همه رشدها، یکسان نیستند؛ گاهی یک طفل با فراهم بودن زمینه، رشد کرده و بزرگ می‌شود؛ اما این رشد با رشد کسی که تحصیل علم می‌کند تا ارزش‌های انسانی را شناخته و آن را نشر دهد، متفاوت است؛ در سایه انقلاب اسلامی نیز انسانیت رشد کرد؛ چه بسیار رزمندگانی که عاشقانه در راه خدا جهاد کرده و به شهادت عشق داشتند؛ نوجوان 13 ساله‌ای که نارنجک به خود بسته و زیر‌تانک می‌رود، چه چیزی را درک کرده و چه می‌فهمید که چنین کاری کرد؟! انقلاب اسلامی، تفاوتی اساسی با انقلاب‌های دیگر دارد؛ نهایت هدف انقلاب‌های دیگر، سیری شکم و کمتر شدن فقر است، اما هدف اصلی انقلاب ما، رشد انسانیت است، هر چند این امور مادی نیز در سایه این انقلاب، مورد توجه قرار داشت و باید به همراه انقلاب حاصل شود. هدف انبیا نیز رشد انسانیت در جامعه بود، پیامبر اکرم(‌صلی‌الله ‌علیه ‌وآله) در آغاز دعوت علنی خود، مورد خشم مشرکان قرار گرفت و با اندک یاران خود به مدت سه سال در دره‌ای بیرون از شهر محاصره شد؛ شرایط بقدری سخت شد که نه تنها غذا، بلکه گاهی آب خوردنی که بتوانند به کودکان خود بدهند نداشتند! حتی بعد از تشکیل حکومت اسلامی در مدینه نیز برخی مسلمانان با فقردست و پنجه نرم می‌کردند. آیا اینها برای رفاه مادی، قیام کرده بودند و اسلام آورده‌ بودند؟ همین افراد در سایه اسلام بزرگ‌ترین امپراطوری‌های دنیا را به زانو درآوردند که البته تسلیم کردن امپراطوری‌های بزرگ نیز هدف اصلی آنها نبود؛ هدف اصلی رشد انسانیت و تقرب به خدا بود. انقلاب اسلامی هم از سنخ انقلاب انبیا است؛ از این‌رو از روز اول در سخنان و بیانیه‌های بنیانگذار این انقلاب، اسلام و احکام اسلامی مورد تأکید قرار می‌گرفت. البته همه مسلمانانی که در صدر اسلام، ایمان آوردند، از سر اخلاص نبوده و برخی با اغراض مادی مسلمان شدند،از همین رو بلافاصله بعد از وفات پیامبر این انحرافات آشکار شد و کار به جایی رسید که اولاد پیامبر به بدترین وضع به شهادت رسیدند.
تدریجی بودن رشد معنوی و تکامل
برای رشد و کمال، باید ببینیم برای چه خلق شده‌ایم. آیا برای خوردن و تأمین نیازهای مادی خلق شده‌ایم، یا برای رسیدن به مقام خلیفه اللهی؟ اگر باور داریم که می‌توانیم به مقامی‌فوق مقام ملائکه برسیم، در این جهت گام برداریم و سعی کنیم دیگران را نیز با خود همراه کنیم. اما اگر معتقد شدیم برای شکم و تأمین نیاز‌های مادی خلق شده‌ایم و هدف انقلاب نیز صرفا مبارزه با گرانی و مشکلات اقتصادی بود، طبیعی است که در صورت تحریم و ایجاد مشکلات اقتصادی، انقلاب را بی‌فایده تلقی می‌کنیم. اما می‌دانیم هدف اصلی انقلاب رسیدگی به شکم نبود؛ همان جوانانی که در زندگی هدف خاصی نداشتند، در سایه انقلاب عاشق شهادت شدند؛ بچه‌هایی که علی‌القاعده باید به دنبال بازی و شیطنت‌های نوجوانی‌شان باشند، به جایی رسیدند که عشق شهادت و لقاء‌الله را در دل داشتند! البته رشد معنوی انسان نیز تدریجی است، از همان ابتدای انقلاب باید معارف و حقایق اسلام برای دیگران بازگو می‌شد تا هدف انسان را از فکر شکم فراتر ببرد؛ اما با کدام دانشگاه؟ با کدام مربی؟ از این‌رو می‌بایست از افرادی که اندکی آشنایی بیشتری داشتند استفاده می‌شد و کم‌کم و بتدریج این امر رشد پیدا می‌کرد. به همین جهت از همان ابتدا لازم بود با همان امکانات محدود، کار شروع شود تا به مرور پیشرفت حاصل شده و کار، وسعت بیشتری بگیرد و با تقسیم کار نیازهای جامعه برطرف شود. همین حلقه‌های صالحین یکی از این کارها بود. اما همین معارف چند نوع و در چند سطح هستند که باید به مرور رشد کرده و کامل شوند. امروز دشمنان ما رشد کرده و راه‌های جدیدی در اتخاذ دشمنی علیه نظام و اسلام دارند. امروز فضای مجازی و ارتباط با دنیا و دسترسی به اطلاعات وسیع به وسیله یک ابزار به اندازه کف دست، برای همگان- حتی کودکان نیز- فراهم است؛ طبیعتاً کودک و نوجوان سراغ چیزهایی خواهد رفت که برایش جذابیت دارد؛ در این شرایط آیا می‌توان به همان حلقه‌های صالحین اوایل انقلاب اکتفا کرد؟!  نمی‌شود جلوی فضای مجازی و رشد تکنولوژی را گرفت. باید از همین وسائل برای پیشرفت انقلاب استفاده کرد و این کار نیاز به برنامه‌ریزی و کار و تلاش دارد. تلویزیون را نیز دیگران اختراع کردند، اما آیا ما از آن استفاده نکردیم؟ بنابراین باید در این زمینه نیز از ابزار موجود استفاده کنیم.
لزوم توجه به محتوای معارف دینی و ابزارهای ارائه آنها
بر اساس آنچه گفته شد به دو نوع آموزش متفاوت نیاز داریم؛ اول آموزش محتوا و معارف دینی و دوم آموزش‌های شکلی و ارائه در قالب‌های مختلف به وسیله ابزار‌های موجود. نمی‌توان در آموزش معارف، تنها یک شیوه ثابت را به کار گرفت؛ همان‌طور که گفته شد، سنت الهی بر تکامل تدریجی است و لذا باید در آموزش و شیوه آن نیز رشد کرد و تکامل یافت. امروز دشمن با ابزارهای جدید شبهات متعددی را علیه اعتقادات جوانان ‌ترویج کرده و روزانه شبهات جدیدی را به شکل‌های متفاوتی مطرح می‌کند، باید محتوا را به خوبی بیاموزیم و از ابزارهای جدید برای مقاوم شدن جوانانمان در مقابل شبهه‌های شیطانی استفاده کنیم. باید ابتدا خودمان به‌صورت عمیق محتوا را شناخته و با بیانی شیوا و ساده آن را تبیین کنیم و از طرف دیگر با ابزارهای مختلف نیز آن را به‌صورتی مطرح کنیم که قابل پذیرش باشد؛ در این صورت است که می‌توانیم نقش خود را در جهت پیشرفت انقلاب، ایفا کنیم.
ضرورت خودسازی و استمداد ازعنایات اهل‌بیت(ع)
 شناخت و معرفت شرط لازم- و نه کافی-  است، صرف دانستن، مشکلی را حل نمی‌کند. شناخت معارف برای این است که به آن عمل کنیم؛ لذا تزکیه و خودسازی نیز در کنار تعلیم و آموزش، باید مورد توجه قرار بگیرد. خدا برای کسانی که واقعاً بخواهند در مسیر حق قدم بردارند و دین خدا را یاری دهند، مسیری کوتاه را قرار داده است و آن توسل به اهل‌بیت‌(ع) است؛ اگر صادقانه در خانه اهل‌بیت رفته و گدایی کنیم، بدون اینکه نیاز به هزینه و ثروت خاصی باشد، راه برای ما باز می‌شود. شاید باور کردن این مسئله سخت باشد، اما تجربه آن آسان است؛ حاجت خود را خالصانه بخواهید و کرامات ایشان را ببینید. اگر تنها بخواهیم کرامات حضرت معصومه‌(س)که جزو چهارده معصوم هم نیستند، بلکه امامزاده هستند را جمع‌آوری کنیم به اندازه یک دائره‌ًْالمعارف بزرگ خواهد شد، همچنین از شهدا نیز مدد بگیریم؛ در این صورت خواهید دید کارها چگونه به پیش می‌رود. انقلاب ما، انقلاب فرانسه نیست؛ انقلاب ما انقلاب انبیاست؛ انقلابی که از درون انسان سرچشمه گرفته است؛ مردمی‌خواستند به وظیفه خود عمل کنند و خدا نیز آنها را یاری کرد. امام(ره) خالصانه برای خدا کار کرد و خدا نیز او را یاری کرد و این انقلاب به پیروزی رسید. امروز نیز اگر خالصانه کار کردیم و هم در جهت معرفت و هم در جهت تزکیه تلاش کردیم، بدانیم ظهور نیز نزدیک است؛ اما اگر چنین نبودیم، وعده الهی نیز به تأخیر می‌افتد؛ باور کنیم که ما در رشد فردی و اجتماعی و سعادت جهانی بشریت که در سایه ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) محقق خواهد شد، نقش داریم.
بیانات آيت‌الله مصباح يزدي(دام ظله) در دیدار با امام جمعه
و جمعی از مربیان حلقه‌های صالحین تویسرکان؛ قم؛ 16/12/97
* زلال بصیرت روزهای پنج‌شنبه منتشر می‌شود.