کارنامه بلند موفقیتهای اقتصادی دولت در 1000 روز تلاش خستگیناپذیر
به گزارش کیهان، دغدغه اول و آخر شهید رئیسی خدمت به مردم با خنثی کردن اثر تحریم، اجرای طرحهای کلان و بهبود معیشت مردم بود؛ از همین جهت تلاش شبانهروزی در دستور کار او و دولت سیزدهم بود. برخی دستاوردهای دولت سیزدهم برای مردم ملموس و بعضی غیرملموس است و درازمدت اثر آن نمایان میشود؛ اما آیتالله رئیسی و دولت او در تقریباً 1020 روز دوران ریاست جمهوری، با تلاش خستگی ناپذیر، کارنامهای به جا گذاشت که فقط فهرست کردن آن به چند روزنامه کامل نیاز دارد.
دولت قبل به دلیل توجه یکجانبه به برجام و ارتباط با غرب، بسیاری از ظرفیتهای اقتصادی را معطل گذاشت اما دولت سیزدهم یک دیپلماسی اقتصادی با محوریت ارتباط با کشورهای دوست و بخصوص همسایگان را فعال کرده که ثمرات آن در حال تحقق است. بنابراین، به چند قلم مهم و فهرستوار از این کارنامه بلند میپردازیم.
رکودشکنی تولید و فروش نفت
مهمترین منبع درآمد کشورمان، نفت، گاز و فرآوردههای آن است و به همین دلیل، آمریکا تلاش کرد که با تحریم آن، جلوی تولید و فروش این ثروتهای ملی ایرانیان را بگیرد. با اینحال اطلاعات شرکتهای مشاوره انرژی و آمار کشتیرانی نشان میدهد صادرات و تولید نفت ایران با وجود تحریمهای آمریکا به رکورد جدیدی در سال ۲۰۲۳ رسید.
آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا در ژوئن سال ۲۰۲۳ نشان داد ایران با درآمد ۵۴ میلیارد دلاری از صادرات نفت در سال ۲۰۲۲، در میان اعضای اوپک، در رتبه پنجم ایستاد. بر اساس شاخص قیمت نفت استاندارد، درآمد ایران از صادرات نفت، ۱۵ میلیارد دلار در مقایسه با سال ۲۰۲۱ که فعالیت دولت سیزدهم آغاز شد، افزایش داشت. طبق آمار منتشره ۲۰۲۳ اوپک، ارزش صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۰ که هنوز فعالیت دولت سیزدهم آغاز نشده بود هفت میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار بود.
این رکوردزنی متوقف نشد و طبق دادههای شرکت ورتکسا، صادرات نفت ایران در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴، به بالاترین سطح در شش سال گذشته صعود کرد. روزنامه فایننشیال تایمز با استناد به آمار شرکت ورتکسا نوشت: «میانگین صادرات روزانه نفت ایران طی این مدت، یک میلیون و 560 هزار بشکه بود که تقریباً همه آن به چین ارسال شد و حدود ۳۵ میلیارد دلار درآمد برای ایران به همراه داشت.»
سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ و تشدید تحریمهای انرژی در سال ۲۰۱۸ باعث شد ایران جایگاه خود به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک را از دست بدهد و به جایگاه پنجم برود. آژانس بینالمللی انرژی در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد ایران درآوریل 2024 حدود سه میلیون و 300 هزار بشکه در روز نفت تولید کرده است.
البته ناگفته نماند که دولت رئیسی در کنار افزایش فروش نفت و وصول درآمدهای آن، تلاش کرد در جهت اصلاح ساختار بودجه دولت با ابزارهای مالیاتی و مالی، اتکا بودجه به نفت را کاهش بدهد.
احیای 1500 معدن راکد
همچنین بررسیها نشان میدهد جمعآوری گازهاي مشعل در دولت سیزدهم نسبت به دولتهای قبل 10 برابر شده است. بنابر آمار رسمی منتشرشده توسط وزارت نفت از ابتدای استقرار دولت مردمی تاکنون تعداد 132 طرح کلان ناتمام به ارزش
28 میلیارد و 500 میلیون دلار تکمیل شده و همچنین عملیات اجرائی 50 طرح کلان جدید به ارزش
47 میلیارد و 500 میلیون دلار آغاز شده است.
ضمن اینکه به گفته رضا محتشمیپور معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، در دوره 3 ساله خدمت رئیسجمهور شهید، یکهزار و 500 معدن راکد احیا و بخش معدن مردمی شد.
گزارش بانک جهانی از عملکرد دولت رئیسی
دولت سیزدهم به دلیل اتخاذ برنامههای مختلف، کنترل رشد نقدینگی، کاهش کسری بودجه، کنترل ترازنامه بانکی و سیاستهای تنظیم بازار در دولت سیزدهم تلاش کرد تا عوامل ایجاد تورم از بین برود؛ به طوری که بر اساس آمار بانک جهانی، طی این مدت تورم بهصورت نقطه به نقطه کاهش یافته و نرخ تورم که در سال ۲۰۲۰ به میزان ۴۸ و هفت دهم درصد بود در سال ۲۰۲۴ به ۳۵ درصد رسیده است.
بر همین اساس، بانک جهانی در سال گذشته اعلام کرد که اقتصاد ایران در مسیر رشد قرار گرفته و این رشد تحت تاثیر بخش نفتی بوده است. در این گزارش عنوان شد که اقتصاد ایران نرخ رشد متوسط سه و هشت دهم درصدی را در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ حفظ کرد که پایداری این رشد با عملکرد بخش خدمات و تولید همراه بود.
این بانک اظهار کرد که کاهش انتظارات تورمی و تثبیت نرخ ارز به کاهش تورم ماهانه کمک کرده است و با دسترسی به وجوه مسدود شده در خارج از کشور همراه شد و تا حدی کمککننده به کاهش فشارهای نرخ ارز بوده است.
بانک جهانی گزارش داد که میانگین رشد اقتصادی ایران در سه سال پایانی دولت دوازدهم منفی دو و پنج صدم درصد بود اما رشد اقتصادی کشور با یک جهش چشمگیر در سالهای ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ترتیب به پنج و شش دهم، پنج و نزدیک به شش درصد رسید.
میزان تولید ناخالص داخلی (GDP)، بهترین روش برای سنجش اقتصاد یک کشور است. تولید ناخالص داخلی اسمی ایران نیز طی این دوره افزایش داشته و از 195 میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۴۶۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
شاخص برابری قدرت خرید نیز (PPP) افزایش یافته است و از رقم ۳۰ و 73 صدم در سال ۲۰۲۰ به رقم ۱۱۵ و 67 صدم در سال ۲۰۲۴ رسیده است. در حوزه اشتغال نیز این دولت موفق عمل کرده است و بیکاری از رقم 9 و شش دهم درصد در سال ۲۰۲۰ به رقم هشت و 9 دهم درصد در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
مجموع دادههای فوق نشان میدهد که عملکرد پولی دولت سیزدهم بسیار منظمتر از گذشته بوده و در این دولت، رشد اقتصادی بالایی رخ داده و تورم کمتری ثبت شده است.
کاهش تورم غذا با افزایش تولید
همچنین بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در اردیبهشت امسال متوسط افزایش قیمت مواد غذایی نسبت به اردیبهشت سال گذشته (تورم نقطه به نقطه) به ۲۲ و هفت دهم درصد رسید که تقریبا در چهار سال اخیر کمترین رقم است.
دولت سیزدهم، کشور را در تولید گندم نان خودکفا کرد که حاصل اعتمادسازی آیتالله رئیسی در کشاورزان با رشد 129 درصدی خرید تضمینی گندم و پرداخت بموقع مطالبات گندمکاران بود. دولت سیزدهم با خرید تضمینی 10 میلیون و 400 هزار تن، به این مهم دست یافت؛ این در حالی است که در سال آخر دولت قبل، خرید تضمینی گندم به چهار میلیون و 540 هزار تن رسید و کشور نیازمند واردات هشت میلیون تن از این محصول اساسی شد که مهمترین عامل آن از نگاه کارشناسان، تعیین نامناسب نرخ خرید تضمینی بود. این اعتمادسازی امسال هم نتیجه داده و پیشبینیها از رشد تولید گندم در کشور، حکایت دارد.
آرامش در بازار ارز
وقتی دولت رئیسی بر سر کار آمد به دلیل وجود کسری بودجه 480 هزار میلیارد تومانی، تحریمها، فروش ناچیز نفت و... برخی هشدار تحقق تورم سه رقمی و دلار 100 هزار تومانی میدادند اما با سیاستهای اقتصادی دولت سیزدهم و پیگیریها و تلاش شخص رئیسی، دولت و بانک مرکزی، روند نزولی نرخ تورم آغاز شده و اکنون تورم نقطه به نقطه به نرخ 31 درصد رسیده است.
دولت در سال 1402 به مدت 10 ماه موفق به تثبیت نرخ ارز با کمترین نوسان شد و با همه تلاشهای دشمنان و دنبالههای داخلی و تحولات کمسابقهای همچون عملیات طوفانالاقصی و تنشهای دریای سرخ، حمله تروریستی به مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی در کرمان و پاسخ موشکی ایران به تروریستها در سه کشور، حمله صهیونیستها به کنسولگری ایران در دمشق و پاسخ محکم ایران در عملیات وعده صادق و بسیاری تحولات دیگر، قیمت دلار در بازار غیررسمی ارز که تا مرز 70 هزار تومان پیش رفت اکنون در کانال 57 هزار تومان است.
افزایش احداث جاده و ریل
بررسی عملکرد یکهزار روزه دولت سیزدهم نشان میدهد ۲۵۰۰ کیلومتر بزرگراه و راه اصلی احداث، تکمیل و بهرهبرداری شده است.
بهرهبرداری از مسیرهای متعدد ریلی از جمله راه آهنهای همدان – سنندج، یزد ـ اقلید، پیشرفت 70 درصدی راه آهن زاهدان – چابهار و تکمیل قطعه زاهدان – خاش در سال 1401 و چند طرح ریلی دیگر از جمله دستاوردهای دولت سیزدهم است.
خرید دهها هواپیما و ورود به ناوگان هوائی کشور، افزایش ترانزیت از فضای ایران و... جزئی از کارنامه دولت است.
اقدام به ساخت 2/6 میلیون مسکن ملی
مشکل مسکن که در دوران وزارت عباس آخوندی به شدت افزایش یافته بود؛ آیتالله رئیسی را بر آن داشت تا در دوره انتخابات سیزدهمین دوره ریاستجمهوری طرح ویژهای را مبتنی بر قانون مجلس برای ساخت چهار میلیون مسکن در چهار سال رونمایی کند.
امروز بیش از دو میلیون و 600 هزار واحد مسکونی در عملیات بزرگ نهضت ملی مسکن در سراسر کشور آغاز شده است. از سوی دیگر میزان زمینی که دولت در این پروژه بزرگ به میدان آورده، بیش از 100 هزار هکتار در شهرها و روستاهاست که عملیات آمادهسازی و احداث بنای آن در حال انجام است.
در راستای قانون جوانی جمعیت و واگذاری زمین به خانوادههای سه فرزند و بیشتر (بر اساس زمان تولد فرزند سوم به بعد)، در سال 1402 بیش از 74 هزار متقاضی جوانی جمعیت که شروط لازم را کسب و در سامانه ثبتنام کرده بودند زمین مناسب برای مسکن دریافت کردند.
گفتنی است، آغاز و ادامه نهضت ملی مسکن در دولت سیزدهم با حمایت و پیگیری ویژه آیتالله رئیسی و برگزاری 16 جلسه شورای عالی مسکن با حضور فعال و مؤثر و ریاست او، میسر شد. شورایی که در دولت قبلی، تقریباً تعطیل بود.
دیپلماسی اقتصادی فعال
دیپلماسی اقتصادی ایران در دوره کوتاه کمتر از سه ساله ریاست جمهوری شهید آیتالله رئیسی به معنای واقعی متحول شد. رئیسجمهور شهید در مدت کوتاه ۳۴ ماه ۲۸ سفر به ۲۳ کشور مختلف انجام داد. نتیجه این سفرها که با کمترین تشریفات و بیشترین جلسات دوجانبه در سطوح بالا انجام میشد، جذب 11 میلیارد دلار سرمایه خارجی معتبر ظرف 24 ماه نخست دولت، رکوردشکنی در تجارت خارجی کشور و افزایش چشمگیر صادرات بوده است.
آیتالله رئیسی از همان روز نخست اعلام کرد که در کنار پیگیری ارتباط با غرب برای رفع تحریم، محور سیاست خارجی خود را بر حضور در پیمانهای منطقهای و فرامنطقهای مستقل با تأکید بر همسایگان قرار میدهد. اتفاقات کمسابقهای همچون عضویت در پیمان بریکس به عنوان آینده مدیریت جهان، دائمی شدن عضویت ایران در پیمان شانگهای و رسیدن به رکورد تجارت ۶۱ میلیارد دلاری با ۱۵ کشور همسایه از جمله مواردی بود که عملاً تحریمهای اقتصادی علیه کشورمان را بیاثر کرد.
آزادسازی منابع ارزی و توسعه روابط بانکی
دولت سیزدهم در مدت کمتر از سه سال یک دیپلماسی کمنظیر را در حوزه ارزی دنبال کرد. با سفرهای متعدد شهید رئیسی و پس از آن رایزنیهای رئیسکل بانک مرکزی طی بیش از ۱۰ سفر خارجی، میلیاردها دلار از منابع مسدود شده ایران در عراق،
کره جنوبی و... در دسترس ایران قرار گرفت که علاوهبر تأمین همه نیازهای ارزی واردات، زمینه ثبات کمسابقه در بازار ارز را فراهم کرد.
گام بزرگ دیگر رئیسجمهور شهید، برای خنثیسازی تحریمهای پولی و بانکی بود. پس از سفرهای متعدد ایشان و سایر مسئولان ایرانی و روس، سرانجام زمینه دور زدن تحریم سوئیفت و اتصال پیامرسانهای بانکی دو کشور و همچنین بازگشایی خط اعتباری بین بانکهای ایران و روسیه ایجاد شد.
افزایش تجارت خارجی کشور
به گزارش خبرگزاری تسنیم، در 32 ماه خدمت آیتالله رئیسی، رئیسجمهور شهید دولت سیزدهم (از شهریور 1400 تا پایان فروردین 1403) نزدیک 347 میلیون تن کالا به ارزش بیش از 137 میلیارد و 800 میلیون دلار از کشور صادر شد.
این میزان صادرات در مقایسه با مدت مشابه ابتدای کار دولت دوازدهم (یعنی از شهریور 1396 تا پایان فروردین 1399) از نظر ارزش 19 و دو دهم درصد و از لحاظ وزن یک و نیم درصد افزایش یافته است.
بر اساس آمار گمرک، واردات کشور در طول دو سال و هشت ماه (شهریور 1400 تا فروردین 1403) دولت سیزدهم بیش از 104 میلیون تن کالا به ارزش بیش از 164 میلیارد دلار ثبت شد.
این میزان واردات در مقایسه با مدت مشابه دولت دوازدهم (شهریور 1396 تا فروردین 1399) از نظر وزن 17 و دو دهم درصد و از نظر ارزش 36 و سه دهم درصد افزایش داشته است. در مجموع میزان تجارت خارجی کشورمان در طول ریاست جمهوری آیتالله رئیسی به بیش از 301 میلیارد دلار رسیده است.
دستاوردهای ملموس دولت سیزدهم
پایان خاموشیهای مکرر برق، مدیریت شبکه با وجود افزایش مصرف و تامین و افزایش پایدار برق صنایع، تامین پایدار آب کشاورزی و شرب در شرایط کم بارشی بدون نق زدن از کمبودها و بدون دادن استرس کم آبی و بیبرقی به مردم، افزایش کیفیت آب شرب خوزستان با اجرای طرح غدیر و آبرسانی به همدان، شهرکرد و سنندج، تامین پایدار گاز خانگی و صنایع، تثبیت قیمت نان و بنزین با وجود افزایش نرخ ارز در سه سال اخیر، احیای 9 هزار واحد تولیدی راکد، تثبیت یا کاهش قیمت مرغ و تخم مرغ و... از دیگر دستاوردهای اقتصادی دولت سیزدهم است. دیپلماسی فعال اقتصادی با محوریت همسایگان و دوستان که شامل عضویت در شانگهای و بریکس هم میشود؛ نقش زیادی در بهبود وضعیت اقتصادی کشور داشته، اما مهمترین عامل، تکیه دولت سیزدهم و شخص رئیسی به مردم ایران به جای دولتمردان غربی است. البته روابط ایران محدود به کشورها و سازمانهای فوقالذکر نیست و دیگران هم کمکم به توسعه روابط اقتصادی با ایران در قالب کشور به کشور یا در همکاریهای بین بریکس و شانگهای با اتحادیه اروپا و... میپیوندند.