نگاهی به فرصت سبز تابستان و آموزش مهارت کارآفرینی به نوجوانان-بخش دوم
تربیت کارآفرین در نظام آموزشی با رویکرد افزایش نرخ اشتغال‌زایی
یکی از موضوعات مهم که برای شروع آن هیچ‌وقت زود نیست! آموزش کارآفرینی به کودکان و نوجوانان است. این مهم آن‌قدر اهمیت دارد که در برخی کشورها درس‌آموزش کارآفرینی در مدارس تدریس می‌شود.
در این درس نقشه راه کسب درآمد به دانش‌آموزان آموزش داده شده تا قبل از اینکه به طور تمام‌وقت وارد بازار کار شوند، با کسب درآمد آشنا شده باشند. کودکان به طور طبیعی کنجکاو و خلاق هستند و این امر ذات کارآفرینی محسوب می‌شود. از بسیاری جهات، تأثیر پرورش یک کودک کارآفرین شبیه یادگیری زبان دوم در سنین پایین‌تر است.
تقویت و ایجاد ویژگی‌های کارآفرینی و شخصیت کارآفرینی، در سنین ابتدائی و دهه اول زندگی کودک می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد شخصیت و نگرش کارآفرینانه در سنین بالاتر باشد.
آموزش کارآفرینی به کودکان از سنین پایین به آنها امکان می‌دهد تا با چالش‌ها سازگار شوند و به‌طورکلی مهارت‌های حرفه‌ای کسب‌وکار را یاد بگیرند و در بزرگسالی از آن بهره ببرند.
آموزش مهارت‌های شغلی کارآفرینی در حوزه کودک حتی اگر کودکان را تبدیل به کارآفرین نکند، می‌تواند تأثیر زیادی بر حرفه شغلی‌شان داشته باشد؛ مهارت‌هایی مثل سازماندهی، استقامت و حل مسئله و ...
پیامدهای روانشناسی آموزش کارآفرینی به فرزندان
با آموزش کارآفرینی به کودکان، آنها احترام بیشتری برای پولی که به‌سختی به دست می‌آید، قائل شده و می‌دانند پول علف‌خرس نیست و از طریق کار و سختکوشی به دست می‌آید.
برای آموزش کسب‌وکار به دانش‌آموزان باید روحیه عمل‌گرایانه و جست‌وجوگرشان را تقویت کرد و مهارت‌هایی مثل کارآفرینی را به آنها آموزش داد. نظام آموزشی باید به سمتی پیش برود که افراد خلاق و یادگیرنده تربیت کند.
مینا حقیقی یک مشاور مدرسه در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره آموزش کارآفرینی به والدین می‌گوید: «برای تقویت روحیه کارآفرینی کودکان، به آنها انگیزه بدهید تا از خودشان مطمئن بشوند. به‌جای اینکه به‌خاطر شکست‌ها و اشتباهاتشان احساس گناه کنند، به آنها اطمینان بدهید که نتیجه سختکوشی موفقیت است.
برای آموزش کارآفرینی به کودکان، آنها را در معرض موانع و چالش‌های کارآفرینی قرار بدهید تا یاد بگیرند چگونه راه‌حل خلاقانه‌ای برای عبور از آن پیدا کنند؟»
این مشاور در ادامه می‌افزاید: «به فرزندانتان اجازه بدهید سرگرمی‌های جدید کشف کنند، کتاب بخوانند و ذهن کنجکاوشان در اطراف پرسه بزند. استقلال را تشویق کنید و اجازه بدهید شکست بخورند. فرزندانتان را به سمت راه‌حل‌های درست راهنمایی کنید، ولی به آنها اجازه بدهید مستقل عمل کنند و از شکست‌ها درس بگیرند. روش صحیح شمارش پول و انجام محاسبات اولیه پول را به آنها یاد بدهید تا بتوانند بدون ماشین‌حساب کار کنند. اگر کودکی نتواند به‌راحتی محاسبات اولیه پول را در ذهن خود انجام بدهد، در برابر کلاهبرداری‌هایی که می‌تواند در آینده پرهزینه باشد، آسیب‌پذیر خواهد بود.»
تابستان فرصتی برای تربیت کارآفرینان آینده
تابستان فرصت بسیار مناسبی برای آموزش مهارت‌های کارآفرینی در کودکان است. آموزش‌های حرفه‌ای خانگی می‌تواند زمینه‌ساز کارآفرینی و تضمین آینده فرزندانمان در بزرگسالی و آینده باشد.
کودکان فارغ از فضای تحصیل، بازه زمانی قابل‌توجهی را در اختیار دارند که باید حداکثر بهره را از آن ببرید. در طول تابستان، فرزندان شما از بار درسی و تکالیف مدرسه آزاد هستند. این امر به آنها امکان می‌دهد که زمان بیشتری را صرف یادگیری و تمرین مهارت‌های کارآفرینی کنند. می‌توانید فعالیت‌های جذاب و چالش برانگیزی را برایشان برنامه‌ریزی کنید که به آنها کمک کند تا ایده‌های خلاقانه خود را شکل داده و آزمایش کنند. تابستان همچنین برای بسیاری از جوانان، زمان هیجان‌انگیز و پر انرژی است. آنها غالباً انگیزه بیشتری برای یادگیری و آزمایش چیزهای جدید دارند. می‌توانید از این انگیزه برای تقویت علاقه آنها به کارآفرینی استفاده کنید. در طول تابستان، فرزندان شما می‌توانند در پروژه‌های کوچک کارآفرینی مشارکت کنند یا حتی یک کسب‌وکار کوچک را راه‌اندازی کنند. این امر به آنها امکان می‌دهد تا مهارت‌های خود را در محیطی امن و حمایتی تمرین کرده و از شکست‌ها درس بگیرند. البته باید گفت: آموزش کارآفرینی و کسب‌وکار نباید تنها باهدف درآمدزایی اجرا شود، در واقع یادگیری در مورد یک تجارت آغاز مسیر پیشرفت کودکان است.
مازاد بر اینکه در طول تابستان معمولاً والدین و خانواده‌ها بیشتر در دسترس هستند. می‌توانید از این فرصت استفاده کرده و با کمک آنها فرزندانتان را در زمینه کارآفرینی حمایت و راهنمایی کنید. کافی است که با فرزندانتان ایده‌های کسب‌وکار کوچک را بررسی کنید و سپس یک طرح کسب‌وکار ساده را تهیه و اجرا کنید. از فروش محصولات دست‌ساز، ارائه خدمات، یا حتی یک غرفه فروش در جشنواره محلی باشد.
در حین اجرا، فرزندانتان مهارت‌هایی مانند برنامه‌ریزی، بازاریابی، مدیریت مالی و حل مسئله را تمرین می‌کنند. می‌توانید با فرزندانتان پروژه‌های کارآفرینی هدفمند را انجام دهید. طراحی و ساخت یک محصول جدید، راه‌اندازی یک وب‌سایت یا برنامه موبایل، یا تدوین یک طرح کسب‌وکار برای یک ایده نوآورانه باشد. این فعالیت‌ها به آنها کمک می‌کند تا مراحل مختلف فرآیند کارآفرینی را درک کنند.
مینا دیوبند یک فرهنگی ضمن بیان مطالب بالا می‌گوید: «شما می‌توانید فرزندانتان را به بازدید از کسب‌وکارهای موفق محلی ببرید. این بازدیدها به آنها امکان می‌دهد تا با کارآفرینان واقعی ملاقات کرده و از تجربیات آنها درس بگیرند. همچنین می‌توانید از کارآفرینان بخواهید که در جلساتی با فرزندانتان صحبت کنند و به سؤالات آنها پاسخ دهند. در طول تابستان، بسیاری از مراکز آموزشی و سازمان‌های جوانان که کارگاه‌های آموزشی کارآفرینی برگزار می‌کنند، می‌توانید فرزندانتان را در این کارگاه‌ها ثبت‌نام کنید تا مهارت‌های مختلف کارآفرینی مانند ایده‌پردازی، برنامه‌ریزی کسب‌وکار، بازاریابی و غیره را فرا بگیرند. حتی بسیاری از مدارس و سازمان‌های فنی و حرفه‌ای مسابقاتی را در زمینه کارآفرینی برگزار می‌کنند. این مسابقات به فرزندانتان فرصت می‌دهد تا ایده‌های خود را ارائه کرده و با سایر جوانان رقابت کنند. این تجربه به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های ارائه، تفکر انتقادی و کار تیمی را تقویت کنند. می‌توانید فرصت‌هایی را برای فرزندانتان فراهم کنید تا بتوانند در تجربیات کارآفرینی مشارکت کنند. کمک به شما در کسب‌وکار خودتان، داوطلب شدن در یک استارتاپ محلی یا حتی راه‌اندازی یک کسب‌وکار کوچک با هدایت شما بسیار حائز اهمیت است.» وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «حتی فعالیت‌های کوچکی از جمله نقاشی و کاردستی هم می‌تواند نمادی از یک فعالیت کارآفرینانه باشد. با تهیه وسایل هنری مثل رنگ، مدادرنگی، چسب و کاغذ، فرزندتان را تشویق به خلق آثار هنری کنید و حتی می‌توانید نمایشگاه کوچکی از آثارش برگزار کنید. کاردستی برای بچه‌ها جذابیت دارد و در کنار آن می‌توانند چیزهای زیادی یاد بگیرند. مازاد بر اینکه ساخت چیزهای ساده، کاردستی و خلاقیت را در بچه‌ها تقویت می‌کند. ایجاد صحنه‌های تخیلی مثل فروشگاه، رستوران یا مدرسه و تشویق فرزندتان به بازی‌کردن در آنها نیز خلاقیت و مهارت‌های اجتماعی را پرورش می‌دهد. نوشتن و تعریف داستان‌های خیالی، یا حتی راه‌اندازی کتابخانه کوچک خانگی تخیل و مهارت‌های زبانی کودکان را تقویت می‌کند. به عبارتی باید تأکید کرد، تابستان می‌تواند بهترین فرصت برای افزایش رابطه میان اعضای خانواده و گسترش مشاركت بچه‌ها در امور منزل در راستای اهداف مدنظر باشد. چه بخواهیم چه نخواهیم در چشم برهم‌زدنی دنیای کودکی به پایان خواهد رسید و فرزندانمان افراد بالغی می‌شوند که مهارت‌های همین دنیای کودکی، پشتوانه آینده آنان خواهد شد.»
ضرورت تربیت کارآفرین در نظام آموزشی
نویسنده کتاب «دانش‌آموز کارآفرین» معتقد است آموزش‌وپرورش باید مدارس را مجاب کند تا با اصلاح نگرش‌ها و باورهای دانش‌آموزان، موضوع مهارت‌اندوزی را نه یک انتخاب، بلکه به یک ضرورت تبدیل کند.
عبدالله مروارید روانشناس بالینی و نویسنده کتاب «دانش‌آموزان کارآفرین» می‌گوید: «مرحله گذار از گفتمان تا اجرا برای تربیت دانش‌آموز مولود و کارآفرین در کشور بسیار طولانی شده و به نظر می‌رسد برنامه منسجم و پیوسته‌ای برای اجراشدن آن وجود ندارد.»
وی تصریح می‌کند: «آموزش‌وپرورش باید جسورانه وارد این عرصه شود و مدارس را مجاب کرده تا با اصلاح نگرش‌ها و باورهای دانش‌آموزان در این عرصه و آموزش مهارت‌های بنیادین و حیاتی به آنها موضوع کارآفرینی و مهارت‌اندوزی را نه یک انتخاب، بلکه به یک ضرورت مهم تبدیل کند.»
وی ادامه می‌دهد: «وقتی صحبت از کارآفرینی در مدارس می‌شود، گروهی تصور می‌کنند که منظور، مدارس فنی حرفه‌ای است درحالی‌که تربیت نیروی مولّد به‌هیچ‌وجه به معنای آموزش رشته‌های مکانیک، برق، نقشه‌کشی و غیره نیست؛ بلکه مقصود، اهمیت‌دادن به اندیشه و خلاقیت است نه حفظ‌کردن دروس تئوری برای نمره گرفتن.»
این متخصص اقتصاد رفتاری اظهار می‌کند: «بشر در حال گذار از عصر اطلاعات و ورود به عصر اندیشه است و به همین دلیل داشتن اطلاعات دیگر به‌تنهائی نمی‌تواند یک مزیت به‌حساب آید چرا که به‌سادگی با جست‌وجو در بستر اینترنت می‌توان به دریایی از اطلاعات دست‌یافت به همین دلیل افراد موفق جامعه دیگر فقط فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها نیستند؛ بلکه امروز استارت‌آپ‌ها حرف اول را می‌زنند.»
وی با بیان اینکه دروس تخصص روش‌شناسی و شیوه‌های مبتکرانه خلاقیت باید در مدارس آموزش داده شود، می‌افزاید: «دانش‌آموز کارآفرین یعنی کنارزدن ساختارها، روش‌های سنتی و معمول و همچنین خلق روش‌هایی نوین و مبتکرانه که بازدهی و کارایی بهتری نسبت به شیوه‌های کهنه داشته باشد. دروس تحصیلی باید شیوه‌های مختلف تبدیل اطلاعات به اندیشه و نوآوری را آموزش دهند. این یک فرآیند اجرائی برای تربیت دانش‌آموز کارآفرین است.»
عبدالله مروارید خاطرنشان می‌کند: «اندیشه‌ای که محصور در ذهن است هیچ ارزشی ندارد، بلکه ایده و طرح‌های خلاقانه زمانی ارزشمند می‌شود که به مرحله اجرا می‌رسد، باید به دانش‌آموزان آموزش داد که چگونه می‌توانند ایده‌های خود را اجرائی کنند، این راهکاری اثربخش برای تربیت دانش‌آموز کارآفرین است.»
فرصتی برای آموزش مفاهیم کارآفرینی به دانش‌آموزان
تابستان، فرصت مناسبی برای آموزش کارآفرینی به کودکان است. این دوره، زمانی است که کودکان از محیط مدرسه و تکالیف درسی دور هستند و می‌توانند به طور فعال و خلاقانه به یادگیری موضوعات جدید بپردازند. آموزش کارآفرینی در تابستان، به پرورش مهارت‌های نرم کودکان از جمله خلاقیت، حل مسئله، کار تیمی، رهبری و ارتباطات کمک می‌کند. این مهارت‌ها نقش مهمی در موفقیت کارآفرینان در آینده کاری‌شان ایفا می‌کنند و آموزش آنها در دوره تابستان، زمینه را برای پرورش استعدادهای کودکان در این حوزه فراهم می‌سازد.
قطعاً تابستان، زمان مناسبی برای آزادی و پرورش خلاقیت کودکان است. آنها در این دوره، از فشارهای درسی رها بوده و فرصت بیشتری برای اکتشاف و پژوهش دارند. آموزش مفاهیم کارآفرینی در این بازه زمانی، انگیزه کودکان را برای یادگیری و حل مسائل افزایش می‌دهد. ازاین‌رو در تابستان، امکان برگزاری کارگاه‌ها، اردوها و بازدیدهای علمی بیشتر فراهم است. این فعالیت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا مفاهیم کارآفرینی را به‌صورت ملموس درک و تجربه کنند. به‌عنوان‌مثال، بازدید از کارخانه‌ها و شرکت‌های کوچک، یا برگزاری کارگاه‌های ساخت محصولات، موجب تقویت مهارت‌های علمی و خلاقانه کودکان می‌شود.
در طول سال تحصیلی، کودکان اغلب درگیر برنامه‌های درسی و پاسخگویی به تکالیف هستند. تابستان فرصتی ارزشمند برای آنهاست تا بتوانند به موضوعات فراتر از برنامه‌های آموزشی رسمی بپردازند. آموزش کارآفرینی در این بازه زمانی، می‌تواند به پر کردن این خلأ کمک کند. در این سه ماه، کودکان فرصت بیشتری برای تعامل با همسالان و بزرگسالان خارج از محیط مدرسه دارند. این امکان، آنها را قادر می‌سازد تا شبکه ارتباطی خود را توسعه داده و با افراد موفق و صاحب‌تجربه در حوزه کارآفرینی ارتباط برقرار کنند. این تعاملات، می‌تواند منجر به کسب ایده‌ها و مهارت‌های جدید شود. تجربه‌های موفق کودکان در زمینه کارآفرینی در طول تابستان، می‌تواند انگیزه آنها را برای ادامه این مسیر در آینده افزایش دهد. در خاطرات اکثر کارآفرینان صحبت از راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک در تعطیلات تابستان است. کارآفرینی به کودکان اعتمادبه‌نفس و استقلال بیشتری می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا ایده‌های خود را دنبال کنند و به دنبال فرصت‌های جدید باشند. آنها می‌توانند در طول برنامه‌های آموزشی تابستانی، ایده‌های کسب‌وکار مختلفی را امتحان کنند و ببینند که به کدام‌یک بیشتر علاقه‌مندند. ازاین‌رو آشنایی با افراد موفق و ایده‌های خلاقانه کسب‌وکارها، کودکان را ترغیب می‌کند که خود نیز به فکر راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوآورانه باشند. در مجموع، تابستان به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد، فرصت بسیار مناسبی برای آموزش مفاهیم کارآفرینی به کودکان است.