ابریشم فرصت بسیار خوبی برای خارجی‌ها فراهم کرده است تا بنا به دلایل مختلف به کشورمان ایران قدم بگذارند. زمانی که سلسله صفویه در ایران حکومت می‌کرد از جمله دوران‌های طلایی و درخشان سیر و سیاحت در ایران بود و این به واسطه افزایش میزان امنیت، وجود راه‌های ارتباطی و ساخت تأسیسات متعدد اتفاق افتاد. سال ۱۳۱۴ شمسی برای اولین‌بار در کشور وزارتی به نام اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات در ایران به وجود آمد و این اداره وظیفه داشت تا اموری که مربوط به جهانگردی بود را بر عهده بگیرد و آن را سازماندهی کند. سال ۱۳۱۹ اولین آژانس جهانگردی ایران خلق شد و در سال ۱۳۴۰ نیز شورای‌عالی جهانگردی ۱۲ نفر از نمایندگان وزارتخانه و مؤسسه‌های دولتی و همچنین سه نفر از افرادی که در حوزه گردشگری و جهانگردی اطلاعات خوبی داشتند به این شورا اضافه شدند. در سال ۱۳۵۷ این شورا به وزارت ارشاد اسلامی تغییر نام داد و حوزه معاونت جهانگردی امور مربوط به جهانگردی در کشور را بر عهده گرفت.»
ویژگی‌های مثبت گردشگری در ایران
اغلب گردشگرهایی که نظرشان را در مورد سفر به ایران جویا شدیم توریست‌های کشورهای اروپایی بودند. یکی از نظرات جهانگردان درباره ایران که بسیار جالب‌توجه است، تنوعی است که ما در زمینه‌های مختلف در کشورمان ایران داریم. برای مثال شما به هر خطه‌ای از ایران که سر بزنید، گویش خاص خود، غذای خاص خود، حتی برخی از آنها مانند جنوبی‌ها، شمالی‌ها و کردها لباس‌هایی مخصوص به خود دارند و این تنوع را در کمتر کشور اروپایی می‌توان مشاهده کرد. یکی از ویژگی‌های مثبت ایرانی‌ها نزد خارجی‌ها همین تنوع در امور مختلف است. یکی دیگر از نظرات جهانگردان درباره ایران که باعث شده جهانگردان و توریست‌ها تمایل زیادی برای آمدن به کشور ایران از خود نشان دهند آثار تاریخی مختلف و زیبایی است که ما در کشورمان داریم. در اغلب شهرهای ایرانی حداقل یک اثر باستانی وجود دارد و این خود می‌تواند باعث جذب توریست و گردشگرهای ایرانی و خارجی شود. قدمت برخی از آثار ایرانی موضوعی است که اغلب توریست‌ها را شگفت‌زده می‌کند. نکته بسیار مهم دیگری که توریست‌های خارجی در مورد مردم ایران بیان کرده‌اند مهمان‌نوازی، خون‌گرم بودن و محبتی است که در رگ و ریشه مردمان این کشور جاری بوده و همیشه و همه‌جا زبانزد همه است. ما امیدواریم که تمام گردشگرهای خارجی همواره با خاطراتی خوب و خوش دیار ما را ترک کنند.
گردشگری یک محرک مناسب برای رشد اقتصادی
صنعت 7.6 تریلیون دلاری سفر و گردشگری، بزرگ‌ترین صنعت بخش خدمات در جهان به شمار می‌رود و بیش از 10 درصد از تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده است. رشد صنعت گردشگری می‌تواند تولید ناخالص داخلی کشورهای گردشگرپذیر را افزایش دهد و درآمد مالیاتی بیشتر را نصیب دولت این کشورها کند. درآمدهای ارزی حاصل از گردشگری حتی می‌تواند در سایر بخش‌ها نیز سرمایه‌گذاری شود و از این طریق نیز به بهبود رشد اقتصادی منجر شود.
رضا کاظمی یک کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری برایمان تبیین می‌کند: «گردشگری موجب رشد تجارت بین‌الملل می‌شود. ارزش صادرات خدمات گردشگری (پذیرش گردشگران خارجی) در سال 2016 حدود 1.4 تریلیون دلار بوده است و صنعت گردشگری از این لحاظ پس از صنعت پتروشیمی و نفت، بالاتر از صنایعی مانند خودروسازی و مواد غذایی، در جایگاه سوم جهان قرار گرفته است. درآمدهای صادراتی کشورها در حوزه گردشگری در فاصله سال‌های 2010 تا 2015 تقریباً 25 درصد رشد داشته و صنعت گردشگری از این نظر نیز رتبه اول را به خود اختصاص داده است. گردشگری، سرمایه‌های خارجی را جذب می‌کند. صنعت گردشگری در حال حاضر از لحاظ نرخ رشد سرمایه‌گذاری خارجی در جایگاه دوم صنایع جهان ایستاده است و تنها صنعت ارتباطات را در این زمینه بالاتر از خود می‌بیند. امروز بسیاری از شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کنند که وارد صنعت گردشگری شوند.» وی در ادامه می‌افزاید: «توسعه گردشگری بهبود زیرساخت‌ها را در پی دارد. در اغلب کشورهای گردشگرپذیر، توسعه صنعت گردشگری به بهبود قابل‌توجه زیرساخت‌هایی مانند فرودگاه‌ها، راه‌ها، سیستم آب‌رسانی، انرژی، خدمات درمانی، شبکه‌های تلفن همراه، بهداشت، امنیت و... منجر می‌شود و مردم بومی نیز مانند گردشگران از این پیشرفت‌ها سود خواهند برد. گردشگری میلیون‌ها شغل واقعی و کارآمد ایجاد می‌کند. در حال حاضر بیش از 292 میلیون نفر در سراسر جهان در بخش گردشگری مشغول کار هستند، یعنی از هر 10 نفر شاغل در جهان امروز، یک نفر در بخش گردشگری شاغل است. در قاره آفریقا اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در صنعت گردشگری از سال 2000 تا 2014 تقریباً دو برابر شده است، به‌طوری‌که هم‌اکنون بیش از 20 میلیون آفریقایی از این صنعت امرار معاش می‌کنند.»