سعید متین

طبق معمول پیش از آغاز جشنواره فیلم تورنتو (که یکی از جشنواره‌های مهم بین‌المللی به حساب آمده و فیلم‌های برگزیده‌اش اغلب در مراسم اسکار جوایز اصلی را دریافت می‌نمایند) باز هم شبه‌رسانه‌های زنجیره‌ای در خارج و داخل و زامبی‌های حلقه به گوششان، فاز تسخیر جشنواره یاد شده برداشته بودند!

خصوصا که در جشنواره‌های اخیر علی‌رغم همه سر و صدا و پشتک وارو و 

قیل و قال، حتی برگ چغندری هم دستشان را نگرفته بود! این بار هم با «دانه انجیر معابد» رسول‌اف آمده بودند (که مدیریت جشنواره کن، ناگزیر شد در مقابل بی‌اعتنایی هیئت داوران، خودش از آستینش جایزه ویژه‌ای به آن بدهد!) که دیگر حتم داشتند توجه تماشاگران کانادایی را جلب کرده و جایزه اصلی جشنواره را دریافت می‌کند. (جوایز جشنواره تورنتو را مخاطبان تعیین می‌کنند) به علاوه یک اثر به اصطلاح اپوزیسیونی از علی صمدی به نام «هفت روز» با ردپایی از همان رسول اف در فیلمنامه و با بازی بازیگر از دور خارج شده، ویشکا آسایش که بدون حجاب گویا به نوعی نقش نرگس محمدی را بازی کرده بود!

که شبه‌رسانه‌های داخلی و خارجی بر رویش کلی تبلیغ کردند با مصاحبه‌ها و نمایش‌های مختلف و ادعای کاری کارستان و... که گویا کشش بالای دراماتیک دارد و با میزانسن‌های خوب و چه و چه و چه....

همچنین «هر کجا، هر زمان» ساخته میلاد تنگشیر، «قصه یک خواهر» ساخته لیلا امینی در بخش مستند، «چه کسی خورشید را دوست دارد» ساخته ارشیا شکیبا در بخش فیلم کوتاه که همگی در کشورهای دیگر ساخته شدند، مجموعه نسبتا پر رنگی از حضور سینمای خارج نشین یا به قولی اورژانسی منتسب به ایران را در جشنواره امسال تورنتو تشکیل داد.

قرار بود جایزه‌های این بخش را بزنند تنگ تجمعاتی که برای سالگرد قضایای 1401 برنامه‌ریزی کرده و هر یک از برندگان خیالی هم برای خود نطق مفصلی تدارک دیده بودند که خود را بچسبانند به همان ماجراها!

اما نتایج که اعلام شد، گویی آب یخی بر سر همه این خیالباف‌ها ریخته شد، این بار نه فقط جوایز اصلی و فرعی که حتی جایزه همیشه در دسترس «فیپرشی» هم به هیچ‌کدام نرسید!

حتی در مورد بهترین فیلم‌های بخش‌های مختلف که تا 3 رتبه اعلام گردید نیز هیچ‌کدام ولو در رتبه‌های پایین هم نبودند!

از همین رو بود که علی‌رغم تمامی 

سر و صدای قبلی، طبق معمول همه آن شبه‌رسانه‌های داخلی و خارجی در یک سکوت مرگبار گورستانی فرو رفتند، انگار نه انگار که در دنیا اصلا جشنواره‌ای به نام تورنتو وجود خارجی دارد!

این همان سینمای مستقل مورد نظر حضرات است؟ که همه چیز دارد به جز سینما و هنر و جذابیت؟! (که البته استقلالش فقط از ایران است وگرنه انواع و اقسام بودجه‌ها را از خارج کشور دریافت می‌کند)

آقایان! یعنی دوزاری‌های شما آن‌قدر کج بوده که هنوز نیفتاده؟! هنوز متوجه نشدید که این جشنواره‌ها، محل نمایش «فیلم» و «سینما»ست و نه تریبون سخنرانی و بیانیه و شعر و شعار!

خب اگر می‌خواستید شعار بدهید و سخنرانی کنید، دو تا خیابان آن طرف‌تر از سالن روی ویلسون و محل برگزاری جشنواره، دوستانتان در حال راهپیمایی بودند و از قضا سخنران هم کم داشتند!!

حضرات! دوره جایزه برای شعر و شعار و بیانیه تمام شد! باید «سینما» بلد باشید، باید «فیلم» بسازید به معنی و مفهوم واقعی باید ابزار «سینما» را بشناسید و از آن استفاده کنید!

اگر این‌گونه که هستید، پیش بروید همان بودجه‌های بی‌زبانی را هم که به شما می‌دادند، دیگر درش را می‌بندند و می‌روند چهار تا از هنرجویان مدارس سینمایی را می‌آورند که لااقل کار با دوربین را بلد باشند، قاب را بشناسند، ریتم و دکوپاژ را بدانند!

نه آنکه با آن همه ادعا و منم منم زدن که شاخ غول را انگار می‌شکنند، حتی یک قاب‌بندی ساده از یک جمع چند نفره را بلد نباشند! (مانند آن افتضاحی که در نمای مستر سکانس دورهمی پیرزنان در فیلم «کیک محبوب من» انجام دادند!)

آگر قرار بود از این دیگ آبی گرم شود که برای «کیک محبوب من» در جشنواره برلین شده بود! حداقل دیگر لازم نبود در جشنواره کن مدیریتش دخالت کند و در مقابل بی‌توجهی هیئت داوران، جایزه‌ای از روی هوا به «دانه انجیر معابد» بدهد!! تازه با آن همه شوآفی که رسول اف انجام داد و زمین و زمان را به‌هم دوخت!!

اگر قرار بود از این نمد کلاهی بافته شود، برای نادر ساعی ور و فیلم «شاهد» بافته می‌شد که حتی در بخش‌های جنبی جشنواره ونیز هم راهش ندادند تا به یک بخش جنبی از بخش جنبی دیگر دلخوش شود!

اما جشنواره فیلم تورنتو هم امسال با طعم و رنگ فلسطین و اعتراض به نسل‌کشی در غزه آغاز شد. در همان روز افتتاحیه جشنواره تظاهراتی در مقابل سالن پرنس ولز مکان نمایش فیلم افتتاحیه به نام فندق شکن‌ها (به کارگردانی دیوید گوردون‌گرین و بازی بن استیلر ) در اعتراض به حامی مالی جشنواره یعنی رویال بانک کانادا (آر بی‌سی) که روابط مستحکمی با اسرائیل دارد، به راه افتاد که با ادامه آن به درون سالن سینما و توقف نمایش فیلم منتهی شد.

تظاهر کنندگان با شعار «آربی‌سی نسل‌کشی را تامین مالی می‌کند» و تابلوهایی با متن «آربی‌سی آینده ما را می‌کشد» اعتراض خود را به ارتباط جشنواره تورنتو با رویال بانک و اسرائیل ابراز داشتند.

تاثیر این تظاهرات در آن حد بود که کامرون بیلی، مدیر جشنواره فیلم تورنتو، سخنان افتتاحیه خود را به سمت همین اجتماع اعتراضی کشاند و ضمن صدور بیانیه‌ای گفت:

«... بحران انسانی همچنان تاثیر ویرانگری دارد و این جشنواره با همه کسانی که تحت تاثیر این بحران قرار گرفته‌اند احساس همدردی می‌کند....»

جشنواره فیلم تورنتو از آن جشنواره‌هایی است که حداقل در 14 سال اخیر، 12 فیلم برگزیده‌اش در زمره نامزدهای اسکار بهترین فیلم قرار داشته‌اند و 4 تای آنها از جمله سخنرانی پادشاه (تام هوپر) و 12 سال بردگی (استیو مک کویین) و سرزمین آوارگان (کلویی ژائو) و کتاب سبز (پیتر فارلی) جایزه بهترین فیلم اسکار را دریافت کردند.

ضمن آنکه قبلا نیز فیلم‌هایی مانند ارابه‌های آتش (هیو‌ هادسن) و میلیونر زاغه‌نشین (دنی بویل) و زیبایی آمریکایی (سام مندس) از برگزیدگان این جشنواره، اسکار بهترین فیلم را دریافت کرده بودند.

از همین روی مجموعه‌ای از فیلم‌ها و فیلمسازان برجسته در آن شرکت می‌کنند تا بلکه راهی به فصل جوایز پیدا کنند. امسال هم از مایک لی و دیوید کراننبرگ و پل شرایدر و ران‌هاوارد و والتر سالس و پدرو آلمودوار و کیوشی کوروساوا و آلفونسو کوارون و ژاک اودیار و... در این جشنواره حضور داشتند تا آنجلینا جولی و کیت بلانشت و هیو گرانت و پاملا اندرسون و داستین‌هافمن و رالف فاینس و ژولیت بینوش و امی آدامز و جیمی لی کرتیس و اندرو گارفیلد و جود لاو و...

اما جایزه اصلی جشنواره به فیلمی عجیب و غریب از مایک فلانیگان به نام «زندگی چاک» براساس داستان کوتاهی از استیون کینگ رسید. ماجرای زندگی 39 ساله چارلز کراتس که از آخر و مرگ او در اثر تومور مغزی شروع شده و به کودکی‌اش در یک خانه ارواح ختم می‌شد!در بخش بهترین فیلم جشنواره، فیلم‌های «امیلیا پرز» ساخته ژاک اودیار که در جشنواره کن هم جایزه ویژه هیئت داوران و بهترین بازیگر زن را گرفت، به عنوان فیلم دوم و «آنورا» از‌شان بیکر که نخل طلای کن را دریافت کرده بود، فیلم سوم شد.در بخش مستند؛ فیلم «تراژیکالی هیپ» از مایک داونی اول و فیلم‌های «ویل و‌هارپر» (جاش‌گرین بام) و «فردای تو» (الی واینشتاین) به ترتیب دوم و سوم شدند.در بخش جنون نیمه شب؛ فیلم «ماده» ساخته کورالی فارژه اول شد و «انجمن نوابغ مرده» (جان هسو) و فرند شیپ (اندرو دو یانگ) دوم و سوم،در بخش پلتفرم؛ «آنها به غبار تبدیل می‌شوند» (کارلوس مارکز مارست) بهترین فیلم شد و جایزه افتخاری به سیلویا چانگ برای بازی در فیلم «دخترِ دختر» رسید.جایزه بهترین فیلم کانادایی؛ «چوپان» ساخته سوفی دراسپ. جایزه بهترین کشف استعداد کانادایی؛ «زبان جهانی» ساخته متیو رنکین و جایزه افتخاری به «شما تنها نیستید» ساخته ماری هلن وین و فیلیپ لوپین. جایزه بهترین فیلم کوتاه بین‌المللی؛ «دکل پنج بی» ساخته مالین اینگیرید یوهانسون و جایزه افتخاری به فیلم «کوتا» از جاب راگوین و جوریس اوپرین و ماریکه بلاو. جایزه بهترین فیلم کوتاه کانادایی؛ «آیا ترسیدی خودت باشی....» ساخته بک پیکات. جایزه نت پک (فیلم آسیا پاسیفیک)؛ «آخرین زن دریایی» ساخته سو کیم جایزه فیپرشی هم «مادر مادر» ساخته کنان ورسام از سومالی.