دکتر ابراهیم کارخانه‌ای*
 در دنیای پیچیده علمی و صنعتی امروز، هر کشوری که بخواهد در معادلات بین‌المللی عزت و استقلال خود را حفظ کند چاره‌ای جز آن ندارد که به مرزهای نوین دانش دسترسی پیدا کند. امروزه اقتدار هر کشوری بستگی به میزان قدرت علمی آن کشور دارد و همان‌گونه که رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی فرمودند اقتدار علمی‌، اقتدار سیاسی و اقتصادی را نیز به‌دنبال دارد.
بر این اساس علم و فناوری و پژوهش و نوآوری ارکان اصلی پیشرفت مبتنی بر دانایی‌محوری است که می‌بایست در تمام برنامه‌ریزی‌ها محور تصمیم‌گیری باشد.
در ذیل به مناسبت هفته پژوهش و در جهت تاکیدات مداوم
مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه در دفاع از نخبگان و حرکت علمی کشور تا نفس دارم ذره‌ای کوتاه نخواهم آمد، به ۶۲ راهبرد و راهکار علمی، پژوهشی و فناوری برای استحکام بخشی به قدرت تولید ملی و تبدیل علم به ثروت و توسعه و پیشرفت علمی و صنعتی کشور که اجرای آنها مدیرانی توانمند و جهادی را می‌طلبد ‌اشاره می‌گردد:
۱- اتخاذ سازوکار تشویقی و ترجیحی در جهت ترغیب نخبگان و دانشمندان به پژوهش‌های فناورانه منجر به خودکفایی و پرهیز از انجام پژوهش‌های غیرضرور و ناکارآمد.
۲- توسعه مراکز تخصصی و تحقیقاتی استانداردسازی توسط بخش خصوصی به‌منظور ارائه خدمات تخصصی در جهت بالا بردن سطح رقابت، نظارت و ارتقاء کیفیت محصولات صنعتی بر پایه استانداردهای به‌روزرسانی شده از سوی سازمان استاندارد ملی ایران و تشویق صنعتگران به ارتباط با این مراکز.
۳- توسعه هدفمند و برنامه‌محور شرکت‌های تعاونی دانش‌بنیان به‌عنوان پل ارتباطی بین دانشگاه، صنعت و نیاز کشور.
۴- برنامه‌ریزی تشویقی در جهت حمایت ویژه از توسعه فناوری‌های نانو و بیو و اتخاذ سازوکار لازم به‌منظور تسهیل و تسریع در تجاری‌سازی این محصولات در راستای توسعه صادرات مبتنی بر فناوری‌های نوین و پیشرفته.
۵- احداث شهرک‌های صنعتی دانش‌بنیان و برنامه‌ریزی در جهت تسهیل در ارائه خدمات مشترک زیر‌بنائی، فنی و مهندسی، طراحی، IT و دیگر خدمات مورد نیاز واحدهای مستقر با هدف کاهش سطح سرمایه‌گذاری و هم‌افزایی و ارتقاء بهره‌وری در کشور.
۶- برنامه‌ریزی لازم در جهت جذب نخبگان و نیروهای ماهر و متخصص در بدنه دستگاه‌های اجرایی و واحد‌های صنعتی به منظور ارتقاء سطح علمی کارشناسی دستگاه‌ها و توانبخشی علمی واحدهای صنعتی.
۷- هدایت هدفمند و ماموریت‌گرای پارک‌های علم و فناوری در جهت توسعه شرکت‌ها و بنگاه‌های دانش‌بنیان با هدف خوداتکایی در تولید مواد اولیه صنعتی وارداتی مورد نیاز بخش صنایع کشور.
۸- بهره‌گیری از دیدگاه‌های تخصصی پژوهشگران، دانشمندان و نخبگان در جهت هدفمندسازی اعتبارات پژوهشی و تأسیس قطب‌های پژوهشی منجر به تولید کالاهای با فناوری نوین و پیشرفته (HI-TECH) بر پایه مزیت‌ها و توانمندی‌های منطقه‌ای و استانی در کشور.
۹- ساماندهی فعالیت‌های پژوهشی و اقدامات نوآورانه در راستای توسعه و پیشرفت کشور از طریق تقاضا محور نمودن پژوهش، فناوری و نوآوری.
۱۰- رقابت پذیری در برگزاری سالانه جشنواره‌ ورود یافته‌های پژوهشی و نوآوری به چرخه صنعت با هدف سرعت در پیشرفت و شتاب در تجاری‌سازی.
۱۱- شناخت و تکمیل کلیه حلقه‌های مرتبط با صنعت در جهت سرعت در پیشرفت و شتاب در شکوفایی صنعتی کشور.
۱۲- تأسیس حلقه‌های پژوهشی و فناوری دانش‌بنیان بر پایه مزیت‌ها و توانمندی‌های آموزشی و پژوهشی در دانشگاه‌ها به منظور بهره‌گیری از توانمندی‌های علمی و عملی نیروهای نخبه و کارآمد در پیشرعت علمی و صنعتی کشور.
۱۳- برگزاری سالانه نمایشگاه‌های موضوعی متکی بر پژوهش و فناوری‌های برتر استانی در جهت ‌اشاعه نگاه فناورانه و رقابت‌پذیر منجر به تولید و تقدیر از نخبگان و فناوران برجسته استانی و کشوری.
۱۴- اتخاذ سازوکار لازم در جهت تدوین واجرای شعار بر زمین مانده «نظام ملی علمی فناوری و نوآوری» در جهت تکمیل چرخه پژوهش، فناوری و تولید در کشور.
۱۵- برگزاری مسابقات موضوعی کیفی کالا‌های مبتنی بر فناوری برتر در جهت بالا بردن کیفیت رقابت‌پذیر محصولات صنعتی در سطح کشور و معرفی آنها به‌عنوان نشان‌های (برندهای) برتر کشوری.
۱۶- تأسیس مراکز رشد علمی و عملی خصوصاً در مناطق محروم و مستعد توسط «واحد اقشار بسیج علمی، پژوهشی و فناوری سازمان بسیج مستضعفین» و حمایت از آنها در جهت شکوفایی استعدادها و توانمندی‌های محروم منطقه‌ای.
۱۷- رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر پایه پژوهش‌های فناورانه منجر به تولید به‌منظور ورود رقابت‌پذیر دانشگاه‌ها به چرخه صنعت و نیاز جامعه.
۱۸- برگزاری سالانه و موضوعی جشنواره‌ تجاری‌سازی پژوهش، فناوری و نوآوری‌های برتر کشوری در جهت سرعت بخشی در تبدیل علم به ثروت.
۱۹- ورود صاحب‌نظران و نخبگان به بررسی راهبرد مهم بر زمین مانده «اقتصاد علم» و «مدیریت فناوری کشور» در جهت ارتقاء بهره‌وری علمی و هدفمندی و هم‌افزایی در پیشرفت صنعتی کشور که متأسفانه کمتر به آنها پرداخته شده است.
۲۰- تشکیل شورای هماهنگی راهبردی نوین آموزش عالی استانی با رویکرد جدید در جهت ایجاد هماهنگی و ساماندهی در پذیرش دانشجو، بازنگری در رشته‌های تحصیلی، هدفمندی در ایجاد رشته‌های جدید و توسعه تحصیلات تکمیلی، ارتقاء سطح علمی دانشگاه‌ها، هماهنگی در پژوهش و هم افزایی در تبدیل علم به ثروت، ارتقاء نقش دانشگاه در ورود به چرخه پیشرفت صنعتی استان،حضور فعال دانشگاه در رفع موانع شکوفایی مزیت‌های استانی و تخصصی نمودن کارگروه‌های استانی با بهره‌گیری از سرمایه‌های علمی دانشگاه‌ها و......
۲۱- تأسیس موزه‌های نوآوری و شکوفایی به‌منظور ارائه مستمر ابداعات و اختراعات، نوآوری‌ها و شکوفایی‌های استانی و کشوری در جهت ترغیب و رشد استعدادهای برتر در راستای توسعه و پیشرفت کشور.
۲۲- رقابت هدفمند و موضوعی دانشگاه‌ها از طریق برگزاری مسابقات علمی بین دانشگاهی به‌منظور رقابت در آموزش و ارتقاء کیفی دانشگاه‌ها و بهره‌گیری از استعدادهای برتر دانشجویی در جهت توسعه و تعالی علمی کشور.
۲۳- تأسیس پارک‌های ایده‌پژوهی به‌منظور نقد و بررسی و ارائه سیر علمی ایده‌های پژوهشی تا رسیدن به محصول در جهت شکوفایی استعدادهای برتر و بالابردن قدرت خلاقیت و نوآوری در فضای فکری و اجتماعی جوانان.
۲۴- ترغیب و الزام دانشگاه‌ها به تأمین بخشی از اعتبارات خود از طریق ورود علمی و عملی دانشگاه‌ها به چرخه صنعت و پیشرفت کشور از طریق ارائه خدمات پژوهشی تقاضا محور و مأموریت گرا به واحدهای تولیدی در جهت ارتقاء کیفی کالاهای تولیدی و نوسازی واحدهای صنعتی در سطح کشور.
۲۵- تأسیس «پژوهشگاه‌های نوین فناوری و نوآوری» با هدف ارائه همزمان آموزش و پژوهش فناورانه از طریق پذیرش دانشجویان خلاق، مبتکر و فناور در جهت به کارگیری استعدادهای برتر علمی و مهارتی در کسب پرشتاب قله‌های علمی و فناوری در توسعه و پیشرفت کشور.
۲۶- نوسازی مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای به تجهیزات مدرن و پیشرفته به‌منظور ایجاد مهارت در فارغ‌التحصیلان سطوح عالی دانشگاهی در جهت کاربردی و مهارتی نمودن علوم.
۲۷- هماهنگی در آموزش و مهارت با هدف کاربردی نمودن آموزش و اعطاء مدارک علمی مهارتی از طریق ارتباط مستمر و هدفمند بین دانشگاه‌ها و مراکز تخصصی آموزشی فنی و حرفه‌ای در کشور
۲۸- برنامه‌ریزی لازم برای تحول در آموزش از طریق نوآوری در تأسیس رشته‌های مبتنی بر کارآفرینی‌های نوین بر پایه کسب دانش و مهارت و نیازآفرینی جدید در جامعه به‌منظور بالا بردن زیرساخت‌های علمی، فنی و مهارتی در حوزه‌های مختلف مورد نیاز مردم در جهت رفاه، ایجاد‌ اشتغال و ارتقاء دانش عمومی در جامعه.
۲۹- تشویق برنامه‌محور نخبگان به ارائه ایده‌های نوآورانه و ایجاد هماهنگی لازم با مراکز علمی، تحقیقاتی و صنعتی در جهت عملیاتی نمودن ایده‌های نوین کاربردی و مورد نیاز کشور
۳۰- تأسیس سامانه اعلام پروژه‌های پژوهشی و فناوری مورد نیاز بخش‌های خصوصی و دولتی در جهت فراخوان رقابت‌‌پذیر نیروهای فناور، نوآور و پژوهشگر در سطح کشور.
۳۱- اتخاذ سازوکار لازم برای تشویق رقابت‌پذیر بخشهای صنعتی در جذب نیروهای نخبه، فناور و نوآور به‌عنوان اقدامی تحول‌گرا در جهت اعتلای علمی صنعتی کشور.
۳۲- برگزاری مسابقات موضوعی علمی و فناوری با هماهنگی وزارت علوم تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور در جهت تشویق دانشجویان و پژوهشگران به ارائه رقابت‌پذیر فناوری‌های نوین منجر به محصول.
۳۳- هماهنگی و هم‌افزایی در عملیاتی‌سازی طرح‌های تحقیقاتی کلان زیربنایی با رویکرد ملی و اثربخشی کشوری باهماهنگی وزارت علوم تحقیقات و فناوری و محوریت معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور.
۳۴- تشکیل کمیته‌های برنامه‌ریزی ارتقاء دانش عمومی در جهت ‌اشاعه دانایی ‌محوری در جامعه با هماهنگی و همکاری معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و رسانه ملی.
۳۵- ساماندهی و ارتقاء نقش عملیاتی انجمن‌های علمی و صنعتی در چرخه توسعه و پیشرفت صنعتی کشور با همکاری وزارتخانه‌های علوم تحقیقات و فناوری و صنعت معدن و تجارت و با محوریت معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور.
۳۶- تاسیس هدفمند و موضوعی شرکت‌های مهندسی ارتقاء کیفیت کالا با بهره‌گیری از روش‌های نوین علمی در جوار قطب‌های صنعتی در سطح کشور.
۳۷- تاسیس رشته‌های نوین استانداردسازی کالا و خدمات در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور.
۳۸- برنامه‌ریزی لازم برای هم افزایی و هماهنگی «پژوهش، مهارت و رقابت» در نظام آموزشی کشور.
۳۹- تحول در نظام آموزشی کشور بر پایه به‌روز‌رسانی علمی و عملی متون درسی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی و پژوهشی کشور متناسب با مقتضیات زمانی در کشور.
۴۰- تحول در ساختار پژوهشی نظام دانشگاهی کشور بر پایه شکوفایی استعدادهای نخبه از طریق تدوین سازوکار جدید پژوهش محوری در دانشگاه‌ها.
۴۱-پیاده‌سازی الگوی پیشرفت صنایع الکترونیک دفاعی و هسته‌ای در جهت تحقق شعار ما می‌توانیم در تمامی عرصه‌ها از طریق تجمیع همزمان ۶ مؤلفه اصلی: پژوهش، فناوری، نوآوری، سرمایه‌گذاری، تولید ، رقابت‌پذیری و بازاریابی به‌عنوان ارکان اصلی برنامه‌ریزی عملیاتی مبتنی بر تبدیل علم به ثروت و ایده به تولید در راستای ‌اشتغال‌زایی گسترده برای نخبگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و جوانان جویای کار.
۴۲- اتخاذ سازوکار لازم در جهت هدفمندسازی پایان‌نامه‌های تحصیلی در جهت خوداتکایی کشور و رفع مشکلات و معضلات جامعه.
۴۳- تشکیل «شورای خود اتکایی صنعتی کشور» مرکب از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط به منظور احصاء و تعیین قله‌های خودکفایی و ایجاد هم‌افزایی در توانمندی‌های علمی و عملی کشور در جهت استحکام بخشی به قدرت تولید ملی و رفع نیاز کشور از واردات کالاهای اساسی و زیرساختی صنعتی از خارج از کشور.
۴۴- تأسیس سازمان نوین نظام مهندسی صنعت به‌منظور نظارت فناورانه بر تاسیس واحد‌های صنعتی با هدف تولید کالاهای مبتنی بر فناوری‌های برتر و نظارت بر ارتقاء کیفی محصولات و گسترش واحدهای تحقیق و توسعه (R & D) در جهت ممانعت از استهلاک علمی فناوری در صنعت کشور.
۴۵-افزایش ضریب نفوذ توان علمی کشور در چرخه تولید از طریق تأسیس قطب‌های علمی و صنعتی مأموریت‌گرا و تحول ساختاری در فعالیت پارک‌های علم و فناوری در جهت ورود دانشگاه‌ها به قلب صنعت کشور.
۴۶- ایجاد معاونت ‌اشتغال و کارآفرینی در ریاست جمهوری و کلیه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها به‌عنوان بازوهای عملیاتی شورای عالی ‌اشتغال کشور در جهت سازماندهی جهاد عظیم مبارزه ملی با بیکاری.
۴۷- ایجاد شهرک‌های دامداری و صنایع تبدیلی کشاورزی متناسب با مزیت‌های منطقه‌ای در جوار روستاها با حفظ هویت روستاها و محوریت در تولید.
۴۸-تدوین نظام جامع مدیریت بحران آب در حوزه‌های کشاورزی، صنعت و شرب بر پایه بررسی‌های سرزمینی و آب و هوایی و بهره‌گیری از دانش روز و فناوری‌های نوین و استفاده از تجارب
موفق جهانی.
۴۹-ایجاد سازوکار لازم و اعطای تسهیلات در جهت تأسیس شرکت‌های مهندسی استانداردسازی، ارتقاء کیفیت کالا و خدمات و افزایش بهره‌وری توسط فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها به‌عنوان مراکز تحقیق و توسعه پشتیبان واحدهای تولیدی و صنعتی، به‌منظور رقابت‌پذیر نمودن کیفیت کالای واحدهای تولیدی و کاهش قیمت تمام‌شده در رقابت با بازارهای جهانی.
۵۰- ایجاد مراکز مهندسی ایده تا تولید در حوزه‌های مختلف توسط نخبگان، فناوران و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با هماهنگی وزارت صنعت و معدن و تجارت و معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور در جهت تسهیل در تأسیس واحدهای تولیدی و اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذاری در پیشرفت تولید، استانداردسازی، رقابت‌پذیری و حمایت علمی، فنی و پژوهشی و به‌روزرسانی کیفیت کالا بعد از تولید و بازاریابی در راستای استحکام‌بخشی به تولید و رقابت‌پذیری در بازار جهانی.
۵۱- ایجاد سازوکار لازم برای ارتقاء و تأیید رقابت‌پذیر کالاهای داخلی با مشابه خارجی در سازمان ملی استاندارد ایران و اعلام منع ورود این کالاها به داخل کشور بر اساس تأمین نیاز داخلی و ارتقاء کیفیت کالاهای ساخت داخل.
۵۲-تحول در نظام صادرات و واردات کشور با هدف رشد تولید ملی و استحکام‌بخشی به قدرت ملی ساخت داخل از طریق صادرات رقابت‌پذیر کالا، مبارزه برنامه محور با قاچاق کالا و ارز، تحول در بسته‌بندی و برندسازی کالاهای ویژه ایرانی، منع خام‌فروشی و گسترش فرآوری در داخل کشور و ممانعت از ورود کالاهای مشابه ساخت داخل و کالاهای غیرضرور و ارزبر در جهت ارتقاء کیفیت، پیشرفت و رقابت‌پذیری کالاهای ساخت داخل.
۵۳-تدوین و اجرای نقشه جامع علمی کشاورزی کشور باهدف شناخت کامل ویژگی‌های سرزمینی و آب و هوایی با بهره‌گیری از توانمندیهای علمی و پژوهشی کشور به‌منظور برنامه‌ریزی نوین در حوزه‌های کاشت، داشت و برداشت و مدیریت سطح زیرکشت متناسب با نیاز کشور.
۵۴-تحول در نظام ارتقاء اعضاء هیئت‌ علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی، با هدف تغییر رویکرد از مقاله‌پردازی به کاهش گسل علم تا عمل و ورود دانشگاه‌ها به قلب تحقیق و توسعه فناوری‌های برتر و تلاش در دستیابی به قله‌های رفیع پیشرفت علمی و صنعتی کشور، در راستای حرکت پرشتاب تبدیل علم به ثروت و به‌روزرسانی واحدهای صنعتی بر پایه فناوری‌های نوین و پیشرفته در تراز الگوی انقلاب اسلامی.
۵۵- الزام وزارت علوم تحقیقات و فناوری و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط به عملیاتی نمودن نقشه جامع علمی کشور و پرهیز از ایده‌پردازی به‌جای عمل‌گرایی در جهت نوسازی علمی واحدهای صنعتی و دستگاه‌های خدمت‌رسان و ضرورت ارتقاء ضریب نفوذ علم به ثروت با توجه به چندین برابر بودن شتاب علمی کشور نسبت به میانگین جهانی.
۵۶-تشکیل سازمان نظام‌مهندسی ارتقاء کیفیت و بهره‌وری با هدف ارتقاءکیفی و رقابت‌پذیر کالاهای ساخت داخل و کاهش قیمت تمام‌شده کالا در کشور.
۵۷- برنامه‌ریزی تشویقی و تسهیل در تأسیس واحدهای مهندسی طراحی معکوس در جهت خودکفایی و بهره‌گیری از توانمندی‌های درونی کشور و استفاده از تجارب موفق جهانی.
۵۸-هم‌افزایی و هماهنگی در واحدهای تولیدی مشابه در جهت تولید هماهنگ کالاهای رقابت‌پذیر در بازار جهانی تحت نشان (برند) واحد در جهت رونق اقتصادی واحدهای تولیدی و اقبال عمومی مردم از آنها.
۵۹-تحول در سازمان ملی استاندارد کشور بر پایۀ نظام نوین تقویت و توسعه استاندارد در جهت ارتقاءکیفی و نظارت فعال و فراگیر بر استانداردسازی، اتخاذ روش‌های نوین در ارتقاء رقابت‌پذیر کالا و خدمات و رتبه‌بندی نشان استاندارد با هدف ترغیب واحدهای تولیدی به سمت کیفیت برتر و رقابت‌پذیر با بازار جهانی.
۶۰-تحول در واگذاری مشروط واحدهای صنعتی و معدنی با محوریت ورود نخبگان و فناوران در قالب تعاونی‌های فراگیر در جهت به‌روزرسانی و رقابت‌پذیری کیفیت تولید کالا و ‌اشتغال فارغ‌التحصیلان و نخبگان دانشگاهی.
۶۱- اتخاذ سازوکار لازم جهت تشکیل هیئت‌های علمی اندیشه‌ورز در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، متشکل از نخبگان، پژوهشگران برجسته و صاحب‌نظران در جهت بهره‌گیری از خرد جمعی در پیشرفت کشور.
۶۲- بسیج هدفمند توانمندی‌های علمی و فناوری کشور درقالب شرکت‌های دانش‌بنیان و به میدان آمدن رقابت‌پذیر دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور در جهت تولید مواد اولیه استراتژیک مورد نیاز کشور؛ با راهبرد رتبه‌بندی نقش دانشگاه‌ها در قطع وابستگی و اعطاء امتیازات تشویقی به شرکت‌ها و دانشگاه‌های موفق و پیشگام در عرصه خودکفایی کشور.
* دانشیار دانشگاه
و نماینده دوره‌های هفتم و نهم مجلس شورای اسلامی