عامل اصلی گرایش آفریقاییها به گروههای افراطی فقر است نه مذهب
سالهاست که بسیاری از متفکران تذکر میدهند که گروههای بنیادگرایِ دینیِ افراطی از قضا پدیدههای به شدت مدرنی هستند. این گروهها گرچه به ظاهر ماده خود را از دین میگیرند، اما صورت آنها به شدت ایدئولوژیک و مدرن است؛ در واقع این گروهها حاصلِ سرخوردگیهایِ جهانِ تجدد مآبی هستند.
حالا سازمان ملل گزارشی منتشر کرده است که بسیار تأمل برانگیز است. برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد یا برنامه عمران ملل متحد (UNDP) نوشته است که گزارش این نهاد بر پایه بررسی هزاران نفر در هشت کشور آفریقایی از جمله مالی، نیجریه و سومالی تهیه شده است. تنها هفده درصد از پاسخ دهندگان گفتهاند که مذهب دلیل پیوستن آنها به گروههای افراطی است. در حالی که چهل درصد گفتند که فقر انگیزه اصلی آنها بوده است. بر پایه این گزارش، مسئله آموزش نیز نقشی اساسی ایفا میکند و تنها یک سال تحصیل اضافی احتمال پیوستن افراد به یک گروه افراطی را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد.
در این باره نیز میتوان گفت افراط گرایی مذهبی و دیگر صور افراط گرایی در جوامع مدرن وجود دارد و پرسش این است که چه چیز یا چیزهایی باعث میشوند برخی از جوانان از شیوههای «عادی» زندگی به عنوان شهروندان معقول توأم با حیات مبتنی بر رفاه اجتماعی و همزیستی صلحآمیز، اجتناب ورزند. به نظر میرسد که پاسخ به این مشکل به ماهیت آموزش و همچنین دیگر عوامل و شرایط محیط آنها بستگی دارد. بنیادگرایی میتواند جوان را به افراط گرایی سوق دهد. بنابراین، جوانان باید به نحوی آموزش ببینند که مانع از تبدیل آنها به افرادی افراط گرا شود. جالب توجه است که پیشتر پژوهشهایی در مورد سه سند رسمی دولت آفریقای جنوبی تحت عناوین «بیانیه ارزشها, آموزش و دموکراسی (2001)»، «سیاست ملی آموزش مذهب (2003)» و «سند برنامه درسی و ارزیابی خط مشی ارزشیابی (2011)» انجام شده که نشان میدهد چگونه این برنامهها در پیشگیری از افراط گرایی (مذهبی, فرهنگی و سیاسی) تأثیر دارند.
گفتنی است، در سال ۲۰۲۱، نزدیک به نیمی از مرگهای منتسب به گروههای افراطی که دولتهای منطقه آنها را «تروریست» میخوانند، در جنوب صحرای آفریقا رخ داده است. این مسئله بستر مناسبِ این منطقه برای افراطیگری را به خوبی نمایان میکند.