۴۰ راهبرد جهاد علمی در گام دوم انقلاب -۱
ابراهیم کارخانه‌ای*
بدون شک بیانیه چهل سالگی انقلاب هرگز نباید محدود به بررسی در نشست‌ها و همایش‌ها گردد بلکه به عنوان زیرساخت گام دوم انقلاب می‌بایست مبنای برنامه‌ریزی در تمامی تصمیم‌گیری‌های نظام اسلامی باشد. بر این اساس نظر به اهمیت بخش نخست علم و پژوهش در استحکام بخشی به سنگ بنای زیرین انقلاب؛ در ذیل در دو بخش و در هر بخش ۴۰ راهبرد در حوزه‌های علم و پژوهش و فناوری و در صورت توفیق در دیگر سرفصل‌های هفتگانه بیانیه نیز در هر فصل ۴۰ پیشنهاد ارائه می‌گردد. بدون شک اگر برنامه‌ریزان و نخبگان نظام اسلامی به ویژه جوانان در قالب خرد جمعی به تدوین و تبیین راه‌های عملیاتی‌سازی بیانیه چهل سالگی انقلاب بپردازند، چرخ قدرتمند انقلاب اسلامی در نیل به اهداف رفیع بیانیه با پشت سر گذاشتن مشکلات کنونی با شتاب بیشتری افق‌های روشن انقلاب اسلامی را با محوریت خودسازی، جامعه پردازی و تمدن‌سازی در‌خواهد نوردید:
۱- تشکیل هسته‌های جهاد علمی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی سراسر کشور با هدف بررسی توانمندیهای علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور در جهت ایفای نقش در گام دوم انقلاب.
۲- تشکیل شوراهای جهاد علمی متشکل از سرشاخه‌های علم و فناوری در حوزه‌های مختلف در هر یک از وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف برنامه‌ریزی لازم برای کم کردن فاصله با قله‌های دانش جهان و عبور از مرزهای کنونی دانش و نیز تشکیل شوراهای متناظر نظارت بر جهاد علمی در جهت رصد حرکت علمی کشور در جهت اهداف پیش‌بینی شده در هر یک از وزارتخانه‌های ذی‌ربط.
۳-ماموریت گرا نمودن هسته‌های جهاد علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور بر پایه توانمندیهای علمی ارائه شده از سوی هسته‌های جهاد علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور.
۴- تشکیل شوراهای نظارت بر جهاد علمی به منظور رصد حرکت علمی کشور در جهت اهداف پیش‌بینی شده در هر یک از وزارتخانه‌های ذی‌ربط.
۵- تشکیل جام‌های مختلف علم و فناوری و راه‌اندازی مسابقات انتخاب لیگ برتر جهاد علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور و دسته‌بندی دانشگاه‌ها بر پایه رتبه‌های کسب شده در رقابتها.
۶- انتخاب برجسته‌ترین و توانمندترین نیروهای علمی کشور از میان تیم‌های لیگ برتر جهاد علمی در حوزه‌های مختلف جهت ورود به شوراهای جهاد علمی کشور.
۷- به میدان کشاندن کلیه توانمندیهای علمی کشور از طریق فراخوان برنامه محور نیروهای نخبه علمی و فناوری و تاثیرگذار در پیشرفت کشور، در جهت دستیابی به مرزهای نوین دانش و ورود توانمندیهای علمی و فناوری کشور به چرخه تولید و پیشرفت کشور
۸- اتخاذ سازوکار لازم برای تسهیل مشارکت نیروهای نخبه و توانمند علمی در عرصه‌های مختلف در جهت ایفای نقش در گام دوم انقلاب
۹- تحول در نظام آموزشی و پژوهشی کشور در راستای کار‌آمدی و شتاب در حرکت علمی و عبور از مرزهای دانش و نوسازی دانشگاه‌ها متناسب با آغاز گام دوم انقلاب.
۱۰- حذف جناح بندی‌های سیاسی و گروهی در مدیریت مراکز علمی و پژوهشی کشور با هدف بهره‌گیری از توانمندترین و شایسته‌ترین نیروهای وفادار به انقلاب در رأس نظام تصمیم‌گیری علمی و پژوهشی کشور در جهت بهره‌گیری از تمامی توانمندیهای علمی و مدیریتی کشور به منظور نیل به اهداف بلند گام دوم انقلاب.
۱۱- تدوین برنامه علمی و فناوری گام دوم انقلاب بر پایه چشم‌انداز بیانیه چهل سالگی انقلاب و تعیین سهم کلیه دستگاهها بر پایه شاخص‌های تعیین شده در برنامه.
۱۲- جلوگیری از رکود در مراکز پژوهشی و پارکهای علم و فناوری کشور و اعطای اعتبار برپایه ایفای نقش در تبدیل علم به ثروت و شتاب در پیشرفت کشور.
۱۳- اتخاذ سازوکار تشویقی و ترجیحی برای ترغیب نخبگان و دانشمندان به پژوهشهای فناورانه منجر به خود کفایی و پرهیز از انجام پژوهشهای غیرضرور و ناکارآمد.
۱۴- توسعه مراکز تخصصی و تحقیقاتی استانداردسازی توسط بخش خصوصی به منظور ارائه خدمات تخصصی در جهت بالا بردن سطح رقابت، نظارت و ارتقاء کیفیت محصولات صنعتی بر پایه استانداردهای به روزرسانی شده از سوی سازمان استاندارد ملی ایران و تشویق صنعتگران به ارتباط با این مراکز
۱۵- توسعه هدفمند و برنامه محور شرکتهای تعاونی دانش بنیان به عنوان پل ارتباطی بین دانشگاه، صنعت و نیاز کشور
۱۶- برنامه‌ریزی تشویقی در جهت حمایت ویژه از توسعه فناوریهای نانو و بیو و اتخاذ سازوکار لازم به منظور تسهیل و تسریع در تجاری‌سازی این محصولات در راستای توسعه صادرات مبتنی بر فناوریهای نوین و پیشرفته.
۱۷- احداث شهرک‌های صنعتی دانش بنیان و برنامه‌ریزی در جهت تسهیل در ارائه خدمات مشترک زیر‌بنائی، فنی و مهندسی، طراحی، IT و دیگر خدمات مورد نیاز واحدهای مستقر با هدف کاهش سطح سرمایه‌گذاری و هم افزایی و ارتقاء بهره‌وری در کشور.
۱۸- برنامه‌ریزی لازم در جهت جذب نخبگان و نیروهای ماهر و متخصص در بدنه دستگاههای اجرایی و واحدهای صنعتی در جهت ارتقاء سطح علمی کارشناسی دستگاهها و توانبخشی علمی واحدهای صنعتی.
۱۹- هدایت هدفمند و مأموریت گرای پارکهای علم و فناوری در جهت توسعه شرکتها و بنگاههای دانش‌بنیان با هدف خود اتکایی در تولید مواد اولیه صنعتی وارداتی مورد نیاز بخش صنایع کشور.
۲۰- بهره‌گیری از دیدگاههای تخصصی پژوهشگران، دانشمندان و نخبگان در جهت هدفمندسازی اعتبارات پژوهشی و تأسیس قطب‌های پژوهشی منجر به تولید کالاهای با فناوری نوین و پیشرفته (HI-TECH) بر پایه مزیت‌ها و توانمندیهای منطقه‌ای و استانی در کشور.
۲۱- ساماندهی فعالیتهای پژوهشی و اقدامات نوآورانه در راستای توسعه و پیشرفت کشور از طریق تقاضا محور نمودن پژوهش، فناوری و نوآوری.
۲۲- رقابت پذیری در برگزاری سالانه جشنواره ورود یافته‌های پژوهشی و نوآوری به چرخه صنعت با هدف سرعت‌بخشی در پیشرفت و شتاب‌گیری در تجاری سازی
۲۳- شناخت و تکمیل کلیه حلقه‌های مرتبط با صنعت در جهت سرعت در پیشرفت و شتاب در شکوفایی صنعتی کشور
۲۴- تأسیس حلقه‌های پژوهشی و فناوری دانش بنیان برپایه مزیت‌ها و توانمندیهای استانی در دانشگاه‌ها به منظور بهره‌گیری از توانمندیهای علمی و عملی نیروهای نخبه و کارآمد در پیشرفت علمی و صنعتی کشور.
۲۵- برگزاری سالانه نمایشگاه‌های موضوعی متکی بر پژوهش و فناوریهای برتر استانی در جهت‌اشاعه نگاه فناورانه و رقابت‌پذیر منجر به تولید و تقدیر از نخبگان و فناوران برجسته استانی و کشوری.
۲۶- اتخاذ سازوکار لازم در جهت تدوین و اجرای شعار بر زمین مانده «نظام ملی علمی فناوری و نوآوری» به منظور تکمیل چرخه پژوهش، فناوری و تولید در کشور.
۲۷- برگزاری مسابقات موضوعی کیفی کالاهای مبتنی بر فناوری برتر درجهت بالا بردن کیفیت رقابت پذیر محصولات صنعتی در سطح کشور و معرفی آنها به عنوان نشانهای (برندهای) برتر کشوری
۲۸- تأسیس مراکز رشد علمی و عملی خصوصاً در مناطق محروم و مستعد توسط «واحد اقشار بسیج علمی، پژوهشی و فناوری سازمان بسیج مستضعفین» و حمایت از آنها در جهت شکوفایی استعدادها و توانمندیهای محروم منطقه‌ای.
۲۹- رتبه بندی دانشگاه‌ها بر پایه پژوهشهای فناورانه منجر به تولید به منظور ورود رقابت پذیر دانشگاه‌ها به چرخه صنعت و نیاز جامعه
۳۰- برگزاری سالانه و موضوعی جشنواره تجاری‌سازی پژوهش، فناوری و نوآوریهای برتر کشوری در جهت سرعت بخشی در تبدیل علم به ثروت.
۳۱- ورود صاحب‌نظران و نخبگان به بررسی راهبرد مهم بر زمین مانده «اقتصاد علم» و «مدیریت فناوری کشور» در جهت ارتقاء بهره‌وری علمی و هدفمندی و هم افزایی در پیشرفت صنعتی کشور که متأسفانه کمتر به آنها پرداخته شده است.
۳۲- تشکیل شورای هماهنگی راهبردی نوین آموزش عالی استانی با رویکرد جدید در جهت ایجاد هماهنگی و ساماندهی در پذیرش دانشجو، بازنگری در رشته‌های تحصیلی، هدفمندی در ایجاد رشته‌های جدید و توسعه تحصیلات تکمیلی، ارتقاء سطح علمی دانشگاه‌ها، هماهنگی در پژوهش و هم افزایی در تبدیل علم به ثروت، ارتقاء نقش دانشگاه در ورود به چرخه پیشرفت صنعتی استان،حضور فعال دانشگاه در رفع موانع شکوفایی مزیتهای استانی و تخصصی نمودن کارگروه‌های استانی با بهره‌گیری از سرمایه‌های علمی دانشگاه‌ها و......
۳۳- تأسیس موزه‌های نوآوری و شکوفایی به منظور ارائه مستمر ابداعات و اختراعات، نوآوریها و شکوفایی‌های استانی و کشوری در جهت ترغیب و رشد استعدادهای برتر در جهت توسعه و پیشرفت کشور.
۳۴- رقابت هدفمند و موضوعی دانشگاه‌ها از طریق برگزاری مسابقات علمی بین دانشگاهی بمنظور رقابت در آموزش و ارتقاء کیفی دانشگاه‌ها و بهره‌گیری از استعدادهای برتر دانشجویی در جهت توسعه و تعالی علمی کشور.
۳۵- تأسیس پارکهای ایده پژوهی به منظور نقد و بررسی و ارائه سیر علمی ایده‌های پژوهشی تا محصول در جهت شکوفایی استعدادهای برتر و بالابردن قدرت خلاقیت و نوآوری در فضای فکری و اجتماعی جوانان.
۳۶- ترغیب و الزام دانشگاه‌ها به تأمین بخشی از اعتبارات خود از طریق ورود علمی و عملی دانشگاه‌ها به چرخه صنعت و پیشرفت کشور از طریق ارائه خدمات پژوهشی تقاضا محور و مأموریت گرا به واحدهای تولیدی در جهت ارتقاء کیفی کالاهای تولیدی و نوسازی واحدهای صنعتی در سطح کشور
۳۷- تأسیس «پژوهشگاههای نوین فناوری و نوآوری» با هدف ارائه همزمان آموزش و پژوهش فناورانه از طریق پذیرش دانشجویان خلاق، مبتکر و فناور در جهت بکارگیری استعدادهای برتر علمی و مهارتی در کسب پرشتاب قله‌های علمی و فناوری در توسعه و پیشرفت کشور.
۳۸- نوسازی مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای به تجهیزات مدرن و پیشرفته به منظور ایجاد مهارت در فارغ‌التحصیلان سطوح عالی دانشگاهی در جهت کاربردی و مهارتی نمودن علوم.
۳۹- هماهنگی در آموزش و مهارت با هدف کاربردی نمودن آموزش و اعطاء مدارک علمی مهارتی از طریق ارتباط مستمر و هدفمند بین دانشگاه‌ها و مراکز تخصصی آموزشی فنی و حرفه‌ای در کشور
۴۰- برنامه‌ریزی لازم جهت تحول در آموزش از طریق نوآوری در تأسیس رشته‌های مبتنی بر کارآفرینی‌های نوین بر پایه کسب دانش و مهارت و نیاز آفرینی جدید در جامعه به منظور بالا بردن زیرساخت‌های علمی، فنی و مهارتی در حوزه‌های مختلف مورد نیاز مردم در جهت رفاه، ایجاد‌اشتغال و ارتقاء دانش عمومی در جامعه.
* دانشیار دانشگاه و نماینده دوره‌های هفتم و نهم مجلس شورای اسلامی