چطور یک سفر تابستانی خاطره‌انگیز را در کنار خانواده‌مان رقم بزنیم؟ -بخش نخست
بسـیار سفـر باید تا پخته شـود خامی
گالیا توانگر
سفر کردن یکی از راههای خودساختگی و نیز همراهی و همدلی با اعضای خانواده است که در دین اسلام و سبک زندگی اسلامی هم به آن سفارش زیاد شده است.
تعطیلی مدارس و همچنین فصل تابستان فرصتی را فراهم می‌کند تا گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت، به جاده بزنند و به مناطق خنک ایران سفر کنند. اگرچه بسیاری از گردشگران، فقط شهرهای شمالی را برای سفر تابستانی مناسب می‌دانند، اما روستاها و شهرهای بسیاری در سایر نقاط کشور وجود دارند که هر یک با طبیعت بکر، هوای مطبوع، حیات‌وحش زیبا، جاذبه‌های متعدد و مردم مهمان‌نواز می‌توانند اوقات خوش و به‌یادماندنی‌ای را برای هر مسافری رقم بزنند؛ به‌خصوص که نسبت به مناطق شمالی بسیار خلوت‌تر هستند و از ازدحام و شلوغی جمعیت نیز خبری نیست.
برای مثال تهرانی‌ها اراده کنند می‌توانند کمتر از یک ساعت خودشان را به مناطق روستایی و خوش‌آب‌وهوای اطراف تهران برسانند و به‌قول معروف برای آنانی که اراده سفر دارند، لازم نیست حتماً یک برنامه‌ریزی پر خرج و مسیری خیلی طولانی را پیمود. چه بسیاری از ما که حتی هنوز مناطق بکر اطراف محل سکونت خود را هم ندیده و به آن‌جا سفر نکرده‌ایم. سفر کردن یکی از راههای خودساختگی و نیز همراهی و همدلی با اعضای خانواده است که در دین اسلام هم به آن سفارش زیاد شده است.
جایگاه سفر از دیدگاه اسلام
دنیای امروز، عصر ارتباطات و اطلاعات است. انسان‌ها با یکدیگر در دهکده جهانی زندگی می‌کنند و از دانش، فرهنگ و اندیشه یکدیگر بهره‌مند می‌شوند. گسترش هواپیما و کشتی باعث شده تا سفرها تا دورترین مناطق جهان ادامه یابد و بر حیرت بشر بیفزاید. دین مبین اسلام نیز در این خصوص توصیه‌های فراوانی داشته و انسان را به جهانگردی و گشت‌وگذار در زمین توصیه فراوان کرده است. انسان در سفر و در طول مسیر، با دیدن آثار به‌جای‌مانده از پیشینیان، گذر زمان را حس می‌کند و درمی‌یابد دنیا سرایی است فانی که آدمی تنها مدت‌زمانی کوتاه در آن است.
عالمان و عارفان بزرگ دینی هرکدام به‌نوعی و بنا به طرز فکر و سلیقه خویش از سفر سخن گفته‌اند و همگی آن را برای تهذیب نفس، عبرت‌آموزی و تکامل فرد، مفید دانسته‌اند.
حجت‌الاسلام رضا علی عزیزی، کارشناس فرهنگی درباره اهمیت سفر در دین مبین اسلام برایمان تبیین می‌کند: «سفر واژه‌ای است عربی و در لغت به معنی بیرون شدن از شهر خود و به محلی دیگر رفتن. غزالی در وجه تسمیه سفر گفته است: سفر را بدین سبب سفر می‌خوانند که پوشیده‌ها را کشف کند.
سفر ازجمله موضوعاتی است که همه پرهیزکاران و اولیاءالله اهمیت آن را گوشزد کرده‌اند، ازجمله در این باره پیامبر اکرم (ص) فرموده است: مسافرت کنید اگرچه در سفر نفع مالی عایدتان نشود، از فواید عقلی بهره‌مند خواهید شد. (مکارم‌الاخلاق، ص۱۲۴)
همچنین در دیوانی که به حضرت علی (ع) نسبت داده شده چنین آمده است که: برای نیل به تعالی و ترقی، از وطن خود دور شوید و مسافرت کنید که در سفر پنج فایده است:
۱- سفر باعث تفریح و انبساط روح است و اندوه و آزردگی‌ها را برطرف می‌کند.
۲- مسافرت یکی از راههای تحصیل درآمد و تأمین معاش است.
۳- مسافرت وسیله فراگرفتن علم و تجربه است.
۴ - مسافرت به انسان آداب زندگی می‌آموزد.
۵ - آدمی در سفر با افراد بافضیلت و خلاق برخورد کرده و با آنان ارتباط برقرار می‌کند. (مستدرک ۲، ص۲۲)
در کنار این تأکیدات بر این امر نیز اشاره می‌نمایند که سفر کردن باید همراه با هدف و نیت خاصی صورت پذیرد و الا بی‌فایده خواهد بود.»
این کارشناس فرهنگی در ادامه میافزاید: «رسول اکرم(ص) در وصایای خود به حضرت علی (ع) فرموده‌اند: سزاوار نیست انسان عاقل به سفر برود مگر برای سه منظور:
۱- برای تجارت و تحصیل درآمد و اصلاح معاش
۲- برای نیل به کمالات معنوی و تعالی روح و ذخیره معاد
۳- برای تفریح و تفرّج و جلب لذایذ مباح
مسافرت با هر قصد و نیتی انجام پذیرد سبب می‌گردد انسان تجربیات بیشتری به دست آورده و دانشی مضاعف نسبت به محیط پیرامون خویش کسب کند.
انسان در سفر و در طول مسیر و با دیدن آثار به‌جای‌مانده از پیشینیان، گذر زمان را حس کرده و با تمام وجود درک می‌کند دنیا سرایی است فانی که آدمی تنها مدت‌زمانی کوتاه در آن زندگی خواهد کرد و روزی همچون سایر اقوام و مردمان به دیار باقی می‌رود.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش به مزیت‌های سفر اشاره داشته و می‌گوید: «انسان با دیدن آثار به‌جای‌مانده از تمدن‌های گذشته به این امر وقوف می‌یابد که تنها در صورتی می‌توان جاودانه در دنیا ماند که نام و یادی نیک از خود به‌جای گذارد. چه بسیار افرادی که سالیانی دراز در این جهان زیسته‌اند ولیکن اکنون حتی نامی نیز از آنان باقی نمانده است.در زمین بگردید و بنگرید چگونه آفرینش را آغاز کرده است سپس خداست که نشئه آخرت را پدید می‌آورد و خداست که بر هر چیزى تواناست. (عنکبوت/۲۰)
آری! سفر مجالی است برای تفریح و تفرج و باهم بودن. لحظاتی شیرین و به‌یادماندنی که لذتش تا سال‌های سال کام آدمی را شیرین می‌سازد.»
سفر و بازآفرینی ذهن
تارا گودرزی، روان‌شناس می‌گوید: «استرس ناشی از کار و مطالبات روزانه می‌تواند ما را از آنچه واقعاً معنی‌دار و جالب است دور کند؛ بنابراین، دور شدن از شلوغی و استرس روزانه برای آرامش، بازیابی و تجدید قوا ضروری است و چه راهی بهتر از این وجود دارد که چمدان خود را ببندید و سفر را در لیست کارهایی بگذارید که باید انجامش دهید. سفر خوشحالی را القا خواهد کرد و به شما در دور کردن ذهن از موقعیت‌های استرس‌زا کمک می‌کند. سفر منجر به کاهش سطح کورتیزول می‌شود و باعث می‌شود احساس آرامش و رضایت بیشتری داشته باشید. سفر به ما در تأمل اهداف و علایق شخصی کمک می‌کند.»
وی در ادامه میافزاید: «با وجود اینکه همیشه در سفر مشغول به انجام کاری هستم، خواه گشت و گذاری ساده باشد یا عکس گرفتن یا تنها کشف مکانی جدید با پای پیاده، هنگام سفر در آرام‌ترین و آسوده‌خاطرترین حالت خود قرار داریم.»
این روان‌شناس با ذکر یک مثال ساده می‌گوید: «یک جاده طولانی می‌تواند بیشتر از صدسال سکوت به شما در مورد خویش بیاموزد. اگر اجازه دهید، سفر این توانایی را دارد که ذهن شما را به‌گونه‌ای که هرگز تصور نمی‌کردید، گسترش دهد.
علاوه بر این، درس‌های ارزشمندی که در طول مسیر می‌آموزید، بینش را گسترده‌تر، شما را آگاه‌تر و ذهن را برای کارهای جدید پذیراتر می‌کند. خودم سفر به مکان‌هایی با فرهنگ‌های مختلف کشورم را دوست دارم. چنین سفرهایی شما را مجبور به تأمل در مورد خویشتن می‌سازد.
اگر در حال بیرون آمدن از تحولی بزرگ در زندگی خود هستید، کشف مکان‌های جدید نیز می‌تواند شروعی تازه برای شما باشد. روزی، یکی از بیماران من که از ترس عود مجدد بیماری خود شروع به سفر کرد، گفت: طی مدت چندین سال ابتلا به بیماری، دنیای من کوچک شد. دوستانی را از دست دادم که نمی‌دانستند چگونه با یک دوست بیمار رفتار کنند؟ کاملاً تنها بودم و اعتمادبه‌نفس خود را از دست دادم. با سفر و تعامل با جهان اطرافم، اشتیاق جدیدی برای زندگی پیدا کردم. خود را متقاعد کردم که حتی در شرایطی که حالم خوب نبود به سفر بروم. سفر برای من خوشبختی و هدفی بزرگ را به ارمغان آورده و از من انسانی مستقل و قوی ساخته است.»
وی متذکر می‌شود: «سفر به شما این فرصت را می‌دهد که از کارهای یکنواخت روزانه دور شوید. رویدادها و تجربیات جدید به بازآرایی مغز شما کمک می‌کنند و در نتیجه روحیه و اعتمادبه‌نفس شما را افزایش می‌دهند. فکر می‌کنم مردم به‌طورکلی نباید تمام دوران زندگی خود را در یک مکان بگذرانند. من شخصاً احساس به دام افتادن می‌کنم، وقتی مجبورم مدت‌زمان زیادی را در یک مکان بمانم، بدون اینکه بتوانم واقعاً مسافرت و گشت‌وگذار کنم. زندگی من وقتی خارج از خانه به سر می‌برم، بسیار رضایت‌بخش است. با سفر تجربه و بینش جدیدی را تجربه می‌کنم. حتی برنامه‌ریزی برای سفر اشتیاقی را در من بیدار می‌کند و باعث خوشحالی من می‌شود. برنامه‌ریزی برای یک سفر می‌تواند شادی شما را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد، حتی بیشتر از انتظار برای دستیابی به چیزی ملموس مانند ماشینی جدید.»
یک‌روزه کجا برویم؟
شاید بسیاری تهران را فقط با آلودگی‌‌ها و سروصداهایش می‌شناسند و اطلاع نداشته باشند که این پایتخت بزرگ در کنار همه شلوغی‌ها، زیبایی‌های بسیاری را نیز در خود جای داده است. جاذبه‌ها و مکان‌های دیدنی که می‌توانند اوقات فراغت شما را پر کنند، چهره دیگری از این کلان‌شهر هستند، اما همه دیدنی‌های تهران در داخل شهر قرار ندارند و در حومه و اطراف آن، مناطق بکر و تماشایی فراوانی وجود دارد که برای گذران روزهای تعطیل و آخر هفته بسیار عالی هستند.
اگر به دنبال بازدید از جاهای دیدنی اطراف تهران هستید، باید بدانید که مقاصد سفر یک‌روزه بسیاری از تهران وجود دارند که بازدید از آنها خاطره‌ای خوش برای شما رقم خواهد زد. جاهای دیدنی اطراف تهران: دشت لار، افجه، سد لتیان، دریاچه شور مست، دشت آزو، برغان، آبشار هریجان، فیلبند، تنگه واشی، طالقان، آبشار شاهان دشت، آهار و شکراب، لالون، شهرستانک، الموت و دریاچه اوان، پل و آبشار ورسک، برگ جهان، ایگل، آبشار سنگان، زرین‌دشت، آبگرم لاریجان، غار رود افشان، وردیج و واریش، غار یخ مراد، حوض‌سلطان و...
نکات ایمنی برای سفر در جاده
سرهنگ علی‌اصغر شریفی رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور تهران بزرگ در خصوص موضوعات ایمنی در سفر توضیح می‌دهد: «شما می‌خواهید با وسیله‌ای رانندگی و سفر را آغاز کنید که حضور خانواده خود را نیز در آن دارید و چون فاصله شهرها در کشور ما زیاد است، حتماً باید قبل از سفر از نظر فنی یک کنترل انجام پذیرد.»
وی میافزاید: «بهترین زمانی که می‌توان سیستم‌های خودرویی را کنترل کرد، چند روز قبل از سفر است؛ چرا که ممکن است خودرو دارای عیب باشد و تعمیر آن زمان ببرد. پس قبل از اینکه سفر را شروع کنید، خودروی خود را به تعمیرگاه برده و عیب‌یابی کنید.»
رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور تهران بزرگ بیان می‌کند: «خودرو اگر معاینه فنی هم داشته باشد، شما باید آن را قبل از سفر به تعمیرگاه برده و اگر عیب و ایرادی داشت نسبت به برطرف کردن آن اقدام کنید.»
خطر کم‌آبی بدن در سفرهای تابستان
تابستان فصل سفر است، اما باید در نظر داشته باشید که هوای گرم تابستان سفر شما را با مشکل همراه نکند. یکی از این مشکلات که در تابستان بیشتر شما را تهدید می‌کند خطر کم‌آبی بدن است. کم‌آبی بدن می‌تواند باعث فشار، اضطراب، کاهش حافظه بصری، کاهش عملکرد بدن و بدعنقی و آشفتگی شود.
بهترین راه برای جبران کم‌آبی بدن مصرف کافی مایعات است، خصوصاً هنگام سفر که بدن شما فعالیت بیشتری دارد و در نتیجه آب بیشتری از دست می‌دهد. پس هنگامی که عرق می‌کنید و یا از طریق ادرار آب از دست می‌دهید، نسبت به جایگزین کردن آب ازدست‌رفته هوشیارانه عمل کنید.
کودکان نیز مانند بزرگسالان در معرض کم‌آبی بدن و از دست دادن الکترولیت‌ها هستند. پس از رسیدن آب و دیگر مایعات به آنها، خصوصاً در تابستان و به‌ویژه اگر تحرک زیادی دارند، اطمینان حاصل کنید. به کودکان خود آب و میوه و سبزیجاتی که حاوی آب هستند بدهید.
اگر نوزاد یا کودک شما دچار کم‌آبی است می‌توانید از نوشیدنی‌های ورزشی مخصوص کودکان با آنها بدهید. اگر به این مدل از نوشیدنی‌ها دسترسی ندارید کافی است به او مقداری آب بدهید. از درست کردن این‌گونه نوشیدنی‌ها در خانه بپرهیزید.
اگر با این روش نتیجه نگرفتید موضوع را با متخصص اطفال در میان بگذارید. برای نوشیدن آب منتظر حالت تشنگی نباشید. خواه تشنه شدید یا خیر؟ در تمام طول روز مایعات بنوشید. از در دسترس بودن آب در طول روز و شب اطمینان حاصل کنید. در طول یک روز بین ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید. در تابستان و یا هنگامی که تب دارید، آب بیشتری بنوشید. وعده‌های غذایی‌تان را از قلم نیندازید، چون شما بیشتر مایعات مورد نیازتان را از وعده‌های غذایی به دست می‌آورید. رژیم غذایی‌تان را به‌گونه‌ای متعادل کنید که شامل میوه و سبزی‌ها باشند. میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی مقدار زیادی آب، نمک و ویتامین‌ها هستند که کم‌آبی را بهبود می‌بخشند.