بررسی یک عبرت تاریخی؛ زمینه‌ها و شرایط انعقاد معاهده برجام
روایتی هولناک از «ابوغریب»
سهراب صلاحی
تجاوز به عنف و خشونت جنسی علیه زنان در‌اشغال عراق و به‌طور خاص در زندان ابوغریب زخم عمیق دیگری بر پیکر بشریت است. سرلشکر فای در گزارش خود اذعان می‌کند که از 25 جولای 2003 تا 6 فوریه 2004، 205 تن از پرسنل پلیس نظامی آمریکا که در مدیریت و کنترل زندان ابوغریب مشارکت داشتند، مرتکب خشونت‌های جنسی با اسیران شده‌اند. همچنین، 1800 قطعه عکس که از مردان و زنان برهنه در‌اشکال گوناگون برداشته شده و در کنگره آمریکا نشان داده شد، تجاوز گسترده به زنان و دیگر موارد خشونت جنسی را تأیید می‌کند.
گزارش‌های گوناگون بر این واقعیت تأکید دارند که از زمان‌اشغال عراق، وقوع خشونت جنسی به شکل قابل توجهی افزایش یافته و این آمار در حالی است که تعداد محدودی از زنان عراقی جرئت می‌کنند ماجرای تجاوز به خود را چه به مقامات عراقی و چه به نیروهای‌اشغالگر گزارش کنند؛ زیرا می‌ترسند که مایه خفت و خواری خانواده‌شان شوند و یا به دست مردان خانواده در معرض «قتل برای اعاده شرافت» قرار گیرند.
بنا به روایت خبرگزاری فرانسه، آمریکایی‌ها در زندان ابوغریب یک زندانی زن عراقی را در برابر دیدگان همسرش مورد تجاوز قرار دادند؛ وی مجبور شد پس از آزادی از زندان خودکشی نماید. وجدان ميخائيل سليم، وزیر حقوق بشر عراق تأکید می‌نماید بر اساس آمارهای موجود در این وزارتخانه در طول‌اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی، بیش از 447 زن عراقی در 11 زندان سرّی آمریکا در بازداشت به سر می‌بردند. یک روزنامه‌نگار اردنی به نام لیما نبیل در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: «زنان عراقی در زندان ابوغریب بیش از مردان مورد خشونت جنسی و شکنجه قرار گرفتند». وی افزود: برخی از زنانی که در زندان ابوغریب قربانی تجاوز شده‌اند، بعدها از سوی خانواده‌های خود هدف قتل «شرافتی» قرار گرفته‌اند. نبیل به نقل از یک زن زندانی از تجاوز نظامیان آمریکایی به پنج دختر در این زندان و کشته شدن آنها از سوی خانواده‌هایشان خبر داده است. در نامه‌ای که از یک زن عراقی دربند ابوغریب به خارج از زندان انتقال یافته است، چنین آمده است:
«برای شما از چه بنویسم یا از چه بگویم، از اینکه شکم‌های تمام زنان عراقی در بند زندان ابوغریب از زنازادگان آمریکایی برآمده شده یا از ضرب و شتم‌های شدید و ایجاد زخم‌های عمدی در صورت زنان زندانی و ایجاد زخم‌های عمیق و به‌اصطلاح خودشان یادگاری در صورت زنان بگویم... زنان عراقی دربند ابوغریب هیچ شبی را بدون وحشت و مورد تعدی و تجاوز واقع‌شدن از سوی نظامیان آمریکایی به صبح نرسانده‌اند. آنها بدن‌های ما را برای تفریح و خوشگذرانی خویش تکه‌تکه می‌کنند و از شدت رنج و وحشت ما لذت می‌برند. آیا می‌توانید، تصور کنید که بیش از 9 بار در روز به یک زن تعدی کنند، به همراه من 13 دختر نوجوان عراقی هستند که هر روز در معرض چنین شکنجه‌هایی قرار دارند».
وی در توضیح نحوه خودکشی هم‌سلولی خود می‌نویسد: «پس از بارها تعدی و تجاوز یکی از نظامیان آمریکایی به دوست هم‌سلولی، چنان از ناحیه سینه و ران مورد ضرب و شتم قرار گرفت که از هوش رفت و وقتی‌که به هوش آمد برای رها شدن از این ننگ و عار آن‌قدر سر خود را به دیوار کوبید تا سرانجام مغز وی نقش بر دیوار سلول شد».
رابرت فیسک، روزنامه‌نگار انگلیسی ضمن تأیید وجود گروه‌های تجاوزکننده به زنان از سوی نظامیان آمریکایی، مدعی شد: تصاویر زنانی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند باعث شد که دولت اوباما تصمیم به جلوگیری از انتشار چنین تصاویری بگیرد. باراک اوباما در این زمینه اظهار داشت که انتشار این تصاویر شعله‌های افکار ضدآمریکایی در میان مسلمانان جهان را شدیدتر خواهد کرد و باعث خواهد شد که جان نیروهای نظامی ما با خطر بزرگ‌تری تهدید شود.
ازجمله حوادث بهت‌آور اتفاق افتاده در زندان ابوغریب، خشونت‌های جنسی نظامیان زن آمریکایی علیه مردان اسیر دربند ابوغریب است. برخی از تصاویر این خشونت‌ها از سوی سربازان آمریکایی و برای تفریح برداشته شده است؛ که مدتی بعد برخی از آنها در برنامه «60 دقیقه» از سوی شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس(CBS) آمریکا پخش شد. این تصاویر تعدادی از سربازان زن آمریکایی را نشان می‌دهد که در مقابل تعدادی از موقعیت‌های ایجادشده از مواضع جنسی مردان اسیر عراقی، در حال ریشخند و تمسخر آنان هستند. بر اساس گزارش سیمور هرش، روزنامه‌نگار تحقیقی و نویسنده آمریکایی، آنها مگان آمبوهل، سبرینا هارمن و سرباز بسیار بدنام دیگر به نام لیندی انگلند بودند. تصاویر چنین نشان می‌دهند: لیندی انگلند درحالی‌که سیگار بر لب دارد، با غرور و تکبر به اندام تناسلی زندانی مرد عراقی که به‌صورت برهنه درآمده و درحالی‌که کیسه‌ای بر سر وی قرار داده‌اند،اشاره می‌کند؛ در حالتی که مرد عراقی اسیر مجبور به خودارضایی شده است. در تصویر دیگری 7 اسیر مرد عراقی درحالی‌که برهنه شده‌اند بر روی‌هم مانند هرمی قرار داده شده‌اند. لیندی انگلند در این تصویر با یک سرباز مرد آمریکایی به نام «گرانر» درحالی‌که دست در شانه یکدیگر دارند، در حال پوزخند و‌اشاره به این تن‌های برهنه هستند. در تصاویر دیگری این زنان بر گردن بعضی اسیران مرد عراقی دربند ابوغریب «افسار» انداخته و آنان را به‌صورت چهار دست‌وپا، مانند حیوان به حرکت درمی‌آورند. سرلشگر آنتونیو تگوبا در گزارش خود، موارد زیر را در زمره خشونت‌های جنسی علیه مردان برشمرده است: «عکس‌برداری و فیلم‌برداری از زندانیان مرد برهنه، اجبار مردان عریان به قرار گرفتن در وضعیت‌های گوناگون جنسی برای عکس‌برداری، اجبار زندانیان مرد به برهنگی و نگهداری آنها در همین وضعیت برای چند روز، اجبار مردان برهنه به پوشیدن لباس‌زیر زنانه، مردان را در حالت برهنگی به شکل توده‌ای درآوردن و پریدن بر روی آنها، قرار دادن کیسه بر سر مردان برهنه و اتصال سیم‌های برق به انگشتان شست پا و دست و آلت آنها برای شبیه‌سازی شکنجه الکتریکی، نوشتن عبارت «من زناکار به عنف هستم» بر روی پاهای زندانی و سپس عکس‌برداری کردن از آنها، قرار دادن قلاده سگ بر گردن زندانی و قرار گرفتن سرباز زن آمریکایی در کنار آنها برای ژست گرفتن و عکس‌برداری از آنها...».
در مواردی برای تحقیر مردان عراقی، در پشت آنها تصویر زن می‌کشیدند و نظامیان آمریکایی آنها را تهدید می‌کردند تا به روی زانو بنشینند و مورد تجاوز قرار بگیرند. کاترین وینر، خبرنگار روزنامه گاردین معتقد است که نظامیان آمریکایی از روی فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی و مجلات آمریکایی مواردی از این قبیل را مشاهده و بر روی زندانیان پیاده کرده‌اند.
خشونت‌های تکان‌دهنده‌ای که از سوی زنان نظامی آمریکایی به‌خصوص علیه مردان اسیر عراقی در زندان ابوغریب اتفاق افتاد، نشانگر این است که توحش و خشونت‌های سادیسمی و زجرآور فقط از سوی مردان صورت نمی‌گیرد. بدنام‌ترین زن نظامی آمریکایی «لیندی انگلند» در مصاحبه با مجله «اشترن» آلمانی، ارتکاب این اعمال را در جنگ‌ها امری عادی می‌داند.
آنچه در زندان ابوغریب به‌ویژه در رابطه با ارتکاب خشونت‌های جنسی اتفاق افتاد، یک نمونه منحصربه‌فرد بود زیرا بدترین نوع مبارزه با شرافت دشمن است که تاکنون اتفاق افتاده است. ماهیت بسیاری از این بدرفتاری‌ها، برای مثال، زمانی که اسیران دربند ابوغریب مجبور می‌شوند که در مقابل دیگران به انجام اعمال جنسی با یکدیگر بپردازند، نشانگر تلاش نظام‌مند برای تحقیر قربانیان است. اجبار به برهنه شدن و پوشاندن لباس‌زیر زنانه به مردان، توهین آشکار به شخصیت آنها است. استفاده از دوربین‌های عکس‌برداری و فیلم‌برداری برای ضبط این بدرفتاری‌ها در زندان ابوغریب درواقع برای تکثیر این تحقیرها در زمان و مکان‌های مختلف، زجری مضاعف است. خشونت جنسی علیه کودکان قصه پر غصه دیگری دارد.
پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه در میان زندانیان عراقی بیش از 500 کودک به چشم می‌خورد، دیده‌بان حقوق بشر ضمن انتقاد شدید از عملکرد نظامیان آمریکایی در عراق خواستار ارجاع هرچه سریع‌تر پرونده‌های قضایی این کودکان به مراجع ذی‌ربط جهت رسیدگی و آزادی هر چه سریع‌تر آنها شد. ارتش آمریکا در می2005 اذعان کرد که 513 کودک را تحت این عنوان که «تهدیدی علیه امنیت» به شمار می‌آیند بازداشت کرده است. این در حالی است که خشونت‌های جنسی دهشتناکی علیه آنها از سوی نیروهای آمریکایی صورت گرفته است.