بررسی اطلاعات یک نهاد نظارتی بیانگر آن است که 22 بانک از 27 بانک عامل پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن، هیچ وام ساخت مسکنی پرداخت نکرده‌اند و چهار بانک هم کمتر از 10 میلیارد تومان تسهیلات داده‌اند و بخش کمی از تسهیلات هم توسط بانک مسکن پرداخت شد.
به گزارش خبرگزاری فارس، وعده ساخت چهار میلیون مسکن در چهار سال، یکی از عمده‌ترین وعده‌های رئیس ‌دولت سیزدهم است. دراین‌باره پروژه‌‌هایی در مراحل مختلف پیشرفت در استان‌‌های مختلف کشور در حال اجرا است و مقرر شده است شهریور امسال فعلا 100 هزار واحد مسکن افتتاح شود.
به عقیده کارشناسان یکی از مهم‌ترین موانع تحقق ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال، عملکرد نظام بانکی در پرداخت تسهیلات ساخت مسکن است.
برای بررسی این مسئله ابتدا باید به تعهد قانونی نظام بانکی برویم. بر این اساس مجلس شورای اسلامی در قالب قانون جهش تولید مسکن پرداخت ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات ساخت مسکن به یک میلیون و 200 هزار نفر در سال را به نظام بانکی تکلیف کرده بود.
پس این تکلیف قانون، بانک مرکزی 16 آبان ماه سال 1400 در قالب نامه‌ای خطاب به مدیرعامل‌های بانک‌های کشور، سهمیه بانکی و سقف فردی تسهیلات موضوع ساخت نهضت ملی مسکن را ابلاغ کرد.
بر مبنای جزئیات این نامه، سقف فردی تسهیلات موضوع قانون جهش تولید مسکن در تهران ۴۵۰ میلیون تومان، شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت ۴۰۰ میلیون تومان، مراکز استان ۳۵۰ میلیون تومان، سایر شهرهای کشور ۳۰۰ میلیون تومان و در روستا ۲۵۰ میلیون تومان تعیین شده است.
علاوه‌بر تعیین سقف فردی سهمیه پرداختی هر بانک نیز در نامه بانک مرکزی قید شده است.
عملکرد بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ساخت
تقریبا هیچ!
بر این اساس با وجود گذشت 9 ماه از تاریخ ابلاغ دستورالعمل توسط بانک مرکزی، بر اساس آمار رسیده از یک نهاد نظارتی، 22 بانک از 27 بانک عامل هیچ تسهیلاتی را به ساخت مسکن در قالب نهضت ملی پرداخت نکرده‌اند.
بر این اساس، نظام بانکی مجموعا تا این لحظه تنها 13 هزار و 500 میلیارد تومان تسهیلات به بخش ساخت مسکن داده که بخش عمده این تسهیلات نیز توسط بانک عامل مسکن پرداخت شده است.
نکته جالب اینکه نظام بانکی در طول 6 ماه گذشته تنها هفت هزار میلیارد تومان تسهیلات معادل یک و 9 دهم درصد از تعهد قانونی خود را به نهضت ملی مسکن پرداخت کرده و عملا این بخش از اقتصاد کشور قصد ندارد وظیفه خود برای تامین مالی نهضت ملی مسکن را به سرانجام برساند. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که ساخت مسکن به عنوان یک پیشران اقتصادی نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور دارد.
بر این اساس، چهار بانک ملی، ملت، تجارت و پارسیان در مجموع 9 میلیارد و 700 میلیون تومان تسهیلات ساخت مسکن پرداخت کردند در حالی که متعهد به پرداخت 119 هزار 625 میلیارد تومان تسهیلات بودند.
از سوی دیگر بانک عامل مسکن نیز 13 هزار و 500 میلیارد تومان تسهیلات ساخت مسکن به مردم پرداخت کرده، در حالی که مطابق قانون مکلف به پرداخت 63 هزار میلیارد تومان تسهیلات ساخت مسکن است.
جزئیات پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن
مجموع جزئیات پرداخت تسهیلات مسکن توسط نظام بانکی بیانگر آن است، که این بخش از نظام تامین مالی اقتصاد کشور هیچ توجهی به ساخت مسکن نداشته و اهمیتی برای وعده رئیس‌جمهور قائل نیست.
در همین راستا، اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به مصوبه قانون بودجه 1400 پیرامون تخصیص 20 درصد از تسهیلات پرداختی بانک‌ها به حوزه ساخت مسکن گفت: بر مبنای این مصوبه یک میلیون و 200 خانوار واجد شرایط و بدون سرپناه به منظور صاحب‌خانه شدن تسهیلات ساخت 300 میلیون تومانی دریافت می‌کنند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه امروز تحقق مانع‌زدایی و پشتیبانی از تولید مسکن در دست بانک‎‌ها است، گفت: همه مسئولان اجرایی باید زمینه تحقق شعار سال را مهیا کرده و در حوزه مسکن وزارت راه و بانک مرکزی به سبب تعلل نظام بانکی در پرداخت سهم ساخت واحد مسکونی از تسهیلات باید فعالیت بیشتری انجام دهند.
وی افزود: ترک فعل نظام بانکی در پرداخت تسیهلات محرز بوده و باید مطابق قانون با آنها برخورد شود.
بانک مرکزی بانک‌های متخلف را جریمه کند
بر اساس این گزارش، بر اساس قانون جهش تولید مسکن در صورتی که نظام بانکی تعهد خود در تامین مالی ساخت مسکن را انجام ندهد، با جریمه افزایش سپرده قانونی توسط بانک مرکزی مواجه خواهد شد.
حال باید دید آیا بانک مرکزی از این ابزار قانون برای روشن شدن لوکوموتیو اقتصادی کشور استفاده می‌کند یا همچنان شاهد دور کند ساخت مسکن در کشور هستیم.