پرسش:
براساس آموزه‌های وحیانی چگونه می‌توان حق را از باطل تمیز داد و شاخص آن کدام است؟
پاسخ:
قرآن کریم در سوره آل‌عمران آیه 4 می‌فرماید:
«من قبل هدی‌ للناس و انزل‌الفرقان ان‌الذین کفروا بآیات‌الله لهم عذاب شدید و الله عزیز ذوانتقام»
او پیش از این (تورات و انجیل را) برای هدایت مردم (فرو فرستاد) و اینک فرقان را (که وسیله تمیز حق از باطل است) نازل کرد، البته برای کسانی که به آیات الهی کفر ورزند، عذاب شدیدی است و خداوند شکست‌ناپذیر صاحب انتقام است.
در این آیه شریفه نکاتی وجود دارد که به شرح زیر مطرح می‌گردد:
یکی از نام‌های قرآن، فرقان است. فرقان، یعنی آنچه مایه افتراق، جدایی و فرق گذاشتن است. از آنجا که راه تشخیص حق از باطل، در همه امور، قرآن می‌باشد، لذا به آن فرقان گفته شده است.
عذاب شدید مخصوص آخرت نیست. دراین آیه نفرموده که عذاب کفار مربوط به آخرت است، زیرا گاهی سرگرمی و حرص بر اندوختن مال و غفلت از خداوند و معنویات خود عذاب است. در آیه 85 سوره توبه می‌فرماید: خداوند به گروهی مال‌ و اولاد می‌دهد تا بدان‌ها عذابشان کند.
امام صادق علیه‌السلام درباره «انزل‌الفرقان» فرمودند: هر امر محکم، فرقان است و کتاب در «انزل‌الکتاب»، مجموع قرآن است. [تفسیر عیاشی، ج1، ص 162] همچنین در این آیه شریفه پیام‌هایی وجود دارد که به شرح زیر ارائه می‌گردد:
1- هدایت مردم، یک سنت همیشگی الهی بوده است. «من قبل»
2- مخاطب کتب آسمانی، عموم مردم هستند، نه قبیله و نژاد خاص. «للناس»
3- قرآن، وسیله شناخت حق از باطل است. «و انزل‌الفرقان»
4- هر کجا میان سلیقه‌ها، افکار و عقاید به هر نحو دچار تحیر شدیم، حرف آخر از آن قرآن است. (حتی اگر درمیان روایات نیز دچار حیرت شدیم، باید به حدیثی توجه کنیم که مطابق با قرآن باشد.) «الفرقان»
5- بعد از نزول آن همه کتاب و اسباب هدایت، جزای شخص لجوج عذاب شدید است. «عذاب شدید»
6- عذاب الهی، پس از اتمام حجت بر مردم است. «هدی للناس ... الذین کفروا ... لهم عذاب شدید.»
7- این آیه مایه دلگرمی و تسلیت خاطر پیامبر و مومنان است که خداوند به حساب کفار سرسخت می‌رسد. «عزیز ذوانتقام»
8- سرچشمه کیفر و انتقام او، عملکرد ماست، وگرنه او عزیزی است که هیچ کمبودی ندارد. «عزیز ذوانتقام»
9- کفر مردم در خداوند اثری ندارد. «کفروا، والله عزیز.»