اختلافات داخلی و نشانه های فرسودگی در ناتو
سید محمد امین‌آبادی
اشاره
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در 4 آوریل ۱۹۴۹ میلادی (15 فروردین 1328) با همکاری 12کشور غربی و با محوریت آمریکا برای دفاع جمعی و مقابله با شوروی پایه گذاشته شد، اما در طول سال‌ها و با افزایش نگرانی‌ها از توانایی نظامی شوروی دامنه ناتو به عضویت ترکیه در سال ۱۹۵۲ و آلمان غربی در سال ۱۹۵۵، گسترش یافت. با فروپاشی شوروی ناتو از بین نرفت بلکه دشمنان جدیدی برای خود تعریف کرد و تعداد اعضای خود را به 29 عضو افزایش داد. ناتو در هفتاد سالگی به گفته بسیاری از منتقدانش به سنین کهولت رسیده است. طی روزها و هفته‌های اخیر و همزمان با هفتادمین سالگرد تاسیس ناتو و نشست سران این سازمان نظامی در لندن تردیدها در مورد آینده ناتو نیز بالا گرفته است و نگرانی‌هایی که پیش از این در نشست‌های محرمانه و بدور از چشم خبرنگاران در مورد وضعیت اسف بار کنونی ناتو مطرح می‌شد حالا دیگر به رسانه‌ها کشیده شده است. نشست سران ناتو در لندن نیز که قرار بود محل گرامی‌داشت هفتادمین سالگرد تشکیل این سازمان باشد، عملا به صحنه بروز اختلافات جدی میان اعضا بدل شد. اظهار نظر صریح ماکرون در مورد مرگ مغزی ناتو، اختلافات شدید داخلی بین اعضا، تفاوت دیدگاه‌ها در مورد اصل دفاع دسته جمعی، موضع متکبرانه ترامپ در مقابل ناتو، خطرات جدید و عدم آمادگی ناتو برای به روز کردن خود در مقابل این خطرات، بخشی از چالش‌هایی است که به گفته کارشناسان اگر سران ناتو برای آن فکری نکنند بعید نیست که در آینده‌ای نه چندان دور سرنوشت این سازمان نیز به پیمان ورشو دچار شود؛ گزارش حاضر مروری کوتاه به مهم‌ترین چالش‌هایی است که ناتو با آن مواجه است.
سرویس خارجی کیهان
چگونگی برخورد با روسیه
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که سران ناتو با آن مواجه هستند و به بروز اختلافات گسترده نیز بین اعضا دامن زده است شیوه مواجه با روسیه در ناتو است. «رابرت ای. هانتر»، مشاور ارشد مؤسسه «رند» در واشنگتن، معتقد است مهم‌ترین اختلاف میان اعضای ناتو بر سر چگونگی مواجه و برخورد با روسیه است. وی در مصاحبه با خبرگزاری فارس در این زمینه می‌گوید: «مهم‌ترین اختلاف چگونگی برخورد با روسیه است. خیلی از اروپایی‌ها و ترامپ می‌دانند که غرب باید نوعی از رابطه با روسیه را داشته باشد که برای هر دو طرف کارایی داشته باشد. با این حال طبقه سیاسی آمریکا چنین چیزی را رد می‌کنند ». در بیانیه پایانی نشست لندن اعضای ناتو از روسیه به عنوان تهدید یاد کردند اما واقعیت این است که همه اعضای ناتو از جمله فرانسه و ترکیه و حتی خود ترامپ نیز این کشور را تهدید نمی‌دانند. فرانسه خواستار موضع میانه و ملایم‌تری نسبت به روسیه در ناتو است. آمریکای دوران ترامپ نیز روسیه را تهدیدی برای خود نمی‌بیند اما کشورهای شرق اروپا مثل جمهوری چک، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، آلبانی، کرواسی و مونته‌نگرو به خصوص بعد از الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه از سلطه طلبی روس‌ها در شرق اروپا وحشت دارند و خواستار موضع قاطع‌تری در ناتو نسبت به مسکو هستند.
رئیس‌جمهوری فرانسه اخیرا از پیشنهاد روسیه برای اعمال مهلت قانونی جهت استقرار موشک‌های کوتاه برد و میان‌برد در اروپا استقبال کرده است. این موضع رئیس‌جمهور فرانسه برای شرکایش غافلگیر‌کننده بود. تا به حال هیچ کشوری در ناتو پیدا نشده است که بخواهد در مذاکرات در این باره با روسیه مشارکت کند. این موضع ماکرون به ویژه با انتقاد کشورهای شرق اروپا مواجه شده و آنها نگرانند که پاریس در نهایت به قیمت امنیت آنها بخواهد مناسبات با روسیه را بهبود بخشد. دولت آلمان هم در این راستا از مواضع کشورهای شرق اروپا حمایت می‌کند. «هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان این‌گونه بازی‌های فکری ماکرون را نگران‌کننده خوانده است.
مقابله با تهدیدات جدید
چالشی‌ترین بحثی که هویت ناتو را در شرایط کنونی به خطر انداخته، عدم تطابق تعاریف اهداف اولیه این سازمان با تهدیدات امروزی است. در حالی که ناتو در ابتدا برای مقابله با «تهدید شوروی «پا به عرصه وجود نهاد، اما در عصر کنونی و در پاسخ به تهدیدات جدید امنیتی راه‌حل قابل‌توجهی ارائه نمی‌دهد. شماری از کارشناسان معتقدند ماشین کهن‌سال و سنگین هفتاد ساله ناتو قادر به مقابله با تهدیدات امنیتی در قرن 21 نیست. آنها ناتو را یک سازمان قدیمی می‌دانند و بر این باورند که ناتو برای مقابله با تهدیدات سنتی عمدتا نظامی از سوی دولت‌ها آن هم در دوران جنگ سرد طراحی شده بود که قادر به مقابله با تهدیدات جدید مثل تهدیدات فضایی، سایبری، دگرگونی آب و هوا، تهدیدات غیر‌متعارف از سوی گروه‌های غیر‌دولتی و سازمان‌های تروریستی، مهاجرت و... نیست. دویچه وله آلمان در این‌باره می‌نویسد: «در دوران جنگ سرد زندگی برای ناتو آسان بود و باید یک وزنه تعادل با پیمان ورشو را می‌ساخت. تکالیف این ائتلاف نظامی در آن زمان واضح بود. دکترین بازدارندگی متقابل یک مدل استراتژیک ساده بود. 30 سال بعد اما این ائتلاف نظامی هیچ پاسخ جدیدی به یک جهان کاملا تغییر یافته پیدا نکرده است. تنها از یک بحران به بحرانی دیگر و از یک نشست به دیگری وارد می‌شود».
ماده پنجم پیمان ناتو
بهترین توضیح در مورد هدف و کارکرد ناتو ماده ۵ اساسنامه آن است اما همین ماده پنج تبدیل به یک چالش اساسی در هفتادمین سالگرد تاسیس این سازمان شده است ماده پنج اساسنامه ناتو می‌گوید: «دولت‌ها توافق دارند که حمله‌ای مسلحانه علیه یک یا چند کشور عضو در اروپا و آمریکای شمالی، به معنای حمله علیه تمامی اعضای سازمان تلقی خواهد شد و در نتیجه آنها موافقت می‌نمایند در صورتی که اینچنین حمله‌ای اتفاق افتد، هر یک از آنها، در راستای عمل به حق دفاع انفرادی یا دسته جمعی از خود بر اساس ماده 51 منشور سازمان ملل، دولت یا دولت‌های مورد حمله قرار گرفته را از طریق اقدامات آنی، هرآنچه که ضروری می‌نماید، به صورت انفرادی یا به اتفاق دیگر دولت‌ها، مساعدت نمایند تا امنیت را در منطقه آتلانتیک شمالی بازگردانده و برقرار نمایند که می‌تواند شامل استفاده از نیروهای مسلح نیز باشد». به عبارت دیگر این ماده اعضای سازمان را مکلف می‌کند که در صورت مواجه هر یک از اعضا با مشکلات امنیتی و یا حمله‌ای از بیرون مرزها، به یاری آن کشور بشتابند. اما این روزها تردیدها درباره کارآمدی این اصل بالا گرفته است سؤال اینجاست اگر یکی از اعضای ضعیف‌تر مثل چک، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، آلبانی، کرواسی و مونته‌نگرو هدف حمله سراسری یک کشور دیگر مثل روسیه قرار بگیرند آیا بقیه اعضا این حمله را حمله به خود تلقی کرده و وارد جنگ با روسیه می‌شوند؟ ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه نیز در مصاحبه ماه گذشته خود با «اکونومیست» که جنجال زیادی به پا کرد نیز این پرسش را به نحو دیگری مطرح کرده بود. وی می‌پرسد: «آینده بند ۵ چه می‌شود؟ اگر بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه تصمیم به جواب دادن به حمله ترکیه بگیرد، آیا ما درگیر خواهیم شد؟ این سؤال واقعی است».به نوشته عبدالباری عطوان سردبیر رای‌الیوم « ماکرون به این پرسش پاسخ نداد، چراکه به خوبی می‌داند ناتو، ترکیه را زمانی که در آستانه رویارویی نظامی با روسیه در پی سرنگونی یکی از هواپیماهای این کشور در نزدیکی مرز ترکیه با سوریه در سال ۲۰۱۵ قرار گرفت، تحقیر کرد؛ مسئله‌ای که باعث شد اردوغان به مسکو برود و از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه عذرخواهی کند و با او برای خریدن اس ۴۰۰ توافقنامه امضا کند و خط لوله گازی «ترک استریم» را ایجاد کند و همچنین توافقنامه افزایش تبادل تجاری به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار را امضا کند. پس از آن رئیس‌جمهوری ترکیه به طور کامل به این پیمان که کشورش یکی از برجسته‌ترین موسسان آن بود پشت کرد و تهدید کرد که صدها هزار پناهنده سوری و غیر سوری را روانه اروپا می‌کند.»
رئیس‌کنفرانس امنیتی مونیخ نیز در این باره می‌گوید: «مهره بزرگ ناامنی و اخلالگر بزرگ در ناتو دونالد ترامپ است که اعتبار تضمین حمایت از اعضاء (ماده 5 اساسنامه ناتو) را زیر سؤال قرار داده است و من فکر می‌کنم که بزرگ‌ترین نگرانی برخی سران کشورهای عضو این است که چگونه ما باید به ناتو اعتقاد داشته باشیم و چگونه باید ما انتظار داشته باشیم که دشمنان احتمالی ما از ناتو بترسند و قدرت بازدارندگی آن را حس کنند وقتی که قدرت رهبری غرب این مولفه بازدارندگی را زیر سؤال قرار داده است. این مسئله نگرانی به‌جای بسیاری از اعضای ناتو از جمله اعضای شرقی آن است».
ساز ناکوک فرانسه
فرانسه از همان آغاز تاسیس ناتو هیچ‌گاه نتوانست خود را با این سازمان هماهنگ کند و همیشه ساز ناکوک زده است. در سال ۱۹۶۶، فرانسه از بنیان‌گذاران ناتو، از فرماندهی مشترک نیروهای ناتو خارج شد. دلیل فرانسه برای این اقدام هرچند به بیش از پنجاه سال پیش برمی‌گردد، اما هنوز برای انتقادکنندگان از آن کهنه نشده است. فرانسه با استفاده از هزینه کلانی که برای عضویت در ناتو می‌پرداخت، دفاع هسته‌ای خودش را بنا گذاشت و در عین حال بهانه‌ای پیدا کرد که واحدهای ناتو را که در خاکش مستقر شده بودند، از کشور خارج کند. فرانسه سال 1999 دوباره به ناتو بازگشت اما حالا میراث دوگل به امانوئل ماکرون رسیده است. کارشناسان ابتکار عمل ماکرون برای تشکیل ارتش یکپارچه اروپایی را در راستای تضعیف ناتو ارزیابی می‌کند. اظهارات ماه گذشته وی نیز درباره مرگ مغزی ناتو مزید بر علت شده و بسیاری از سران ناتو از آلمان گرفته تا آمریکا و ترکیه وی را به دلیل این اظهارات مورد انتقاد شدید قرار دادند. دونالد ترامپ در جریان نشست اخیر ناتو در لندن نتوانست عصبانیت خود را از سخنان ماکرون پنهان کند وی گفت: «اظهارات رئیس‌جمهور فرانسه درخصوص ناتو بسیار زننده بود. او به همه اعضای ناتو توهین کرده است. هیچ کس بیشتر از فرانسه به ناتو نیازمند نیست. ما شاهد جدایی پاریس از ناتو هستیم. بنابراین این مسئله کمی برایم تعجب‌آور است.»
«الکساندرا دهوپ شفر»، رئیس دفتر پاریس صندوق ژرمن مارشال که پدرش از سال 2004 تا 2009 دبیرکل ناتو بوده و مشاور دولت فرانسه نیز هست در گفت‌وگویی با روزنامه «دی ولت» آلمان درباره مناسبات فرانسه با ناتو می‌گوید: «فرانسوی‌ها هرگز ناتو را به عنوان یک ضرورت برای حمایت کشورشان در برابر تهدیدهای موجودیتی درک نکرده‌اند. این مسئله تا به امروز هم در بین سیاستمداران یک مسئله اختلاف برانگیز بوده است. اما آلمانی‌ها بر خلاف فرانسوی‌ها ناتو را به عنوان مهم‌ترین تضمین امنیت در اروپا می‌بینند و اساسا آنها موضوعات امنیتی و دفاعی اروپا را از طریق منشور ناتو بررسی می‌کنند.»
آمریکا، روسیه و بیشتر چین را تهدید اساسی برای ناتو می‌داند اما چنین ارزیابی با دیدگاه ماکرون که دشمن پیمان آتلانتیک شمالی را تروریسم بین‌المللی و نه روسیه و چین نامیده، مغایرت دارد. روزنامه «فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ» نیز در مطلبی در این‌باره نوشته: «امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه این روزها چه در موضوع بودجه ناتو یا درباره روسیه راه خود را می‌رود و شرکا از دست این کشور عصبانی هستند. ماکرون گفته است که این به نفع صلح و ثبات در اروپا است که یک ساختار امنیتی با مشارکت روسیه را برای اروپا در پیش گیریم. ماکرون همچنین بر این عقیده است که بعد از پایان پیمان منع موشک‌های میان برد هسته‌ای باید نسل جدیدی از معاهدات خلع سلاح مورد مذاکره قرار گیرد. بر‌خلاف دوران پایان جنگ سرد اروپا باید در آِینده یک طرف مذاکرات باشد.». اختلافات بین فرانسه با سایر اعضا به قدری بالا گرفت که ترامپ در حاشیه نشست سران این سازمان در لندن از احتمال خروج فرانسه از سازمان ناتو خبر داده بود.
ترامپ بزرگ‌ترین دردسر ناتو
خود ترامپ به تنهایی تبدیل به یک چالش بزرگ و یک مسئله اساسی برای ناتو شده بود. ترامپ تاجر‌مسلک به همه چیز حتی ناتو از دریچه سود نگاه می‌کند. ترامپ بر این باور است که این سازمان هیچ سود مادی برای آمریکا ندارد به‌ویژه که اعضای آن برای تامین امنیت خود به آمریکا تکیه می‌کنند بدون آنکه بابت این حمایت هزینه‌ای پرداخت کنند. در چند نشست اخیر سازمان رفتارهای عجیب و مواضع تند و تحقیرآمیز دونالد ترامپ در مورد ناتو و به چالش کشیدن اصلِ بودن یا نبودن آن نه تنها سران این پیمان نظامی کهنه و قدیمی را آزرده خاطر کرده بلکه موجب نگرانی عمیق آنان در مورد سرنوشت آتی ناتو نیز شده است.
گلایه آمریکا از ناتو این است که سایر اعضای آن به اندازه کافی پول خرج نمی‌کنند اما واشنگتن دوبرابر آنها در ناتو هزینه می‌کند. به گفته ترامپ «آمریکا بیش از ۷۵ درصد از منابع مورد نیاز برای پوشش دفاعی ناتو را تامین می‌کند در حالی‌که اکثر اعضای دیگر به تعهد خود برای اختصاص دست کم ۲ درصد تولید ناخالص ملی به بودجه دفاعی خود عمل نکرده‌اند. ». در حال حاضر آمریکا 3/4 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را جهت تأمین هزینه‌های ناتو خرج می‌کند. این در حالی است که بیش از ۲۰ کشور عضو این پیمان کمتر از ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به این پیمان اختصاص می‌دهند.
ترامپ در نشست اخیر لندن نیز دوباره کشورهای عضو ناتو را به‌خاطر عدم پرداخت سهم خود در تأمین هزینه‌های این اتحاد نظامی دارند، «متخلف» خطاب کرده و گفت: «این درست نیست که درخصوص ناتو و تجارت مورد سوءاستفاده قرار بگیریم و این چیزی است که درحال اتفاق افتادن است. ما اجازه نمی‌دهیم چنین چیزی رخ دهد». فشار ترامپ به اعضای اروپایی ناتو در حدی بود که سرانجام آنها در نشست لندن تسلیم فشارهای آمریکا شده و توافق کردند تا سال ۲۰۲۴، مجموعاً ۴۰۰ میلیارد دلار به سهم خود در تأمین هزینه‌های ناتو اضافه کنند. همچنین انتظار می‌رود انگلیس ۶ فروند ناو جنگی، دو اسکادران جنگنده و چندهزار سرباز در اختیار ناتو قرار دهد تا بخشی از خواسته‌های ترامپ در این زمینه برآورده شود. دولت آمریکا علاوه بر کشورهای عضو ناتو، سایر متحدان نظامی خود را نیز وادار کرده هزینه‌های بیشتری برای تأمین امنیت‌شان پرداخت کنند.
روزنامه «دویچه وله» آلمان درباره معضل ترامپ در ناتو می‌نویسد: «یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف ناتو اشتباه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا است. وی از روی هوس و هر وقت میلش می‌کشد به شرکای خود توهین می‌کند، دیکتاتورها را تمجید کرده و یا حتی ائتلاف نظامی ناتو را کاملا زیر سؤال قرار می‌دهد. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین در تصمیم‌گیری‌های انفرادی خود نقش مخربی را ایفا می‌کند. وی نیروهای نظامی خود را بدون هماهنگی با شرکا از سوریه خارج می‌کند و درها برای دخالت نظامی ترکیه علیه کردها که در مبارزه با داعش به غربی‌ها کمک زیادی کرده‌اند می‌گشاید. این یک نمونه بد از خیانت ترامپ به متفقین با هزینه‌های سیاسی و انسانی بالا است و این تنها یک نمونه از بی‌لیاقتی دونالد ترامپ در اتخاذ تصمیمات استراتژیک در حمایت از منافع مشترک است. در ناتو تنها این امیدواری وجود دارد که وی سال آینده دوباره انتخاب نشود.»
اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا نیز در این‌باره می‌نویسد: «بی‌تفاوتی آمریکا در قبال تعهداتی که ذیل اتحاد با این سازمان نظامی فراآتلانتیک ملزم به اجرای آنها شده، این اتحاد را به کما فرو برده و «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا همچنان بزرگ‌ترین دردسر ناتو به شمار می‌رود.بحران فعلی که در این اتحادیه نظامی بوجود آمده بیشتر از آنکه یک بحران فرانسوی و یا ترکیه‌ای باشد، سرمنشأ آن آمریکا به شمار می‌رود و یک بحران کاملا آمریکایی است. از سوی دیگر، حتی اگر ترامپ هم در تنش فعلی بوجود آمده میان فرانسه و ترکیه بر سر ناتو دخالت نمی‌کرد، باز هم این اتفاقات را می‌توان ناشی از اقدامات گذشته رئیس‌جمهور آمریکا قلمداد کرد که منجر به رخداد چنین آسیب جدی به بدنه این پیمان نظامی دو سوی اقیانوس اطلس شده است.در حال حاضر ماکرون با متحد آمریکایی مواجه است که به اعتقاد او به اروپا پشت کرده و همچنین با اروپایی که حاضر به کنار آمدن با تغییرات در داخل آمریکا نیست. اردوغان نیز برداشتش از رئیس‌جمهور آمریکا، به عنوان فردی است که به راحتی می‌توان نظراتش را تغییر داد؛ شخصی که وقتی درباره حمله به شمال سوریه با ترکیه به توافق برسد، حتی با متحدان خود در ناتو مشورت نیز نخواهد کرد. بازیگر اصلی ناتو که نقطه ثقل آن نیز به شمار می‌رود، دیگر به اندازه کافی به این اتحاد نظامی ایمان ندارد تا هزینه‌های دیپلماتیک و نظامی لازم برای حفظ آن را بپردازد».
ترامپ حتی در مورد روسیه نیز که به‌طور سنتی بزرگ‌ترین دشمن ناتو محسوب می‌شود نیز دیدگاه دیگری دارد. ترامپ از همان روز‌های آغازین ریاست‌جمهوری خود، دائما از علاقه‌اش به ارتباط نزدیک با مسکو سخن به میان آورده است. اگر این حقیقت را بپذیریم که اتحاد بین اعضاء و تطابق منافع آنها بن‌مایه اصلی انسجام ناتو است، اختلاف نظر واشنگتن و اتحادیه اروپا بر سر روسیه می‌تواند انسجام ناتو را تحت تاثیر قرار دهد. نخبگان فکری در کشورهای اروپایی اکنون به این می‌اندیشند که چگونه خلاء آمریکا در رهبری ناتو را پر‌کند. سایت خبری- تحلیلی «پی.آر.آی» ضمن انتشار گزارشی، آینده ناتو بدون رهبری آمریکا را بررسی می‌کند. در این گزارش به نقل از «بن هودجز» فرمانده سابق نظامیان آمریکا در اروپا، آمده است: «از نحوه برخورد ترامپ با متحدان اروپایی خود نا‌امید شدم. بزرگ‌ترین چالش ناتو در حال حاضر این است که هویت قدرتمندی در آن به منظور مواجه با روسیه وجود ندارد. اروپا نمی‌تواند جای خالی آمریکا در ناتو را پر کند، چراکه طی دهه‌های گذشته سرمایه‌گذاری لازم را در حوزه دفاعی و نظامی انجام نداده است.ترامپ اساسا ناتو را یک بازار سودآور برای دلالان اسلحه می‌بیند. او این را در سخنرانی‌های انتخاباتی اخیر خود بیان کرده است زمانی که گفت فکر می‌کند ناتو اتلاف وقت است. اما ترامپ دوست دارد سلاح بفروشد. به همین دلیل هم هست که سعی می‌کند شرکای اروپایی خود را وادار کند بودجه دفاعی خود در ناتو را افزایش دهند به این ترتیب آنها اسلحه‌های آمریکایی را خواهند خرید».
اختلافات داخلی بین اعضا
همزمان با اختلاف بین اعضای اروپایی ناتو با ترامپ، اختلافات در درون ناتو نیز به‌ویژه بین فرانسه و ترکیه و فرانسه و آلمان طی ماه‌های اخیر تشدید شده است. آلمان خواهان تقویت ناتو است در حالی که فرانسه درصدد جایگزین کردن آن با نیرویی است که به گفته این کشور توان رویارویی با تهدیدهای «جنگ سرد دوم» را داشته باشد. «مارتین شولتز»، رئیس سابق پارلمان اروپا و حزب سوسیال دموکرات آلمان در گفت‌وگویی با روزنامه «تاگس‌اشپیگل» به تیرگی روابط بین فرانسه و آلمان به دلیل مناقشات اخیر بر سر مسئله ناتو پرداخته و می‌گوید: «شکاف‌های بین پاریس و برلین حتی وقتی بر سر مسئله ناتو باشد سمی برای اتحادیه اروپا است. اگر همکاری بین فرانسه و آلمان هیچ حیات مجددی را تجربه نکند این یک خطر جدی برای اتحادیه اروپا است.مسئله بزرگ سیاست مرکل در موضع محتاطانه وی است. دولت پاریس پیشنهاداتی را ارائه داده‌اما برلین هیچ پاسخی به آنها نداده است».
روزنامه «نیویورک‌تایمز» نیز اخیرا در گزارشی درباره اختلافات مرکل و ماکرون بر سر ناتو نوشت: «اظهارات ماکرون در مورد وضعیت ائتلاف ناتو، مرکل را به شدت خشمگین کرده و صدر اعظم آلمان در یک دیدار دوجانبه به شدت از رئیس‌جمهور فرانسه انتقاد کرده است. مرکل در این دیدار به ماکرون گفته است میل شما به اینکه سیاست خلاف جریان حاکم را در پیش بگیرید، درک می‌کنم. اما از اینکه مدام تکه‌های [قطعات شکسته]را کنار هم جمع کنم، خسته شده‌ام. بارها و بارها، من باید فنجان‌هایی را که شما می‌شکنی را سرهم کنم و به هم بچسبانم، تا بتوانیم بنشینیم و با هم یک فنجان چای بنوشیم. ماکرون نیز در پاسخ، به دفاع از خود پرداخته و گفته است که نمی‌تواند در نشست ناتو در لندن حضور پیدا کرده و وانمود کند که رفتار آمریکا و ترکیه به عنوان دو عضو ناتو، در راستای منافع جمعی اعضا در قبال سوریه بوده است.نمی‌توانم بنشینم و وانمود کنم که گویی هیچ اتفاقی نیافتاده است». «کلودیا میجر» تحلیلگر امنیتی مؤسسه آلمانی امور بین‌المللی و امنیتی، در این مورد می‌گوید: «روابط آلمان و فرانسه از مدت‌ها پیش تاکنون، چنین در سطح نازلی قرار نداشته است. به ندرت شاهد این میزان از تندی و سوء‌تفاهم بوده‌ام. ماکرون که در نظام ریاستی فرانسه از اختیارات بسیار زیادی برخوردار است، از روند‌های طولانی و کند نظام پارلمانی آلمان خسته است و به دنبال تصویب هرچه سریع‌تر طرح‌های راهبردی بلندمدت برای تغییر چشم‌انداز اروپاست.»
از سوی دیگر، بین فرانسه و ترکیه نیز اختلافات تشدید شده است. تنش‌ها بین ترکیه و فرانسه به حمله دو ماه گذشته ترکیه به شمال سوریه بر می‌گردد. ماکرون اعلام کرده بود که سکوت ناتو در برابر حمله ترکیه به شمال سوریه، شاهد مدعای مرگ مغزی این پیمان است. اما اردوغان به تندی به او پاسخ داده و اعلام کرده بود که این خود ماکرون است که دچار مرگ مغزی شده و او صلاحیت آن را ندارد که در مورد اخراج ترکیه از ناتو حرف بزند. اردوغان در مقام رئیس‌جمهور ترکیه، انتظار دارد که ناتو مسئله داخلی درگیری این کشور با شبه‌نظامیان کرد شمال سوریه موسوم به «ی. پ.گ» را در قد و قواره یک تهدید بین‌المللی جدی ببیند و به یاری آنکارا بشتابد. اما سایر اعضای ناتو و بویژه فرانسه مخالف این مسئله هستند. ماکرون در نشست لندن نیز تاکید کرد: «من با کسی مشکل ندارم و برای ترکیه احترام قائلم و باید به دغدغه‌های امنیتی ترکیه اهمیت بدهیم. فرانسه پ.ک.ک را تروریست می‌داند اما در مورد گروه‌های دیگر چنین نمی‌اندیشد.» منظور ماکرون از گروه‌های دیگر شبه‌نظامیان کُرد شمال سوریه یعنی ی.پ.گ است.«مارک اسپر» وزیر دفاع آمریکا در مصاحبه‌ای در آستانه نشست ناتو در لندن، به آنکارا هشدار داده بود که «همه مثل ترکیه تهدیدات را ارزیابی نمی‌کنند و آمریکا حاضر نیست کردهای ی‌پ‌‌گ را تروریست بداند تا این بن‌بست از بین برود».
ناتو همچنین از افزایش و تعمیق روابط آنکارا – مسکو و کشیده شدن دامنه این رابطه به حوزه دفاعی و موشکی خشنود نیست. خرید سامانه موشکی s400 و احتمال خرید سوخو 35 از روسیه نیز به لیست دلخوری‌های آمریکا و اعضای اروپایی ناتو از ترکیه باید اضافه شود. آمریکا معتقد است که خرید این تسلیحات با ساختار نظامی ناتو در تضاد کامل قرار دارد. اختلافات ترکیه با سایر اعضای ناتو به حدی جدی است که اخیرا برخی سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا خواهان اخراج ترکیه از ناتو شده‌اند. آنها از ترامپ خواستند که تحریم تسلیحاتی، تحریم اقتصادی، به رسمیت شناختن ادعای تاریخی کشتار ارامنه و همچنین تلاش برای اخراج ترکیه از ناتو را در دستور کار قرار دهد.
انتشار فیلمی از جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر انگلیس نیز نشان از چالش جدید دیگری برای ناتو دارد. رهبر حزب کارگر انگلیس در ویدئویی مربوط به 2014 گفته بود: «من طرفدار ناتو نیستم و حتی می‌گویم، ای کاش ناتو وجود نداشت. من طرفدار هیچ ائتلاف نظامی غربی نیستم و می‌گویم، ای کاش هیچکدام از آنها وجود نداشتند. مطمئن نیستم که ناتو را موفقیت‌آمیزترین ائتلاف نظامی در تاریخ توصیف کنم.». این مواضع کوربین نشان می‌دهد که حتی میان احزاب سنتی اروپایی نیز بر سر نحوه مواجهه ساختاری و ماهوی با ناتو اتفاق نظری وجود ندارد.
نتیجه‌گیری
70 سال بعد از تاسیس ناتو این روزها تردیدها درباره آینده این سازمان پیر و فرسوده بالا گرفته است اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا می‌نویسد «وضعیت فعلی ناتو به لشکر شکست‌خورده‌ای می‌ماند که اوضاع اسفناک و پرهرج و مرج آن دیگر بهبود نخواهد یافت». «وولفگانگ ایشینگر» رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ می‌گوید: «ناتو بیماری است که راه می‌رود و صحبت می‌کند اما کارآیی خوبی ندارد». روزنامه «گاردین» می‌نویسد : «حق با ماکرون بود ناتو دچار مرگ مغزی شده است. در واقع چنین شرایطی بازگشت‌ناپذیر است و تنها کاری که باید انجام داد قطع کردن دستگاه‌های حیاتی و دفن جسد آن است. ناتو از ابتدا قرار بود اتحادی دفاعی باشد اما از حدود 30 سال پیش با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و متعاقباً انحلال «پیمان ورشو»، پیمان ناتو نیز با مشکل مواجه شد زیرا دیگر دشمنی برای دفاع در مقابلش وجود نداشت و ماهیت چنین اتحادی توجیه خود را از دست داده بود. اقدام منطقی در آن زمان انحلال ناتو بود». «دویچه وله» آلمان نیز در مطلبی با عنوان ناتو مدت‌هاست در حالت کما قرار دارد به اوضاع آشفته این سازمان نظامی پرداخته و می‌نویسد: «حدس‌ها درباره پایان ناتو به اندازه خود این ائتلاف نظامی قدیمی است و مدت 70 سال است که درباره مرگ قریب‌الوقوع آن حرف‌هایی زده شده است. اما جدا از همه این مسائل، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه حق دارد که می‌گوید ناتو مدت‌هاست که گرفتار مرگ مغزی شده است. حتی زمانی که صدر اعظم آلمان و دیگران درباره این اظهارات رئیس‌جمهور فرانسه عصبانی شوند، اما وی حقیقت را می‌گوید. از نظر سیاسی ناتو هرگز تا این اندازه ضعیف نبوده است.»
اعضای ناتو نمی‌دانند چه کسی دوست و چه کسی دشمن است؟ بین خود دچار اختلاف و انشقاق هستند، ترکیه انتظار دارد دغدغه‌های امنیتی آن توسط سایر اعضا جدی گرفته شود. فرانسه با این مسئله مشکل دارد. ترامپ به دنبال تجارت خود است. آلمان نگران آینده این سازمان است. چک، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، آلبانی، کرواسی و مونته‌نگرو که در شرق اروپا قرار دارند نگران توسعه‌طلبی روسیه هستند. ترکیه و ترامپ به روسیه به چشم دشمن نگاه نمی‌کنند. به زودی انگلیس از اروپا خارج می‌شود و همین تبدیل به چالش جدیدی برای ناتو خواهد بود. تهدیدات جدید با ماهیت غیر‌دولتی مثل تروریسم سایبری، گروه‌های تروریستی ، مهاجرت و تغییرات آب و هوایی چالش‌های دیگر پیش روی ناتو هستند. پیش‌بینی سخت است اما زمان مشخص خواهد کرد که ناتو راه ورشو را می‌رود یا تلاش می‌کند خود را با چالش‌های جدید تطبیق دهد.